بر اساس یافته‌های مطالعه‌ای جدید که درباره توهم در حافظه کوتاه‌مدت اطلاعات بیشتری می‌دهد، افراد ممکن است رویدادها را اغلب ظرف چند ثانیه، به‌اشتباه به یاد بسپارند و شکل خاطره را مطابق با انتظارشان تغییر دهند.

مطالعه‌های پیشین نشان داد که درک افراد از محیط اطرافشان بر اساس انتظارهایشان شکل می‌گیرد که می‌تواند به توهم منجر شود.  

این پژوهش نشان داد که خاطرات بلندمدت افراد طبق انتظارهایشان شکل می‌گیرد و گاهی اوقات به ایجاد خاطرات اشتباه منجر می‌شود.

به گفته دانشمندان، از جمله دانشمندان دانشگاه آمستردام هلند، به‌ طور کلی فرض بر این است که حافظه کوتاه‌مدتی که از ادراک‌ تنها یک یا دو ثانیه پیش شکل گرفته است، تصویری دقیق از محیط پیرامون به ما نشان می‌دهد.

در مطالعه‌ای جدید که روز چهارشنبه در نشریه پلوس (PLOS) منتشر شد، پژوهشگران دریافتند ادراک بشر حتی در مقیاس‌های زمانی کوتاه هم تحت تاثیر انتظارهای درونی تغییر می‌کند.  

این پژوهش نشان داد افراد می‌توانند در یک بازه زمانی کوتاه یک یا دو ثانیه‌ای، از یک توصیف قابل‌اعتماد از چیزی که واقعا هست، به گزارشی اشتباه و مطمئن از چیزی که انتظار دارند باشد، برسند.

به گفته دانشمندان، به دلیل توهم‌های حافظه کوتاه‌مدت، نمی‌توان به حافظه بشر، حتی در چنین مقیاس‌های زمانی کوتاهی، اعتماد کامل داشت.

در این مطالعه آمده است، وقت‌هایی که از جهان زیاد توقع داریم، حافظه ممکن است حتی ظرف چندثانیه کم‌رنگ شود و جای اطلاعات محوشده را با انتظارات [برای] آن‌ها پر کند.

پژوهشی که پیش‌تر انجام شد و در آن، افراد طی زمانی کوتاه حرفی را به صورت تصویر آینه‌ای آن دیدند اما گزارش دادند که آن را در جهت درستش دیده‌اند، وجود چنین توهمی را تایید کرد، اما چون شکل را درست ندیدند، احتمال گمراه‌کننده بودن این مطالعه وجود داشت.

در مطالعه جدید، دانشمندان برای بررسی این موضوع چهار آزمون انجام دادند.

در آزمون نخست، شرکت‌کنندگان برای اطمینان از اینکه می‌توانند وظایف اولیه حافظه بصری را انجام دهند، آزمایش شدند و سپس دایره‌ای با شش یا هشت حرف به آن‌ها نشان دادند که تصویر یک یا دو حرف آینه‌ای بود.

سپس یک دایره از حروف دیگر به آن‌ها نشان دادند که باید آن‌ها را فراموش می‌کردند تا به این ترتیب تمرکزشان از دایره حروف اول کم شود.

بعد از آن، باید یک شکل هدف را از فهرست گزینه‌ها که در مکانی خاص در دایره اول قرار داشت، انتخاب و میزان اطمینانشان از این انتخاب را ارزیابی می‌کردند.

پژوهشگران دریافتند که شرکت‌کنندگان همواره بااطمینان می‌گویند که حرف آینه‌ای را به شکل اصلی آن دیده‌اند.  

به گفته آن‌ها، این اشتباه شرکت‌کنندگان ناشی از دانش پیشین آن‌ها از حروف الفبا است که انتظارات، آن‌ها را شکل می‌دهد نه شباهت شکلی حروف.

پژوهشگران در این مطالعه نوشتند: «گویا این توهم‌های حافظه نتیجه دانش جهانی است نه شباهت‌های بصری.»

آزمون‌های دیگر نیز نشان داد که خاطرات توهمی حرف شبه‌‌واقعی بیشتر از خاطرات توهمی حرف شبه‌جعلی است.

پژوهشگران متذکر شدند: «جمع‌بندی این نتایج نشان می‌دهد که دانش جهانی ما حافظه را شکل می‌دهد؛ حتی زمانی که خاطرات، تازه شکل گرفته‌اند.»

این یافته‌ها نشان داد که خاطره توهمی حتی در زمانی بسیار کوتاه که محرک دیداری از دید خارج می‌شود، نیز پدیدار می‌شود و همین گویای این مطلب است که حتی تازه‌ترین خاطرات افراد نیز مستعد تبدیل شدن به خاطرات توهمی‌اند.

پژوهشگران به این نتیجه رسیدند: «این نتایج نشان می‌دهد که دانش‌های پیشین ما نه تنها به هنگام ادراک بلکه در [شکل‌گیری] حافظه نیز نقشی مهم ایفا می‌کند.»

آن‌ها گفتند: «حافظه بر اساس چیزی که انتظار داریم ببینیم، درست از زمان شکل‌گیری نخستین رد خاطره پدید می‌آید.»