اگر قرار بود پیش بینی‌های بسیاری از فرهنگ‌های جهان درست از آب درآمده باشد، ما اکنون در آینده‌ای زندگی می‌کردیم که هرگز محقق نشد. سال ۲۰۱۹ را در حالی پشت سر گذاشتیم که تصویری که فیلم «بلِید رانِر» («تیغ‌کِش»، فیلم علمی تخیلی سال ۱۹۸۲ که پیش بینی می‌کرد جهان در هزاره ۲۰۰۰ میلادی، در تسلط ربات‌های ضدبشری است که در ظاهر تفاوتی با انسان ندارند) از دنیای امروز می‌داد، به حقیقت نپیوسته است. در سال ۲۰۱۵ هم سناریوی فیلم «بازگشت به آینده ۲» به صورت یک تخیل سینمایی باقی ماند؛ هرچند آن بخش از فیلم که پیش‌بینی می‌کند تیم بیس‌بال «شیکاگو کابز» پس از بیش از یک قرن در رقابت‌های سری جهانی پیروز می‌شود، درست از آب درآمد.  

پیش‌بینی‌های فیلم‌های سینمایی احتمالا بیش از حد خوشبینانه و مثبت است، اما حتی فیلم‌های تخیلی-علمی گذشته هم نتوانسته‌اند پیشرفت بشر در فناوری  در قرن بیست و یکم را پیشگویی کنند. ما در حال حاضر مغزهای الکترونیکی بسیار پیشرفته‌ای را در جیب لباس‌هایمان حمل می‌کنیم، موشک‌هایی فضایی ساخته‌ایم که خودکار فرود می‌آیند، و اتوموبیل‌های بدون راننده و ربات‌هایی در دسترس داریم که غذای مورد تقاضای ما را به خانه‌هامان تحویل می‌دهند.

این شتاب در تغییر، پیشبینی آینده را دشوار می‌کند، اما از تغییرات و نقاط عطف شگفت‌انگیز گذشته، این ادامه تطور فناوری‌های کنونی در ده سال آینده است:

تلفن‌های هوشمند برچیده می‌شود

با ترکیب نرم‌افزار دستیار صوتی، کلاود، جی پنج و اینترنت دیگرابزارها، احتمالا به زودی دیگر حمل کامپیوتر در جیبتان لازم نخواهد بود.

در ده سال گذشته، تلفن‌های هوشمند بخش جدانشدنی و لازم زندگی شده است که به مردم امکان می‌دهد تا از دیدن اخبار گرفته تا خبر کردن تاکسی را تنها با لمس صفحه گوشی موبایل، ممکن کنند. اما با فناوری‌های جدید، عملکرد این تلفن‌های «همه کاره» محدود خواهد شد.

برخی معتقدند تلفن‌های هوشمند پلی هستند میان کامپیوترهای سنتی و الگوهای کامپیوتر آزاد که در آن، کاربر می‌تواند آزادی آن را داشته باشد به میل خود، نرم افزارش را برای کپی، پخش، مطالعه و تحقیق، تغییر دهد یا عملکرد آن را تنظیم کند. این ابتکار جدید، هم اکنون نیز برای نصب در تلفن‌های هوشمند در دستور کار اپل، سامسونگ، فیسبوک و گوگل است.  

دی جی کُه، مدیر موسسه سامسونگ، به ایندیپندنت گفت: «ده سال گذشته، عصر تلفن‌های هوشمند بود. از امسال، احتمالا عصر تازه‌ای ظهور خواهد کرد، زیرا شبکه اینترنتی چیزها، جی پنج و هوش مصنوعی، همه با هم ترکیب می‌شوند. عصر جدیدی پیش روی ماست... به جای تلفن هوشمند، باید به «ابزار هوشمند» فکر کنیم.  ممکن است تلفن هوشمند از میان برود، اما ابزار دیگری جای آن را خواهد گرفت.»

آقای کُه گفت، این به حرکت از خانه به اتومبیل یا دفتر کار می‌ماند. ابزارهای به‌هم پیوسته و چند صفحه‌ای، در هر محلی به مردم امکان می‌دهد تا تمام کارهایی که پیش از این با تلفن هوشمند می‌کرده‌اند، بدون نیاز به حمل آن انجام دهند.

از تماشای ویدیو گرفته تا گوش کردن به موسیقی، از خواندن پیامک تا دیکته کردن پاسخ، «می‌توانید همان تجربیات را هرکجا که هستید، داشته باشید.»

با ظهور عینک‌های «واقعیت نمادین»، یا حتی کامپیوترهای متصل به مغز، تلفن‌های همراه منقرض خواهند شد.  

ثروت بدون کار

نظریه حداقل عایدی برای شهروند، در همه قرون مطرح بوده است. اثر داستانی «یوتوپیا» (مدینه فاضله/ ناکجاآباد) اثر سر توماس موُر که در سال ۱۵۱۶ منتشر شد، جامعه‌ای را ترسیم می‌کند که در آن همه شهروندان دارای یک عایدی تضمین شده هستند، چه کار بکنند، چه نکنند.

در قرن بیستم تلاش‌هایی برای محقق کردن این ایده‌آل انجام گرفت (ریچارد نیکسون در سال ۱۹۶۸ تلاش کرد برنامه حداقل عایدی را در چارچوبی محدود به اجرا بگذارد اما شکست خورد)، اما تنها در قرن بیست و یکم است که افزایش سریع استفاده از دستگاه‌های خودکار، می‌تواند این نظریه را به واقعیت نزدیک کند.

گوراو دیلیون، مدیر موسسه تولید نرم‌افزار «اسنپ لاجیک»، به ایندیپندنت گفت: «یک رشته فناوری‌های جدید – هوش مصنوعی، حسگرهای هوشمند، و نظاير آن – هم‌اکنون نیز کارهای مکرر، دستی و ساده را انجام می‌دهند و به فرد امکان می‌دهند تا روی فعالیت‌های رضایت‌بخش‌تری تمرکز کند.»

بزرگترین آزمایش در این مورد، میان سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ در فنلاند انجام گرفت که به گونه‌ای شگفت‌انگیز، نشان داد که این فناوری حس سلامت و سعادت شرکت‌کنندگان در این طرح را افزایش می‌دهد. اما این نگرانی در بین است که در صورت توزیع عایدات رایگان در میان شهروند، دیگر کسی حاضر نباشد به مشاغلی که در آن مهارت چندانی لازم نیست، بپردازد. اما فنلاند هم‌اکنون نیز در چنین مشاغلی، از جمله مدیریت زباله، از «ربات» استفاده می‌کند.

راه‌های مختلفی برای عملی کردن حداقل عایدی برای شهروندان وجود دارد، اما یکی از محبوب‌ترین‌ها، وضع مالیات بر ربات‌هاست که ممکن است مسخره به‌نظر بیاید، اما از حمایت پرنفوذترین سرمایه‌داران جهان، از جمله بیل گیتس، برخوردار است.

بیل گیتس در یک مصاحبه در سال ۲۰۱۷ گفت: «اگر کارگر یک کارخانه کاری برابر با ۵۰ هزار دلار تولید کند، باید روی آن مالیات بدهد. اما اگر یک ربات کار او را انجام دهد، می‌شود همان مقدار مالیات را از او (از عایدی کارگری که ربات کار او را انجام داده است. م.) کم کرد.»

نشریه تایم، در همان روزهای استیضاح پرزیدنت نیکسون، در مقاله‌ای نوشت:«ماشین‌ها آنقدر تولید خواهند داشت که تمام شهروندان آمریکا مستقلا و فرای آن، ثروتمند خواهند شد.» در آن مقاله آمده بود که یک خانواده متوسط می‌تواند به نرخ امروز، حدود ۳۰۰ هزار دلار عایدی (سالانه) داشته باشد، بدون آن که مجبور به کار باشد. این وضعیت، همچنان تصویر یک «مدینه فاضله» است، اما تنها مستلزم یک جهش بزرگ از سوی دولت‌های جهان است که با در پیش گرفتن سیاست حداقل عایدی برای شهروندان، متوجه فواید آن بشوند.

رمز-ارز، پول رایج 

پیش‌بینی این که رمز-ارز به زودی وجه رایج برای پرداخت بها و هزینه‌ها می‌شود، از پیش از سال ۲۰۱۴ مطرح بوده است، اما هنوز به واقعیت نزدیک نشده است. ممکن است ارزش  «بیت کوین» به عرش اعلا رسیده باشد، اما استفاده از آن، ورای گوشه‌های ممنوعه اینترنت (Dark Net)، هنوز گسترش پیدا نکرده است.

تحولاتی که رمز-ارز در سال ۲۰۱۹ به خود دید، به مفهوم آن است که این نوع پول تا سال ۲۰۳۰ – احتمالا، شاید، حتما – وجه رایج دنیا خواهد شد. شاید بیت کوین در حال حاضر بزرگترین و معروف‌ترین رمز-ارز باشد، اما بعید به نظر می‌رسد که در این جایگاه باقی بماند. 

منافع رمز-ارز، بدون تردید توجه موسسات چندملیتی و بزرگترین اقتصادهای جهان را به خود جلب کرده است. اگر هر یک از این رمز-ارزها با موفقیت عرضه شود و با وضع مقررات درست، از نظر تجارتی پذیرفتنی شود، این پیش‌بینی‌ها به حقیقت خواهد پیوست.  

پایانی بر صف‌های طویل در فرودگاه‌ها (و حریم خصوصی؟)

مسافرت هوایی، هم‌زمان، هم راحت‌ترین و هم ناراحت‌ترین پدیده در عصر مدرن است. در پروازهای کوتاه مدت، عبور از مراحل سوار شدن به هواپیما و پست‌های امنیتی، اغلب بیشتر از خود مدت سفر وقت می‌برد.

تسهیلاتی، از جمله گذرنامه‌های بیومتریک و استفاده از تلفن همراه برای عبور، تجربه سوار شدن به هواپیما را قدری آسان‌تر کرده است، اما ممکن است در ده سال آینده صف بستن در سالن فرودگاه و درآوردن کفش در پست امنیتی، به گذشته سپرده شود.

موسسه تولید نرم‌افزار «سیتا» برای وسایل ایاب و ذهاب عمومی، پیش‌بینی می‌کند که عبور از پست‌های امنیتی و حفاظتی می‌تواند به قدم زدن در داخل یک کریدور محدود شود. بنوا وربر، مدیر موسسه سیتا، می‌گوید:«مسافران و بارشان، خودکار شناسایی می‌شوند. کریدورهای مجهز به حسگر، جای پست‌های حفاظتی معمول را خواهد گرفت، و دیگر لازم نیست گذرنامه و دیگر اسناد را به فرد دیگری نشان بدهید.»

بهای این تسهیلات خودکار، شراکت خصوصیات چهره و اطلاعات فردی با مقامات مسئول است، و حفظ حریم خصوصی در جهانی که به گونه‌ای فزاینده دیجیتال می‌شود، بسیار دشوار خواهد شد.

در این پیوند، فرض بر آن گذاشته شده است که پرواز هواپیما‌ها با مسافرانشان همچنان ادامه خواهد داشت. در سال‌های اخیر، گروه‌های کثیری از مردم به دلایل محیط زیستی، از پرواز با هواپیما خودداری کرده‌اند، و ممکن است در صورت ادامه استفاده شرکت‌های هواپیمایی از سوخت معمول، روند پرهیز از پرواز ادامه یابد.

ماشین‌های پرنده (تا حدی)

شاید این یکی از محبوب‌ترین کلیشه‌های داستان‌های علمی-تخیلی باشد، اما دارد به واقعیت نزدیک می‌شود. در سال‌های اخیر تعداد بسیاری ماشین پرنده – یا خودروهایی که در همان وضعیت عادی‌شان به هوا برمی‌خیزند و همان‌گونه فرود می‌آیند- آزمایش شده‌اند؛ از جمله، خودروهای لیلیوم و اروموبیل توسط مخترعان نوپا، و خودروهای پرنده دیگری که در برنامه کار کارخانه‌های معظم، مانند ارباس، قرار دارند.

حتی شرکت «اوبر» قصد دارد شبکه «اِلِوِیت» خود را گسترش دهد. مهندسان اوبر در گزارشی که در مورد برنامه‌های آینده این شرکت پیرامون تولید تاکسی‌های هوایی منتشر کرده‌اند، می‌گویند:« همان گونه که برج‌سازی به شهرها امکان داد تا از محدودیت زمین حداکثر استفاده را ببرند، وسايل ایاب و ذهاب هوایی نیز از حریم هوایی به گونه‌ای سه بعدی استفاده خواهد کرد تا ترافیک روی زمین را کاهش دهند.» 

اما تردد در هوا به منظور کاهش ترافیک روی زمین، با مشکلات عمده‌ای روبه‌روست. اگر چنین طرحی صورت واقعیت به خود گیرد، باید مقررات دقیق و مفصلی در مورد آن اعمال شود. اما در هرحال، تردد هوایی تنها متعلق به ثروتمندان، و جاده‌های آن، احتمالا به راه‌های میان هتل‌ها و زمین‌های گلف محدود خواهد بود. 

ولی الون ماسک، سرمایه‌دار و کارآفرین میلیاردر، معتقد است که راه‌حل معضل آزاردهنده ترافیک «سه بعدی»، اندیشیدن به مسیری دیگر است. تازه‌ترین ایده او، شرکت «بورینگ» است که طرح یک شبکه  تونل زیرزمینی در زیر شهر لس آنجلس را داده است تا از میزان ترافیک روی زمین بکاهد.  

این طرح، احتمالا راه‌‌حل ممکن‌تری برای مسئله است. تارنمای شرکت بورینگ می‌گوید:«برخلاف ماشین‌های پرنده، این تونل‌ها ضدآب و دور از دید است و بر سرتان خراب نمی شوند.»