شرکت «روس‌اتم» روسیه روز پنچشنبه اعلام کرد که فعالیت خود را در سایت غنی‌سازی فوردو تعلیق می‌کند. شرکت دولتی انرژی اتمی روسیه با اشاره به از سرگیری فعالیت‌های غنی‌سازی در سایت فوردو در توضیح دلایل قطع همکاری به امکان‌پذیر نبودن انجام غنی‌سازی و تولید ایزوتوپ پایدار در یک محفظه اشاره کرده است. 

شرکت «تول»، واحد چرخه سوخت هسته‌ای روس‌اتم می‌گوید که قطع همکاری خود را به طرف ایرانی اطلاع داده است. متخصصان این شرکت از سال ۲۰۱۷ در پروژه تغییر کابری فوردو فعالیت می‌کنند. در بیانیه این شرکت آمده است:«غنی سازی اورانیوم و تولید ایزوتوپ‌های پایدار در همان اتاق امکان پذیر نیست، زیرا مقادیر کمی از اورانیوم به ناچار در هوا و روی تجهیزات ظاهر می‌شود که با استفاده از ایزوتوپ‌های حاصله برای اهداف پزشکی ناسازگار هستند». این بیانیه می‌افزاید که برای از سرگیری همکاری‌ها باید فعالیت آبشارها در محلی که غنی‌سازی اورانیوم انجام می‌شود، متوقف شده و تمامی تجهیزات از آلودگی ذرات اورانیوم پاکسازی شوند. 

تعلیق فعالیت روس‌اتم در فوردو خبرغافلگیر کننده‌ای نیست. در کارنامه فعالیت روسیه در صنعت اتمی ایران، موارد متعددی از همراهی با تحریم‌های آمریکا، خلف وعده و زیان‌های مالی سنگین برای ایران به چشم‌ می‌خورد که مهمترین آنها تاخیر ۱۵ ساله در تحویل نیروگاه هسته‌ای بوشهر است.

با این حال سازمان انرژی اتمی ایران به چانه‌زنی با روس‌ها برای ادامه فعالیت‌ در ایران اصرار دارد.

بهروز کمالوندی، سخنگوی این سازمان می‌گوید که مذاکرات با طرف روس در خصوص نحوه اجرای پروژه در فوردو در جریان است.

هرچند روس‌اتم در بیانیه خود به تحریم‌ها اشاره نکرده، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در گفتگو با ایتارتاس به روشنی اعلام کرده که این شرکت تحت تاثیر تحریم‌های هسته‌ای ایران از فوردو کناره‌گیری کرده است. ریابکوف می‌گوید که تحریم فوردو از یک هفته دیگر اجرا می‌شود و روسیه نمی‌تواند نسبت به تاثیر تحریم‌ها بی‌تفاوت باشد.

اشاره معاون وزیر امور خارجه روسیه به لغو بخش دیگری از معافیت از تحریم‌های هسته‌ای ایران است که مایک پومپئو،‌ وزیر امور خارجه آمریکا در اوج اعتراض‌های مردمی آبان‌ماه آن را اعلام کرد.

پس از آغاز روند بازگشت ایران از تعهدات هسته‌ای خود در اردیبهشت‌ماه گذشته،‌ همواره موضوع لغو معافیت‌ از تحریم‌های هسته‌ای برای شرکت‌های روسی، ‌چینی و اروپایی فعال در برنامه‌های هسته‌ای ایران مطرح بود و در مرحله نخست، لغو معافیت از تحریم‌های مربوط به تحویل ذخایر اورانیوم غنی شده ایران اجرا شد. پس از اینکه ایران در نیمه آبان‌ماه در گام چهارم، غنی‌سازی در فوردو را از سرگرفت، آمریکا نیز اعلام کرد معافیت از تحریم‌های مربوط به این سایت را لغو می‌کند.

مقامات روسیه که پیش‌تر اعلام کرده بودند به مشارکت در تغییر کاربری سایت فوردو برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار نگاه تجاری دارند، لغو تحریم‌های مربوط به این سایت را محکوم کردند. در همان زمان بوریس دولگوف، کارشناس انستیتو شرق‌شناسی روسیه به ایرنا گفت که تصمیم جدید آمریکا کسب درآمد روسیه از این پروژه را دشوار می‌کند.

از سوی دیگر ریابکوف هم ضمن منطقی خواندن گام چهارم ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای، اعلام کرد که مسکو به همکاری هسته‌ای خود با ایران ادامه می‌دهد.

اما یک هفته مانده به اجرای تحریم‌ فوردو، روسیه از پروژه تغییر کاربری آن عقب کشیده است. همانطور که به دلیل قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه ایران در دهه ۸۰ شمسی، نیروگاه بوشهر را به ایران تحویل نداد. قطعنامه‌هایی که روسیه باوجود عضویت دایم در شورای امنیت، هیچگاه از رای خود برای وتوی آنها استفاده نکرد.

شاید عملکرد روسیه به عنوان کشوری که منافع ملی خود را در اولویت قرار داده و در عین حال از تشدید تنش‌ها بین تهران و واشینگتن سود می‌برد، در مقایسه با استراتژی نگاه به شرق ایران کمتر قابل نقد باشد.

در حالی که کشورهای غربی تحت تاثیر مستقیم سیاست‌های ایدئولوژیک و انقلابی جمهوری اسلامی، سال‌هاست از بازار بکر و سودآور ایران فاصله گرفته‌اند، مقامات تهران برای سرپا نگاهداشتن اقتصاد کشور به ریسمان روسیه و چین چنگ می‌زنند. روسیه بابت بیش از یک دهه تاخیر در تحویل نیروگاه بوشهر و زیان‌هایی مالی که به ایران تحمیل کرد، پروژه ۱۰ میلیارد دلاری توسعه فازهای ۲ و ۳ این نیروگاه را پاداش می‌گیرد. بدقولی‌های مکرر شرکت‌های چینی در پروژه‌های نفتی و گازی ایران،‌ تانکرهای حامل نفت ارزان ایران را برای بنادر چین به ارمغان می‌آورد. و همزمان مانور مشترک نظامی ایران با روسیه و چین که برای ماه آینده در اقیانوس هند برنامه‌ریزی شده، از سوی مقامات تهران نماد اقتدار و عمق پیوندهای استراتژیک جمهوری اسلامی معرفی می‌شود.