جواد نیک‌بین، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ایران، دوشنبه، ۶ شهریور (۲۸ اوت)، از آغاز تحقیق و تفحص از شرکت‌های فروش فیلترشکن‌، در مجلس خبر داد.

نیک‌بین گفت که نمایندگان مجلس خواهان روشن‌ شدن میزان دقیق گردش مالی در فروش فیلترشکن‌ها و شناسایی افرادی‌اند که سود این گردش مالی را در اختیار دارند.

او تصریح کرد: «تمام اقدامات اولیه تحقیق‌و‌تفحص از فیلترشکن‌های پولی صورت‌ گرفته است و به‌زودی به کمیسیون مربوطه ارسال خواهد شد تا بعد از تصویب در کمیسیون، در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مطرح شود.»

در روزهای گذشته جلال رشیدی کوچی، نماینده مرودشت در مجلس، نیز از افزایش ۱۰ برابری خرید فیلترشکن در ایران در پنج سال گذشته خبر داده است.

خبرگزاری تسنیم مدعی شده است که دلیل ورود نمایندگان مجلس به بحث فیلترشکن‌فروشی در ایران و تحقیق در خصوص فروشندگان فیلترشکن، گردش مالی نزدیک به ۶۰ هزار میلیارد تومانی این بازار در سال است.

همچنین، به گفته کاربران، درحالیکه تا پیش از آغاز خیزش مردمی ایران در پاییز گذشته، قیمت ماهیانه استفاده از فیلترشکن حدود ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان بود، این مبلغ از آن هنگام به ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان رسیده است که برای یک خانواده چهارنفره، بدون درنظرگرفتن افزایش مصرف بسته‌های اینترنت، بیش از یک میلیون تومان در ماه هزینه دارد.

از سوی دیگر، شرکت یکتانت در گزارشی با بررسی میزان استفاده از فیلترشکن در ایران، اعلام کرده است که با تداوم فیلترینگ گسترده، بیش از ۷۰ درصد افراد تمامی گروه‌های سنی از ۱۵ تا ۶۵ سال، بر روی تلفن‌های همراه خود فیلترشکن نصب کرده‌اند و در مجموع، از هر سه ایرانی، دو نفر از ابزار دورزدن فیلترینگ استفاده می‌کنند.

بر اساس این گزارش، بیشترین میزان استفاده متعلق به گروه سنی ۱۵ تا ۱۷ سال با ۹۷ درصد، و کمترین میزان به گروه سنی ۳۵ تا ۴۴ سال با ۷۳ درصد، متعلق است.

نکته جالب این گزارش، میزان استفاده از فیلترشکن در بالاترین گروه سنی درنظرگرفته‌شده این افکارسنجی است که  بر مبنای آن، ۷۸ درصد افراد ۵۵ تا ۶۵ نیز جزو مصرف‌کنندگان فیلترشکن‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که برخلاف ادعای مقام‌های جمهوری اسلامی ایران، نه‌تنها جوانان، که دیگر گروه‌های سنی اجتماعی نیز نیاز و ضرورت دسترسی به اینترنت آزاد را احساس می‌کنند.

از دیگر نکات شاخص در این پژوهش آماری، طبقه‌بندی دلیل نیاز به اینترنت در افراد است که نشان می‌دهد بیشترین دلیل استفاده از اینترنت در میان شهروندان ایرانی، ارتباط با خانواده و دوستان است که با ۷۳ درصد، در صدر فهرست دلایل استفاده از اینترنت قرار دارد. در رتبه‌های بعدی نیز نیاز به کسب اطلاعات، خرید اینترنتی و خدمات بانکی با بیش از ۶۰ درصد قرار می‌گیرند.

استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیامرسان‌های فیلترشده نیز دلیل مهم دیگر استفاده از فیلترشکن در ایران است. با این حال، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی ایران بار دیگر مدعی شده است که ماهانه بیش از ۴۰ میلیون نفر از پلتفرم‌های داخلی استفاده می‌کنند. با درنظرگرفتن میزان استفاده از فیلترشکن، این آمار کمی عجیب به نظر می‌رسد.

زارع‌پور دوشنبه، ۶ شهریور (۲۸ اوت)، در حاشیه سفر به زنجان به‌ مناسبت هفته دولت، در جمع خبرنگاران تصریح کرد: «روزانه نیز بیش از ۲۰ میلیون نفر از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده می‌کنند.»

او هفته گذشته، ۳۱ مرداد، نیز در صحن علنی مجلس، در واکنش به گزارش نمایندگان در خصوص وضعیت بد اینترنت و افزایش میزان استفاده شهروندان از فیلترشکن، گفته بود: «می‌توانیم بساط فیلترشکن‌فروشی را جمع کنیم.»

در این میان، کارشناسان حوزه آی‌تی معتقدند که مافیای فروش فیلترشکن جز با هماهنگی و اطلاعات نهادهای نظارتی، امنیتی و وزارت ارتباطات، امکان فعالیت ندارد، و دلیل آن را نیز تمرکز وزارت ارتباطات بر مسدودکردن فیلترشکن‌های رایگان می‌دانند که شهروندان ایرانی را به استفاده از فیلترشکن‌های پولی واداشته است.

با توجه ‌به گردش مالی نجومی این حوزه، این ادعا دور از ذهن نیست و بی‌شک چنین حجمی از گردش مالی را در شبکه بانکی ایران نمی‌توان مخفی کرد.

در اثبات این موضوع، کارشناسان به قطعی گسترده فیلترشکن‌های پولی همزمان با قطع ناگهانی برق بخش‌های گسترده‌ای از تهران در ۱۵ مرداد اشاره می‌کنند که نشان می‌دهد بیشتر سرورها یا سیستم‌های متصل‌کننده در داخل کشور، به خدمات‌دهی مشغول‌اند.

سال گذشته نیز انتشار اخبار مربوط به تولید فیلترشکن و وی‌پی‌ان در شرکت پسر معاونت امور بانوان و خانواده دولت ابراهیم رئیسی در کانادا خبرساز شد که از ابعاد دیگر این ماجرا حکایت داشت.