شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بامداد پنجشنبه ۱۷ فروردین‌ماه در پکن پایتخت چین دیدار کردند.
این دیدار حدود یک ماه پس از اینکه علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی برای از سرگیری روابط با عربستان سعودی با مقام‌های این کشور در چین توافق کرد، انجام شد.
پیش‌تر اعلام شده بود که وزیران خارجه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در ماه رمضان دیدار می‌کنند. این دیدار در بازه زمانی دو ماهه‌ای انجام می‌شود که تهران و ریاض برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه‌ها در نظر گرفته‌اند.
برمبنای توافق شمخانی با مقام‌های سعودی، مقرر شده بود که طرفین در مدت دو ماه برای از سرگیری روابط و بازگشایی سفارتخانه‌ها در دو کشور اقدام کنند. دیدار و رایزنی وزرای امور خارجه دو کشور نیز با هدف مشخص کردن چارچوب از سرگیری روابط انجام شده است.
پیش از این وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی و عربستان سعودی به صورت تلفنی نیز با یکدیگر صحبت کرده بودند.
مذاکرات علی شمخانی برای از سرگیری روابط با عربستان سعودی با میانجی‌گری چین از روز ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ آغاز شد و در روز ۱۹ اسفند درحالی‌که امیرعبداللهیان در ترکیه بود، بیانیه مشترک عربستان سعودی و جمهوری اسلامی با امضا شمخانی و مساعد بن محمد العیبان، وزیر مشاور و عضو شورای وزیران امنیت ملی عربستان سعودی صادر شد و دو کشور برای شروع مجدد روابط دیپلماتیک توافق کردند.
ایران و عربستان سعودی در این بیانیه تاکید کرده بودند که ضمن احترام بر حاکمیت ملی کشورها از مداخله در امور داخلی یکدیگر خودداری می‌کنند. اجرای توافق‌نامه امنیتی امضاشده میان دو کشور نیز بخش دیگری از این توافق‌نامه بود.
ماموریت علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی به‌عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در توافق با عربستان سعودی و سفرهای بعدی او به امارات متحده عربی و عراق، گمانه‌ها را درباره اینکه وزارت امور خارجه از روند مذاکرات کنار گذاشته شده است، تقویت کرد.
پیش‌تر خبرگزاری رویترز، در گزارشی به نقل از دو منبع آگاه از اطرافیان علی خامنه‌ای نوشته بود که صبر رهبر جمهوری اسلامی برای به ثمر رسیدن مذاکرات با عربستان سعودی به سر آمده بود و به همین دلیل حتی در شهریورماه تیم مذاکره‌کننده را احضار هم کرده بود.
به گفته این منابع آگاه، جمهوری اسلامی طی دو سال گذشته پیگیر ازسرگیری روابط با عربستان سعودی بود و انتخاب چین نیز به‌عنوان میانجی با پیشنهاد علی خامنه‌ای انجام شد.
باوجوداین، به‌تازگی حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنه‌ای در روزنامه کیهان ادعا کرد که انتخاب شمخانی به‌عنوان نماینده جمهوری اسلامی در مذاکره با عربستان، خواسته این کشور بود اما شواهد آشکار می‌کند که انتخاب شمخانی به دستور علی خامنه‌ای و در پی ضعف وزارت امور خارجه در پیشبرد مذاکرات صورت گرفت.
حسین امیرعبداللهیان، پیش از این در توییتی به سفرهای دیپلماتیک شمخانی واکنش نشان داد و ادعا کرده بود که این سفرها در «چارچوب مناسبات امنیتی انجام می‌شود و در سیاست خارجی هماهنگی وجود دارد».
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی اکنون برای اجرای توافق‌نامه‌ای که امضای علی شمخانی زیر آن است، در پکن حضور دارد و درباره چگونگی مراحل اجرایی از سرگیری روابط با عربستان سعودی با مقام‌های این کشور گفت‌وگو می‌کند.
پس از امضای تواف میان دو کشور، مقام‌های آمریکایی اعلام کردند که از این توافق باخبر بوده‌اند و از جزئیات آن آگاه‌اند. آنتونی بلينکن، وزير امور خارجه آمريکا هم از نقش پکن برای توافق میان تهران و ریاض تقدیر کرد و گفت که این می‌تواند به «نفع منطقه» باشد.
روابط تهران و ریاض ۱۳۹۴ پس از حمله به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد قطع شد.
اکنون وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در حالی مذاکره در پکن را آغاز کرده‌اند که هم‌زمان، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و اورسلا فون درلاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا به این شهر سفر کرده‌اند.
سفر مشترک دو مقام اروپایی به پکن، ادامه تلاش‌های اتحادیه اروپا برای تعامل با چین است. پیش از آن‌ها نیز اولاف شولتس، صدراعظم آلمان و پدرو سانچر، نخست‌وزیر اسپانیا به پکن سفر کرده بودند.
اروپایی‌ها در تلاش‌اند از ظرفیت چین برای برقراری صلح در اوکراین استفاده کنند اما گوشه چشمی هم به منافع اقتصادی برقراری تعامل با چین دارند هرچند که می‌دانند این فرصت ریسک بالایی نیز دارد؛ زیرا شریک تجاری اتحادیه اروپا روابط بسیار نزدیک با روسیه دارد و همین مسئله موجب شده است که اروپایی‌ها در مواجهه با چین به‌طور فراینده‌ای محتاط عمل کنند.
بااین‌حال شبکه خبری سی‌ان‌ان به نقل از یک منبع خبری در فرانسه نوشت که مکرون با هیئتی متشکل از ۵۰ رهبر تجاری راهی پکن شده است و دیدارهایی با رهبر جمهوری خلق چین و دیگر مقام‌های این کشور خواهد داشت.
به نظر می‌رسد که چین نیز روابط دیپلماسی دو طرفه با اروپا را فرصتی برای احیای اقتصادی‌اش می‌داند که تحت‌تاثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفته بود.
مکرون پیش از این گفته بود که چین می‌تواند در حل‌وفصل مناقشه اوکراین نقش بازی کند و هدف او از سفر به پکن برای یافتن راه‌حلی در این خصوص است. چین ادعا می‌کند که در جنگ روسیه و اوکراین بی‌طرف است بااین‌حال از محکوم کردن حمله نظامی روسیه به اوکراین خودداری می‌کند. حتی روابط خود با مسکو را طی یک سال گذشته تقویت کرد.
مشابه این کار را جمهوری اسلامی ایران نیز انجام داد. مقام‌های تهران نیز ضمن اعلام بی‌طرفی در جنگ اوکراین، در یک سال گذشته روابط دوجانبه با مسکو را در همه زمینه‌ها به‌خصوص زمینه‌های دفاعی گسترش دادند.
ائتلاف چین، روسیه و جمهوری اسلامی ایران، مسئله‌ای است که مقام‌های غربی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم درباره آن ابراز نگرانی کرده‌اند.
