وب‌سایت خبری ای‌بی‌سی نیوز روز سه‌شنبه ۱۳ ژوئن (۲۳ خرداد)‌ در گزارشی به تلاش‌های اوکراین برای حفاظت از آثار تاریخی‌اش در بحبوحه تهاجم گسترده روسیه پرداخت.

به گزارش این رسانه، زیر پوشش سازمان ملل متحد، دو مهندس از دستگاهی لیزری با فناوری پیشرفته برای تصویربرداری سه‌بعدی با وضوح زیاد از مکان‌های تاریخی اوکراین استفاده می‌کنند.

به گفته کارشناسان این پروژه، لیزر چرخشی به کار گرفته شده می‌تواند با سرعتی زیاد تصویرهای با کیفیت عالی از کلیساها و سایر بناهای تاریخی مهم اوکراین ثبت کند. این تصاویر در ادامه با یکدیگر ترکیب می‌شود تا تصویر سه‌بعدی کاملی از آن بناها به دست آید و در صورت صدمه ناشی از حمله‌های روسیه، بتوان آن‌ها را بازسازی کرد.

کیارا دزی باردسکی، کارشناس اوکراینی فعال در یونسکو، در این باره گفت: «ما در برهه حساسی قرار داریم. اگر اکنون از این بناها محافظت نشود، این خطر جدی وجود دارد که این میراث مهم برای همیشه نابود شود.»

بر اساس گزارش یونسکو، از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، دست‌کم ۲۵۹ مکان فرهنگی و تاریخی، از جمله مکان‌های مذهبی، موزه‌ها، بناهای تاریخی، و کتابخانه‌ها آسیب‌ دیده‌اند.

اکنون در شهرهای متعدد اوکراین، دیدن مجسمه‌هایی در میدان‌های شهر که با کیسه‌های شن یا داربست احاطه شده‌اند تا در برابر حمله‌های هوایی محافظت شوند امری عادی است. در عین حال، اوکراین که در حال جنگ تمام‌عیار با روسیه است، بودجه کمتری نسبت به گذشته برای حفظ مکان‌های تاریخی دارد. در چنین شرایطی است که امانوئل دوراند، مهندس فرانسوی، و سرهی رونکو، معمار اوکراینی، که داوطلبانه برای یونسکو فعالیت می‌کنند، تلاش دارند مدل‌های سه‌بعدی مکان‌ها‌ی تاریخی را ثبت کنند.

آن‌ها معتقدند که داشتن این تصاویر برای مورخان و معماران و همچنین کارشناسان نظامی و بین‌المللی می‌تواند ضروری باشد. معمار اوکراینی این پروژه بر لزوم حفظ هویت اوکراین از این طریق تاکید کرد و گفت: «آنچه روس‌ها سعی در نابودی آن دارند هویت ما است. ما تلاش می‌کنیم از این طریق هویتمان را که در میراث باستانی و آثار تاریخی تبلور دارد حفظ کنیم و به نسل بعد انتقال بدهیم.»

امانوئل دوراند نیز که پیش‌تر برای کمک به بازسازی خرابی‌های ناشی از انفجار بندر بیروت در سال ۲۰۲۰ و زلزله اخیر ترکیه داوطلب شده بود، گفت که نقشه‌نگاری (اسکن) سه‌بعدی در اوکراین فرصتی برای استفاده از توانایی‌هایش است. او تاکید دارد: «من دکتر نیستم، آشپز نیستم، و نمی‌توانم این گونه خدمات را به مردم ارائه کنم. من مهندسم و تلاش می‌کنم با دانشم در حوزه مهارت‌های ارزیابی ساختمان‌ها به حفظ آثار تاریخی کمک کنم.»

این میزان توجه به حفظ بناهای تاریخی در کشوری جنگ‌زده هم‌زمان با آن است که مسئولان کشوری دیگر به‌طور عمدی دست به تخریب میراث باستانی و فرهنگی می‌زنند.

با آن که نابودی عمدی میراث یک کشور یا فرهنگ جنایت جنگی محسوب می‌شود و یونسکو بارها از کشورهای عضو این نهاد سازمان ملل متحد خواسته است که در نگهداری میراث باستانی بکوشند، جمهوری اسلامی ایران در ماه‌های گذشته دشمنی با بناهای تاریخی و هویت ملی ایران را شدت بخشیده است.

بناهای تاریخی ایران یک روز با هدف کسری بودجه دولت ابراهیم رئیسی و با ادعای مولدسازی دارایی‌های دولت به مزایده‌ گذاشته می‌شود و روز دیگر نیز به بهانه نگهداری و رسیدگی در اختیار خودی‌های حکومت قرار می‌گیرد. این در حالی است که حتی بر اساس قوانین داخلی جمهوری اسلامی نیز دخل‌ و تصرف و خرید و فروش آثار و بناهای تاریخی ممنوع است.

مزایده دست‌کم ۱۹ بنای تاریخی ارزشمند ایران فقط یکی از موارد بی‌توجهی جمهوری اسلامی به میراث فرهنگی است. در حراج بناهای تاریخی ایران، که مسئولان وزارت میراث فرهنگی آن را «نهضت واگذاری حق بهره‌برداری بناهای تاریخی» نامیدند، خانه دانشمندی، خانه آقایی‌زاده، حمام قلعه، خانه بهادرالملک، گراند هتل، خانه فخری راور، کارخانه حناسایی، ارگ راین، باغ هرندی، خانه اوشیدری، خانه ابراهیمی، حمام سالار، کاروانسرای زعفرانیه، کاروانسرای مهر، کاخ ناصرالدین میرزا، خانه سرهنگ ایرج، عمارت اربابی لیقوان، کاروانسرای گوئجه بئل، و کاروانسرای جانانلو به مزایده گذاشته شد.

مدت کوتاهی پس از این اقدام نیز عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، زمینه‌سازی برای واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی را آغاز کرد و مدعی شد «برای اینکه این بناها از بین نروند، باید به بخش خصوصی واگذار شوند.»

با چنین اقدام‌هایی، برنامه هدفمند جمهوری اسلامی برای از بین‌ بردن تاریخ ملی و باستانی ایران اکنون بر کسی پوشیده نیست و آنچه برجا می‌ماند حسرت دوستداران تمدن و میراث این کشور تاریخی است.