شهر جده در عربستان سعودی احتمالا معروف‌ترین دروازه ورود به مقدس‌ترین مکان اسلام است و سالانه میلیون‌ها نفر برای زیارت از آن دیدن می‌کنند.

هرچند دومین شهر عربستان سعودی از قرن هفتم تاکنون، زائرانی از آسیا، آفریقا، اروپا و باقی کشورهای خاورمیانه داشته، به‌تازگی پذیرای گردشگران غیرمذهبی نیز شده است. نخستین ویزای گردشگری‌ غیرمذهبی برای دیدار از جده، در  ۲۰۱۹ صادر شد.  

جده در موقعیت ممتازی قرار دارد و می‌تواند از این انگیزه برای رونق گردشگری بهره بگیرد. این شهر که در دل منطقه قدیمی شاخص و غنی عربستان سعودی واقع شده است، کیلومترها در امتداد دریای سرخ امتداد می‌یابد و سواحل بکر و تفرجگاه‌های ساحلی امروزی در کنار آب فراهم کرده است.

خیابان‌های جده بازار سنتی، موزه‌های متمرکز و گالری‌های متعدد هنر معاصر را در خود جای داده‌اند، و در کنار آن، علاقه‌مندان به ورزش نیز می‌توانند بین فعالیت‌های پرهیجانی همچون اسکی روی آب یا ماشین‌سواری روی شن، از [تماشای] مسابقات فوتبال لذت ببرند. در سطور بعد، قانع‌کننده‌ترین دلایل را برای سفر به جده را در اختیارتان می‌گذرایم.

آب و‌هوای عالی در تمام سال

آب‌وهوای جده گرم و خشک است و میانگین سالانه فقط ۶۱ میلیمتر باران دارد که ظرف چند روز می‌بارد. حتی در زمستان میانگین بیشینه دما بین ۲۹ تا ۳۳ درجه سانتیگراد، و کمینه دمای هوا در ژانویه و فوریه ۱۹ درجه سانتیگراد است. در صورت امکان، بهترین زمان برای سفر به این شهر، بین اکتبر و آوریل است، چون دمای تابستان ممکن است کلافه‌کننده باشد. میانگین دما در ماه‌های ژوئیه و اوت ۳۳ درجه سانتیگراد است و بیشینه آن به ۳۸ درجه سانتیگراد می‌رسد.

شهری قدیمی و ویژه

مرکز تاریخی جده که بومی‌ها به آن البلد می‌گویند، یکی از پنج مکان ثبت‌شده کل این کشور در فهرست یونسکو است. این شهر از زمانی که به دروازه مکه بدل شد، یکی از مناطق جهان‌شهری عربستان سعودی بود و پیوسته پذیرای گردشگران و مهاجرانی از سراسر دنیا بوده است.

امروزه این بخش از جده با معماری دریای سرخ متمایز می‌شود. بسیاری از برج‌های بلندــ که از سنگ‌آهک و مرجان ساخته شده‌اندــ هنوز هم پابرجا مانده‌اند و راواشین و مشربیه دارند؛ سازه‌های چوبی با شبکه‌های کنده‌کاری که بالکن‌های تزیینی یا پنجره اضافی برای خنک کردن کل ساختمان‌اند. بسیاری از این مکان‌ها بازسازی‌ شده‌اند و اینک در کنار موزه‌ها و نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌هایی که در خود جای می‌دهند، پذیرای بازرگانان امروزی‌اند. در گذر از کوچه‌های تنگ، از کنار کافه‌ها، مغازه‌ها، خانه‌های قدیمی و هفت‌سوق، از جمله العلوی و باب شریف، می‌گذرید.

این منطقه جایگاه «باب المکه» (دروازه مکه) است که آغاز مسیر زیارتی به مکه محسوب می‌شود‌ و در طول هزار سال گذشته، احتمالا میلیاردها زائر از زیر طاق‌های آن رد شده‌اند.

گردشگاه و تفرجگاه آبی چشمگیر

یکی از تازه‌ترین مواردی که به ویژگی‌های این شهر افزوده شده، مسیر پرپیچ‌وخم ۲۸ کیلومتری آن (کورنیش) است؛ ترکیبی از تفرجگاه و جاده ساحلی که مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری دارد و دو سازه معروف شهر، مسجد شناور الرحمه و فواره ملک فهد، بلندترین فواره جهان، نیز در آن واقع است که ارتفاع جهش آب آن به ۲۶۰ متر می‌رسد، و بهترین جا برای تماشای رقص نور شبانه است.

این آبنمای فرانوین جده کمتر از ۱.۵ کیلومتری شمال کورنیش واقع است و ساحلی طولانی دارد که گردشگران می‌توانند جت اسکی، قایق و لوازم ماهیگیری اجاره کنند. خیلی‌ها جلو تابلو بزرگ «جده»‌ که با نور ال‌ئی‌دی روشن شده است، عکس می‌گیرند، و برخی نیز دوست دارند به دیدن گردشگاه شگفت‌انگیز هنری (Art Promenade) بروند؛ گالری‌ای بین کافه‌ها و مغازه‌ها در فضای باز که آثار نوین هنرهای تجسمی در آن به نمایش درمی‌آید.

خط ساحلی شنی و اماکن غواصی

ورود به بسیاری از سواحل این شهر رایگان است و‌ در مناطقی که هزینه دریافت می‌کنند، مبلغ آن حداکثر به ۱۵۰ ریال سعودی (تقریبا ۳۰ پوند) می‌رسد.

ساحل کورنیش جده، که پیش‌تر گفته شد بهترین گزینه گردشگری در مرکز [شهر] است، و السیف در جنوب، به دلیل آب‌های آرام و جمعیت بی‌سروصداتر (به جای جت اسکی، کافه و محل پیک‌نیک دارد) بین خانواده‌ها محبوب است. بیشتر سواحل در شمال مرکز شهر قرار دارند؛ از جمله اسکندریه که از بهترین سواحل برای ورزش‌های آبی به‌شمار می‌رود، و ساحل اوبهور که به فرصت‌های غواصی‌اش معروف است. اگر صخره‌های مرجانی را بگردید، لاکپشت‌، ماهی‌های کمیاب و حتی گاوکوسه می‌بینید.

در منطقه شمالی‌تر اوبهور، دهکده ساحلی لذتبخش درات‌العروس واقع شده و مسیرهای ممتدی از شن‌های طلایی و نیز زمین گلف، پارک موضوعی و بیش از هزار ویلای ساحلی را در خود جای داده است.

مجموعه بازار (سوق)

جده همچنین با هفت بازارش در منطقه البلد، مقصد محبوب کسانی است که عاشق این بازارهای سنتی عربی‌اند. گذرگاه تاریخی باب مکه، یکی از قدیمی‌ترین این مکان‌ها است که هنگام غروب آفتاب، پیش از ورود خریداران عصر، غرفه‌ها و گاری‌هایی در آن برپا می‌شود. بازارچه البادو نیز در همان نزدیکی، بیش از ۱۴۰ سال است که منسوجات، موادغذایی، و طلا و نقره می‌فروشد.

باب شریف و قابیل نیز، به‌ویژه در ماه رمضان یا برای زائرانی که جویای خرید سوغاتی‌اند‌، طرفداران پرشماری دارند. قابیل با بازار خیابانی‌اش بسیار چشم‌نواز است. العلوی، از بزرگ‌ترین [بازارهای] کشور، در قلب شهر قدیمی مستقر است و انواع اقلام، از جواهرات و هنر عربی گرفته تا انواع ادویه و غذا، در آن به فروش می‌رسد.

الشطعه، واقع در شمال البلد، به فروش طیف گسترده‌تری از کالاها، از جمله لوازم آرایش، عطر، لوازم خانگی و عباهای سنتی معروف است، و بازارهایی نیز در فاصله ۱۰ دقیقه‌ای شرق باوادی، به فروش صنایع دستی و طلا اختصاص دارند. در [بازار] المرجان در بخش شمالی کورنیش نیز که پیش‌تر به «بازار سوریه» شهرت داشت، محصولات محلی و وارداتی به فروش می‌رسد.

فصل شهر

جشنواره‌های سالیانه «فصول»، ۲۰۱۹ در چندین شهر عربستان سعودی آغاز شد و در دوره‌های چندماهه، رویدادهای هنر و فرهنگ عربی را جشن می‌گیرد.

فصل جده که در ماه‌های مه و ژوئن برگزار می‌شود، بسیار محبوب است‌ و سال گذشته میلادی شش میلیون بازدیدکننده داشت. در این جشنواره هزاران رویداد، از برنامه‌های موسیقی تا نمایش‌های شبانه، اجرا می‌شود و در کنار مناطق ویژه‌ای با پارک و باغ‌وحش، فرصت‌هایی نیز برای آزمودن ورزش‌های مختلف ارائه می‌دهد.

تاریخ‌ فصل‌‌های بعدی هنوز مشخص نشده است، اما کسانی که در این دوره به دیدن شهر می‌آیند، با پرسه زدن در مناطق مختلف، ازجمله هنگام بازدید از شهربازی در اسکله جده یا آزمودن ورزش تیراندازی با کمان  و امثال آن، فضایی پرجنب‌و‌جوش و جهان‌شهری‌تر در این شهر می‌یابند.

صحرای گسترده

بیابانی که از حومه جده شروع می‌شود، بهترین جا برای ماجراجویی‌های متفاوت است. عشاق ماجراجویی، شن‌سواری می‌کنند یا سواری با ماشین‌های شن‌رو و سافاری‌ها با [خودروهای] ۴×۴ را می‌آزمایند، و گردشگران آرام‌تر نیز تورهای پیاده‌روی و شترسواری را ترجیح می‌دهند. برای تجربه‌ای جذاب‌تر از این، شبی را بینابین تپه‌های شنی داخل چادر سر کنید، در اردوگاه‌هایی به سبک بادیه‌نشینی بمانید و درحالیکه به آسمان غالبا صاف صحرا خیره شده‌اید، غذاهای سنتی را امتحان کنید.

گستره وسیع گالری‌ها و موزه‌ها

جده هنر و تاریخ سعودی و اسلامی را در گالری‌ها و موزه‌های فراوانی که در سراسر شهر پراکنده‌اند، گرامی می‌دارد. گالری‌های اطهر و نظما در صدر عرصه هنر معاصر قرار دارند و در هر دو آن‌ها آثار هنرمندان بومی و سایر هنرمندان جهان عرب به نمایش گذاشته می‌شود.

هرچند مرکز هنرهای زیبا سعودی نمایشگاه‌های متعدد هنر معاصر از هنرمندان معروف سعودی دارد، بر ارائه دوره‌هایی در طیفی وسیع از شیوه‌های هنری، از عکاسی و سفالگری گرفته تا نقاشی رنگ‌‌‌روغن و آبرنگ، متمرکز است. برای [تماشای] ترکیبی از هنر معاصر و کهن، به گالری حافظ یا گالری ‌صفیه بن زقر بروید که آثار هنری و مصنوعات سال‌های گذشته و نیز مجموعه شخصی مالک آن، صفیه بن زقر، را به نمایش گذاشته است.

دوستداران تاریخ خوب است از موزه الطیبات شروع کنند و آثار باستانی سعودی و اسلامی، از جمله سلاح‌ها، نسخه‌های خطی قدیمی و آثار سفالی را در چهار طبقه تماشا کنند. این موزه در کاخ خوزام، بسیاری از اقلام شخصی ملک عبدالعزیز و حتی برخی متعلقات ابوبکر صدیق [ابوبکر عبدالله بن عثمان ابی قحافه] ، نخستین خلیفه مسلمانان [سنی]، را در خود جای داده است. در همین حال، خانه ناصیف به اندازه شهرت نمای پیچیده‌اش، به مجموعه‌ای از اقلام مربوط به دوران‌های گذشته جده نیز معروف است. موزه مقعد جده و ایامنا الحلوه و موزه شهرداری، تاریخ شهر را، به‌ویژه با استفاده از طیف گسترده‌ای از عکس‌ها، مصنوعات و نقاشی، به نمایش می‌گذارند.

مقصد ورزشی رو‌به‌شکوفایی

با توجه به اینکه عربستان سعودی در ۲۰۲۱ نخستین جایزه بزرگ «فرمول یک» را برگزار کرد و اینک در صدد ورود به دنیای فوتبال است، به اندازه سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس، مقصد ورزشی شده است. گرندپری فقط یک بار در سال و در میدان مسابقه کورنیش جده برگزار می‌شود، اما تیم‌های فوتبال این شهر، یعنی الاتحاد و الاهلی، بین اوت و مه، در بیشتر تعطیلات آخرهفته بازی دارند.

با افزایش سرمایه‌گذاری برای جذب بازیکنان سطح بالا، تماشای مسابقه در هر نقطه از عربستان سعودی، بیش از پیش جزو برنامه [بازدید] گردشگران قرار گرفته است.