دولت آمریکا از زمان بازگشت طالبان به قدرت، بیش از هشت میلیارد دلار به افغانستان کمک کرده است. بخشی از این پول را یک خط انتقال پول نقد - که سازمان ملل آن را اداره میکند- از بانک فدرال رزرو نیویورک در بستههای ۴۰ میلیون دلاری به کابل منتقل میکند. محمولههای پول نقد در ماههای نخست سلطه طالبان، ۳۲ میلیون دلاری بود، اما بعدا این مبلغ به ۴۰ میلیون دلار در هر محموله افزایش یافت.
با این حال، انتقادها از سوءاستفاده طالبان از این مبالغ هنگفت که به تقویت رژیم این گروه منجر شده، در آمریکا افزایش یافته است.
مایکل والتز، عضو جمهوریخواه کنگره آمریکا، روز پنجشنبه ۳۱ فروردین (۲۰ مارس)، در گفتوگو با فاکس نیوز درباره چگونگی رسیدن پول مالیاتدهندگان آمریکایی به دست طالبان توضیح داد. والتز گفت: «میلیاردها دلار ابتدا به طرف سوم که سازمان ملل متحد و سازمانهای غیردولتیاند واگذار میشود. تصور کنید که طالبان چه میکنند؟ آنها خودشان را به نام سازمانهای بینالمللی ثبت میکنند و این پولها را به چنگ میآورند.»
مایکل والتز افزود که طالبان سازمانهایی را که پولهای کمکی در اختیار دارند، تهدید میکنند و از آنان پول میگیرند. به گفته والتز، اگر سازمانی از دستورهای طالبان سرکشی کند، بهعنوان نیروی مخالف طالبان مجازات میشود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
او همچنین با انتقاد از سیاستهای دولت بایدن در مواجهه با طالبان، گفت: «حمایت از طالبان به معنی این است که بگویید ما از تروریستهای خوب علیه تروریستهای بد حمایت میکنیم.»
جان سوپکو، بازرس ویژه ایالات متحده آمریکا در امور بازسازی افغانستان، نیز در گزارشی که اواخر ماه فوریه منتشر کرد گفت طالبان به بهانه مالیات، خدمات اداری و مجوز فعالیت، از سازمانهای ارائهکننده کمکهای بشردوستانه پول میگیرند و به این صورت از کمکها سوءاستفاده میکنند.
جان سوپکو چهارشنبه گذشته در کمیته نظارت کنگره گفت هیچ اطمینانی وجود ندارد که طالبان به پولهایی که دولت آمریکا به افغانستان میفرستد دسترسی نداشته باشند.
او گفت هیچ جنگجوی طالبان را که گرسنه به نظر برسد، در تلویزیون ندیده است و برعکس همه آنان چاق و خوشحالاند، اما کودکان گرسنه افغان را که از شدت فقر رنج میبرند، فراوان میتوان در تلویزیون دید.
سوپکو پرسید که پس اینهمه کمکهای آمریکا به افغانستان در کجا هزینه شده است؟
این پرسش را مردم افغانستان نیز مطرح میکنند، اما طالبان، سازمان ملل متحد و مقامهای آمریکایی، پاسخ روشنی به این پرسش ندادهاند. سازمان ملل که برنامه جمعآوری ۴.۶ میلیارد دلار برای ارائه کمکهای بشردوستانه به افغانستان در سال ۲۰۲۳ را مطرح کرد، هنوز این مبلغ را به دست نیاورده است. محدودیتهای شدید وضع شده علیه زنان، بسیاری از کمککنندگان را از ادامه کمک به افغانستان طالبانی دلسرد کرده است. مارتین گریفیث، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد، در ماه ژانویه و در سفرش به کابل درباره پیامد محدودیتهای وضع شده علیه زنان هشدار داد، اما طالبان که با دریافت هشت میلیارد دلار از آمریکا جرات بیسابقهای به دست آوردهاند، بیتوجه به این هشدارها به وضع محدودیتهای بیشتر ادامه دادند.
آنچه در سخنان مایکل والتز درمورد شیوه سوءاستفاده طالبان از کمکهای بشردوستانه آمده است، ترفند قدیمی در سرقت کمکهای جامعه جهانی در افغانستان است. در دولت پیشین افغانستان نیز خانوادهها و نزدیکان مقامهای دولتی، شرکتها و سازمانهایی بینالمللی ایجاد کرده بودند و پروژههای دولتی مورد حمایت دولتهای غربی و بانک جهانی را میگرفتند. یکی از این افراد همایون قیومی، مشاور ارشد اشرف غنی بود که مدتی بهعنوان وزیر مالیه (دارایی) افغانستان نیز کار کرد. قیومی که شهروند آمریکا بود، همزمان با اینکه وزیر دارایی و مشاور رئیسجمهوری بود، یک سازمان به نام «سازمان کارایی دولتها» تاسیس کرد. گزارشهایی در سال ۲۰۱۸ منتشر شد که نشان میداد قیومی از طریق سازمانی که در اختیار دارد پروژههای دولتی را حیفومیل میکند.
همچنین بسیاری از نزدیکان وزیران، استانداران و افراد بانفوذ، از طریق شرکتها و سازمانهایی که ثبت کردند، پروژههایی با هزینههای هنگفت گرفتند و منابع مالی آن را غارت کردند. به همین دلیل، بسیاری از زیرساختها مانند جادهها و ساختمانهایی که در ۲۰ سال حاکمیت دولت جمهوری ساخته شدند، از کیفیت خوبی برخوردار نبودند و بخشی از آنان پس از مدتی بیفایده شدند.
اکنون در رژیم طالبان نیز برای غارت کمکهای بشردوستانه از همین روش استفاده میشود. بهعنوان نمونه قاری سعید خوستی، سخنگوی پیشین سراجالدین حقانی و عضو ارشد شبکه حقانی، یک موسسه دارد به نام «بنیاد خیریه و یتیمخانه سعید خوستی». او روزانه بین دهها خانواده از جنگجویان پیشین شبکه حقانی که در جنگ کشته شدهاند، پول نقد، مواد غذایی و لباس توزیع میکند. فعالیت خوستی در شرق افغانستان، حوزه نفوذ شبکه حقانی، متمرکز است.
منابع مالی که سعید خوستی در این موسسه هزینه میکند مشخص نیست، اما در چند مورد در گزارشهایی که در توییتر منتشر کرد نوشت که کمکهایی از سازمانهایی در کشورهای مختلف ازجمله ترکیه به دست آورده است.
در نزدیک به ۲۰ ماه سلطه طالبان، نزدیکان مقامهای این گروه، دهها سازمان ایجاد کردهاند که در گرفتن پروژههای توسعهای و بشردوستانه بسیار فعالاند.
هرچند ادامه حضور سازمان ملل در افغانستان هنوز مبهم است و طالبان نیز از صدور فرمانهای محدودکننده علیه فعالیت زنان و سازمانهای بینالمللی عقبنشینی نکردهاند، اما در موضع دولت آمریکا برای ادامه ارسال پول نقد به افغانستان نیز تغییری ایجاد نشده است. با وجودی که اعضای کنگره آمریکا، اداره بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان و نهادهای ناظر بر اوضاع این کشور، مکررا درباره سوءاستفاده طالبان از کمکهای بشردوستانه هشدار دادهاند، اما مقامهای آمریکایی با احتیاط دراینباره صحبت میکنند و واکنش جدی در این زمینه نشان نمیدهند.
به نظر میرسد دولت بایدن معتقد است که با تزریق پول نقد به رژیم طالبان، رفتار این گروه را درزمینه حقوق بشر، حقوق زنان و ارزشهای جهانی تغییر میدهد، همچون سال ۲۰۰۱ که با ارسال بستههای پول نقد به سران مجاهدین، آنان را با خود متحد کرد. اما جان ساپکو که سالها است درزمینه چگونگی ارائه و تاثیر کمکهای آمریکا به افغانستان تحقیق میکند، معتقد است که ادامه یا توقف کمکهای آمریکا به افغانستان زیر سلطه طالبان، تاثیری در رفتار طالبان ایجاد نمیکند.