نان و دارو بزرگ‌ترین قربانیان سیاست حذف ارز ترجیحی‌‌اند که حالا شش ماه پس از اجرای این سیاست گزارش شده است که قیمت برخی دارو‌ها ۵۰۰ درصد گران‌تر و دست‌کم ۵۰۰ قلم دارو نایاب شده‌اند و روزانه ۵۰ میلیون قرص نان در چرخه تولید و توزیع و مصرف گم می‌شود.

دولت ابراهیم رئیسی به این بهانه که تخصیص یارانه به اقلام ضروری در نهاد‌های بالادست به بروز «فساد و رانت» منجر شده است، مجوز حذف ارز‌ حمایتی از این اقلام را از مجلس گرفت تا این یارانه را مستقیم به خود مردم بدهد. این طرح در همان زمان اجرا به شوک قیمتی منجر شد و بازار نان و دارو را تحت تاثیر قرار داد؛ مقام‌های دولتی هم گفتند این شوک موقتی است و بازار پس از چند ماه به آرامش خواهد رسید.

از این وعده دولتی‌ها شش ماهی می‌گذرد و حالا روزنامه فرهیختگان در گزارشی، به نابسامانی‌ها در حوزه دارو پس از اجرای سیاست حذف ارز ترجیحی و به دلایل ناکامی طرح «دارویار» پرداخته است.

دارو‌یار مهم‌ترین طرح دولت سیزدهم در انتقال یارانه دارو از ابتدای زنجیره به انتهای آن و پایدار کردن زنجیره تامین دارو است که دولت ابراهیم رئیسی اجرای آن را آغاز کرده است. بر اساس این طرح، یارانه دارویی (ما‌به‌التفاوت ارز ترجیحی و ارز نیمایی) به جای تعلق به تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو به مصرف‌‌کنندگان و در قالب بسته حمایتی به بیمه‌ها تعلق می‌گیرد و بیمه‌ها ملزم‌اند مبلغ را به داروخانه‌ها بپردازند. 

با اجرای این طرح، قیمت دارو افزایش یافت و دولتی‌ها اعلام کردند پرداخت از جیب بیماران ثابت باقی خواهد، اما در عمل همان اتفاقی رخ داد که پیش‌بینی می‌شد؛ دارو گران شد، پول این افزایش قیمت از جیب مردم داده شد و حتی به کمبود شدید دارو در ایران منجر شد.

صداوسیما با انتشار نتایج یک نظرسنجی اعلام کرد که ۳۷ درصد علت ناکامی این طرح مربوط به «ناهماهنگی بین دستگاه‌ها در تامین منابع» و ۲۸ درصد هم مربوط به «فقر زیرساختی نظام درمان» بوده است.

یکی از خروجی‌های این چالش‌ها و ناکامی، آن‌طور که روزنامه فرهیختگان گزارش کرده، افزایش ۵۰۰ درصدی قیمت برخی از داروهای بدون نسخه بوده است.

این روزنامه نوشت که علت بروز این کمبود، احتکار دارو در برخی هلدینگ‌های تولید دارو به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه است و گویا دولت و مجموعه نظام هم توان و اراده‌ای برای برخورد با آن‌ها ندارد.

گزارش مرکز آمار هم از تورم آخرین ماه پاییز حاکی از آن است تورم بهداشت و درمان در آذر ۱۴۰۱ در مقایسه با آذر گذشته ۵۱.۹ درصد رشد داشته است که در صورت تداوم شرایط موجود، این روند افزایشی همچنان ادامه خواهد یافت.

مرتضی خیرآبادی، عضو هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، روز سه‌شنبه ۲۰ دی به خبرگزاری تسنیم گفت که تنها یک‌سوم تسهیلات وعده داده‌شده به صنعت دارو محقق شده است. به گفته خیر‌آبادی، از ۱۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات وعده‌داده‌شده تنها چهار هزار میلیارد تومان محقق شده است که این مسئله به بروز کمبودهای دارویی در بهمن و اسفند منجر خواهد شد.

او هشدار داد که اگر دولت و بانک‌ها برای تامین نقدینگی به شرکت‌های داروسازی کمک نکنند، در ماه‌های آینده ایران در حوزه دارو به شرایط بحرانی وارد خواهد شد.

این مقام توضیح داد که ذخیره دارو در ایران باید برای شش ماه باشد که به دلیل کمبود نقدینگی و مشکلات عدیده، ذخیره برخی از این داروها برای مصرف یک ماه است.

کمبود و گرانی دارو از یک سو و بروز فساد گسترده در پخت و توزیع و فروش نان از جمله دستاورد‌های حذف ارز ترجیحی است که کارشناسان بارها درباره عواقب چنین تصمیمی هشدار داده بودند. گزارش‌های رسمی در حوزه آرد و نان هم نشان می‌دهد دولت در این حوزه نیز کامیابی قابل‌اعتنایی نداشته است و نمی‌تواند یا نمی‌خواهد با بحران و فساد گسترده در ۷۲ هزار نانوایی مقابله کند.