دانشمندان می‌گویند برای نخستین بار یک ماهواره هواشناسی را با نظارت و هدایت خودش و عامدانه به اقیانوس اطلس انداخته‌اند. این نخستین بار است که یک ماهواره به این شکل هدایت‌شده به جو زمین آورده می‌شود.
به گزارش سی‌بی‌اس نیوز، سازمان فضایی اروپا اواخر ماه جاری میلادی اعلام کرد که این ماهواره در یک عملیات پیچیده هدایت و نظارت، که در نوع خود نخستین نمونه از این دست محسوب می‌شود، به زمین بازگشت.
این ماهواره، که نام آن را بر اساس اساطیر یونانی «آئُلوس» یعنی فرمانروای بادها گذاشته‌اند، در سال ۲۰۱۸ با هدف مشاهده جریان‌های آب‌وهوای زمین و انجام پژوهش‌های آب‌وهوایی به فضا پرتاب شده بود.
ماموریت آئلوس بسیار نوآورانه بود و پیش از آن نمونه مشابهی وجود نداشت. این ماهواره در تمام مدت حضورش در مدار به دانشمندان کمک کرد راه‌هایی برای بهبود پیش‌بینی آب‌وهوا پیدا کنند.
آئلوس در بخش زیادی از چهار و نیم سال فعالیتش در فضا به رصد زمین پرداخت. این مدت، ۱۸ ماه بیش از آن بود که آئلوس در ابتدا قرار بود در مدار بماند.
آئلوس اوایل تابستان امسال به سوی جو زمین بازگشت. مسئولان سازمان فضایی اروپا پس از تعیین محل سقوط عامدانه این ماهواره در اقیانوس اطلس اعلام کردند که خطر ناشی از سقوط بقایای این ماهواره و اینکه آسیب‌های جانی یا مالی به دنبال داشته باشد حداقل است، زیرا این ماهواره در مسیرش به سوی زمین، در عبور از جو زمین می‌سوزد.
اما سازمان فضایی اروپا برای نشان دادن آنچه «تعهد گسترده‌تر به ایمنی طولانی‌مدت و پایداری فعالیت‌های فضایی» می‌نامد، از منابع سوخت ماهواره که در حال اتمام بود استفاده کرد تا عملیات «ورود کنترل‌شده» ماهواره به جو زمین را اجرا کند تا بدین صورت، احتمال پراکنده شدن بقایا و خرده‌های به‌جامانده از ماهواره در جو زمین کاهش یابد.
این هدایت برنامه‌ریزی‌شده نخستین مورد از این دست عملیات محسوب می‌شود. در این عملیات، تیم‌های هدایت مستقر در زمین وظیفه داشتند آئلوس را در بخشی از مراحل فرود آن، از ارتفاع ۳۲۰ کیلومتری تا ۱۲۰ کیلومتری، پیش از ورود به جو زمین و سوختن، هدایت کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سازمان فضایی اروپا در بیانیه‌ای که روز شنبه در وب‌سایت خودش منتشر کرد اعلام کرد که هدف از هدایت برنامه‌ریزی‌شده ماهواره این بود که هر قطعه‌ای از ماهواره که احتمالا در جو زمین نسوخته باشد، در مسیرهای زمینی برنامه‌ریزی‌شده به سمت اقیانوس اطلس قرار گیرد.
سازمان فضایی اروپا یک روز پیش از این عملیات در حساب توییتر خود، که اکنون دیگر توییتر نیست و اکس (X) نامیده می‌شود- اعلام کرد که آئلوس دوباره به جو (اتمسفر) بالای قطب جنوب وارد شده است.
این سازمان همچنین در پیام جداگانه‌ای که عصر جمعه منتشر کرد نوشت: «کار تیم هدایت آئولوس در آلمان اکنون پس از یک هفته طولانی عملیات پیچیده به پایان می‌رسد.»
در این بیانیه، ضمن اشاره به نوآورانه بودن این عملیات پیچیده، آمده است: «ماموریت آئولوس، که نحوه جمع‌آوری اطلاعات درباره باد را متحول کرد، اکنون به پایان رسیده است.»
رولف دنسینگ، مدیر عملیات در سازمان فضایی اروپا، ورود هدایت‌شده ماهواره به جو زمین را کاری ارزنده توصیف و خاطرنشان کرد که این ماهواره برای این گونه مانورها طراحی نشده بود.
در بیانیه سازمان فضایی اروپا آمده است: «این مانورها پیچیده بود و آئولوس برای چنین کارهایی طراحی نشده بود. همیشه این احتمال بود که نخستین تلاش برای ورود هدایت‌شده عملی و ممکن نباشد.»
بر اساس این بیانیه، سقوط آئولوس مشکل چندانی نداشت و خطر خاصی ایجاد نمی‌کرد، اما سازمان فضایی اروپا قصد داشت که خطر را کاهش دهد و تعهد خود را در پرهیز از تولید خرده‌قطعات و زباله‌های فضایی به اجرا بگذارد.
امروزه، سازمان‌های فضایی موظف‌اند در هنگام ساختن فضاپیماها از مقرراتی پیروی کنند که به آن‌ها امکان می‌دهد «ورود هدایت‌شده به جو» را در نظر بگیرند. هدف از این کار به حداقل رساندن آسیب ناشی از سقوط زباله‌های فضایی به زمین است. اما، بر اساس گفته سازمان فضایی اروپا، زمانی که آئولوس در دهه ۱۹۹۰ طراحی شد، این مقررات هنوز وضع نشده بود. دنسینگ گفت که ورود هدایت‌شده آئولوس این امکان را به وجود می‌آورد که راهنمایی برای دیگر ماهواره‌های هم‌سن‌وسال خودش باشد.
دنسینگ همچنین یادآور شد که سازمان فضایی اروپا درس‌های زیادی از این موفقیت آموخته است و همین رویکرد را می‌توان برای ماهواره‌های دیگر با شرایط مشابه نیز به کار برد.
سازمان فضایی اروپا متعهد شده است که تا سال ۲۰۳۰ همه ماموریت‌هایش بدون تولید زباله‌های فضایی باشد.
بر اساس گزارش بخش اقیانوسی و اتمسفری ناسا (NESDIS)، سالانه بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ شیء ردیابی‌شده- یا زباله‌های فضایی- وارد جو زمین می‌شود. زباله‌های فضایی به اجسام خردشده و ازبین‌رفته ساخته دست انسان گفته می‌شود. به عبارت دیگر، این اصطلاح به اجسامی مانند ماهواره‌ها و قطعات پیشران موشک‌ها و همچنین دیگر قطعات ناشی از «تجزیه، فرسایش و برخورد» فضاپیماها و ماهواره‌ها اطلاق می‌شود.
