فرزندآوری در ایران در سال ۱۴۰۱ به کمترین میزان در ۱۱ سال اخیر رسید که نشان‌دهنده شکست کامل برنامه حاکمیت برای افزایش جمعیت در ایران است.

آمار ثبت احوال نشان می‌دهد در ۱۰ ماهه سال‌ ۱۴۰۱، تنها ۸۹۳ هزار و ۷۸۶ کودک در ایران به دنیا آمده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال پیش از آن، ۴.۷ درصد کاهش نشان می‌دهد. در ۱۰ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ تعداد ۹۳۷ هزار و ۷۴۹ کودک در ایران به دنیا آمدند که ۴۴ هزار نفر بیشتر از مدت مشابه در سال‌ ۱۴۰۱ است.

سایت نود اقتصادی با مقایسه آمار متولدان ۹ ماهه سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱، خبر داد که تعداد متولدان سال ۱۴۰۱ کمترین تعداد فرزندآوری از سال ۱۳۹۰ تاکنون بوده است. این کاهش کم‌سابقه در شرایطی ثبت شده است که مقام‌های جمهوری اسلامی برای فرزندآوری در ایران سیاست‌های تشویقی قابل‌توجهی را به اجرا گذاشته‌اند. این سیاست در قالب طرح «جوانی جمعیت» دنبال می‌شود که تخصیص خودرو و پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه از جمله برنامه‌های تشویقی آن است.

کارشناسان اقتصادی در گفت‌وگو با این سایت محافظه‌کار تصریح کردند: «بهبود چشم‌انداز اقتصادی بهترین راهکار برای افزایش فرزندآوری است و صرف اعطای خودرو و وام نمی‌تواند جمعیت را افزایش دهد.»

داده‌های رسمی نشان می‌دهد در ۱۰ ماه گذشته، دست‌کم ۲۹ هزار ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات فرزندآوری به ۷۳۰ هزار نفر پرداخت شده است. یک گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس هم نشان می‌دهد تنها به ۴۰ درصد از یک میلیون ۲۸۳ هزار نفری که در هشت ماه نخست سال ۱۴۰۱ برای دریافت وام فرزندآوری ثبت‌نام کرده‌اند، تسهیلات پرداخت شده است.

کمیسیون تلفیق مجلس به‌تازگی در بودجه سال ۱۴۰۲ به دولت اجازه داد برای اجرای قانون جوانی جمعیت، تا سقف پنج هزار میلیارد تومان اوراق اسلامی منتشر کند.

ممنوعیت غربالگری، صدور مجوز بازگشت دختران متاهل به مدارس، اعطای خانه و زمین و ده‌ها برنامه ریزودرشت از دیگر اقدام‌هایی‌اند که برای افزایش جمعیت در ایران به اجرا گذاشته شده‌اند.

توسل به بازنشستگان برای فرزند‌آوری و افزایش جمعیت از دیگر اقدام‌های جنجال‌برانگیز و حاشیه‌ساز دولتی‌ها در اجرای این طرح است. دولتی‌ها به بازنشستگان وعده داده‌اند در صورتی که تاریخ ازدواج آن‌ها و تاریخ تولد فرزند یا فرزندانش در سال ۱۴۰۱ ثبت شده باشد، مبلغ عائله‌مندی ۸۱۴ هزار و ۷۷۹ تومان و حق اولاد نیز ۳۱۶ هزار و ۸۵۸ تومان خواهد بود.

آمار‌های رسمی می‌گوید رشد جمعیت ایران از ۳.۹ درصد در سال ۱۳۶۵ به ۱.۲ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته و در سال ۱۳۹۸ هم میزان رشد طبیعی جمعیت به رقم ۰.۸۹ درصد رسیده و به پایین‌تر از یک درصد کاهش یافته است. بعد خانوار ایرانی (متوسط تعداد افراد در خانوارهای کشور) نیز از پنج نفر در سال ۱۳۶۵ به ۳.۳ نفر در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته که به معنای کاهش تعداد فرزندان یک خانواده است.

آمار تولد‌ها در هر سال یکی از مهم‌ترین شاخص‌‌هایی است که در زمینه سنجش میزان فرزندآوری در ایران موردتوجه است. بررسی داده‌‌های رسمی نشان می‌دهد در سال ۱۳۶۰، بیش از دو میلیون و ۴۰۰ هزار تولد ثبت شده که این آمار در سال‌های بعد کاهشی شده است. این روند کاهشی از سال ۱۳۶۵ آغاز شد و از سال ۱۳۹۴ شدت بیشتری یافت و در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به کمترین میزان نسبت به سال‌های قبل خود رسید و حالا هم رکورد نزولی جدیدی ثبت کرده است.

بخشی از این مسئله ناشی از کاهش آمار ازدواج در ایران است اما میانگین تعداد فرزندان هر خانوار نشان می‌دهد که رفتارهای باروری در ایرانی‌ها نیز به سمت کاهش تعداد فرزندان متمایل شده است.

نتایج بسیاری از پیمایش‌ها و نظرسنجی‌ها در ایران نشان می‌دهد بیشترین محدودیت و نگرانی خانواده‌های ایرانی از فرزند‌آوری مربوط به آینده کودکان است. سخت بودن تربیت فرزندان و ناتوانی در تامین هزینه آن‌ها از دیگر عوامل روی‌گردانی مردم ایران از فرزندآوری اعلام شده است.

نتایج یک تحقیق سازمان ثبت احوال هم نشان می‌دهد ۳۹ درصد والدین اساسا علاقه‌ای به فرزند‌آوری ندارند و ۳۸ درصد هم گفته‌اند به دلیل سن بالا حاضر به بچه‌دار شدن نیستند.

۲۰ درصد هم گفته‌اند که مشکلات اقتصادی و معیشتی مانع از فرزند‌آوری آن‌ها شده است.