مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس ایران، روز شنبه ۱۹ شهریور، اعلام کرد که این سازمان از ابتدای حضور در عراق ۳۱ هزار ۴۴۴ ماموریت انجام داده‌ و نزدیک به شش هزار و ۵۰۰ ماموریت، تنها مربوط به گرمازدگی بوده است. این در حالی‌ است که پیش از این، سازمان اورژانس ایران روز پنجشنبه اعلام کرده بود که بیش از ده هزار نفر از مسافران اربعین دچار گرمازدگی شده‌اند و برای درمان به اورژانس مراجعه کرده‌اند.

خالدی ضمن اعلام این موضوع که در ساعت ۱۲ تا ۳ ظهر در عراق هوا بسیار گرم است و شرایط چندان برای پیاده روی مناسب نیست، گفت: «همه قشرها سنی دچار گرمازدگی شده‌اند و ما از شیر خوار ۲ ماهه تا پیرمرد ۷۰ ساله مراجعه برای گرمازدگی داشته‌ایم. در روز گذشته با موج مراجعات گرمازدگی مواجه شدیم و این موضوع نگرانی ما را زیاد کرد، اما شرایط اکنون امیدوار کننده است و تلاش می‌کنیم زائرین به سلامتی به کشورمان باز گردند.»

او همچنین برای بار دیگر به بسته شدن مرزها اشاره کرد و گفت: «مردم اگر می‌توانند به سمت مرز‌ها نیایند، چون سیستم مرزی بسته است و کاری نمی‌توان انجام داد و بیشتر برای موج بازگشت زائرین آماده می‌شویم و تقریبا ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد در مسیر بازگشت هستند.»

رئیس جمعیت هلال احمر ایران نیز روز جمعه، ۱۸ شهریور، از فوت ۹ زائر ایرانی در کربلا خبر داد و گفت: ۸۴۰۷ نفر از زائران ایرانی در عراق به نیروهای هلال احمر جهت دریافت خدمات پزشکی مراجعه کرده‌اند.

شرایط موجود در مرز ایران و عراق و همچنین کمبود امکانات رفاهی در عراق باعث شده که تعداد زیادی از مسافران اربعین اقدام به بازگشت به ایران کنند. در ویدئوهای منتشر شده برخی از شهروندان با انتقاد از شرایط بد رفاهی اعلام کردند که صدا و سیما و رئیس عتبات دروغ می‌گویند.

بر اساس گفته‌های شهروندان، به علت نبود خودرو و اتوبوس مردم مجبور به خوابیدن در کنار زباله‌ها شده‌اند.

سخنگوی اورژانس کشور همچنین از افزایش ابتلا به بیماری کرونا در میان شرکت‌کنندگان مراسم اربعین خبر داد و گفت: «موضوع بیماری‌های گوارشی و کرونا و بیماری واگیر خیلی جدی است. بسیاری از کسانی که در حال برگشت و در مسیر بودند، علائم بیماری‌های گوارشی داشتند.»

خالدی هشدار داد که در صورتی که به این مسئله رسیدگی نشود، مشکلات زیادی در پیش خواهد بود.

برخی از زائران با انتشار ویدئوهایی اعلام کرده‌اند که با افتخار واکسن کرونا را دریافت نکرده‌اند و در مراسم اربعین کسی کرونا نمی‌گیرد. آن‌ها همچنین در مکان‌های مختلف اقدام به غذا خوردن با دست در یک ظرف مشترک با باقی مسافران و همچنین استفاده از لیوان‌های مشترک می‌کردند. بسیاری از مذهبی‌های تندرو معتقدند دولت روحانی به مدت دو سال، بی دلیل مرزها را بست و مراسم اربعین را لغو کرد، ولی امسال باید با حداکثر توان در این مراسم شرکت کرد. افزایش ابتلا به کرونا در میان شرکت‌کنندگان اربعین در حالی رخ می‌دهد که پیش از این وزارت بهداشت بارها از احتمال افزایش ابتلا به کرونا و شیوع موج جدید این بیماری در فصل پاییز خبر داده بود.

مسئولان جمهوری اسلامی، عراق را مسئول این بی نظمی‌ها و نبود امکانات معرفی می‌کنند. احمد وحیدی، وزیر کشور جمهوری اسلامی مقصر افزایش تلفات، کشته شدگان و معطلی در مرز را کشور عراق اعلام کرده است. محمد مخبر، معاون اول ابراهیم رئیسی نیز برای مقابله با گرمازدگی شرکت‌کنندگان در اربعین اعلام کرد که دو هواپیمای آب‌پاش برای این کار در نظر گرفته است و این هواپیماها باید زودتر فعالیت خود را در جهت خنک‌سازی مسیر زوار آغاز کنند.

پلیس جمهوری اسلامی نیز شرایط مسافران اربعین را بسیار نگران کننده اعلام کرد. فرمانده قرارگاه اربعین پلیس با تشریح دلایل بسته شدن مرزها به سمت عراق گفت: «شرایط خیلی خوبی نیست به‌خصوص برای کودکان، زنان و افرادی که بیمار هستند و فضا به‌شدت نگران‌کننده است. بعد از وضعیتی که در مرز خسروی به وقوع پیوست و وضعیت نگران‌کننده‌ای را به دلیل عدم خدمت دهی مناسب در طرف عراقی، ظرفیت نامناسب در حمل و نقل، کندی کار و به خصوص آفتاب و گرمای هوا شاهد بودیم که سلامت زوار را به خطر انداخت، دستگاه دیپلماسی وارد کار شده و در نهایت با همکاری طرف عراقی در آن موقع قضیه حل شد.»

سید مجید میراحمدی، رئیس ستاد مرکزی اربعین نیز در مورد مشکلات اربعین ۱۴۰۱ گفت: «متاسفانه مشکلات در آن سوی مرزها به طور جدی وجود دارد و ما نسبت به امکانات داخل عراق نگرانی داریم و کمبودها جدی است. ما در حال قانع کردن زائران برای بازگشت از مرزها هستیم البته وضعیت مرزها بهتر از ساعتهای قبلی شده و اگر عراق همکاری کاملی داشته باشد از این وضعیت عبور می کنیم. اما توصیه می کنیم زائران به هیچ وجه به مرزها مراجعه نکنند زیرا مخاطرات غیر قابل پیش بینی درمرزها وجود دارد.»

درحالی که شنیده می‌شد برخی از مسافران برای دسترسی به آب جلو برخی ماشین‌های عبوری را می‌گرفتند تا بتوانند از آن‌ها آب دریافت کنند، رئیس ستاد مرکزی اربعین با اشاره به اهمیت بازگشت شرکت‌کنندگان در اربعین به علت کم آبی گفت: «زائران هر چه زودتر زیارت خود را پایان داده و به کشور بازگردند. ما پیام‌هایی از مسئولان نجف دریافت می کنیم که کمبودهایی از جمله آب دارند که در حال تلاش برای حل آنها هستیم. شرایط آب و هوایی هم مشکل دیگری است.»

در هفته‌های گذشته جمهوری اسلامی تبلیغات و هزینه زیادی را برای برگزاری مراسم اربعین در عراق متحمل شده است. دست کم یازده هزار اتوبوس بین شهری و درون شهری از شهرهای مختلف ایران جمع‌آوری شد تا زائران ایرانی را به عراق ببرند. همین اتفاق باعث شد تا مشکلات زیادی در حمل و نقل درون و برون شهری در ایران به وجود بیاید و شهروندان ایرانی در سفرهای بین‌شهری با مشکلاتی جدی روبرو شوند. برخی امامان جمعه نیز به شهروندان توصیه کردند که برای سفرهای بین‌شهری از اتوبوس استفاده نکنند تا جمهوری اسلامی بتواند اتوبوس‌های بیشتری را برای این مراسم حکومتی در نظر بگیرد.