نیویورک پست در تحلیلی نوشته است که واشنگتن و متحدان اروپاییاش بهتازگی از منقضی شدن مجازاتهای موشکی و پهپادی سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران جلوگیری کردهاند. این تصمیم احتمالا تهران را تحریک خواهد کرد تا بیشازپیش به آزمایش، تولید و گسترش موشک و پهپاد روی آورد که این امر بر مسلح شدن گروههای تروریستی حملهکننده به اسرائیل و توانایی روسیه برای جنگ علیه اوکراین اثر مستقیم خواهد گذاشت.
دولت بایدن باید این گلبهخودی را اصلاح کند و برای بازگرداندن این تحریمهای حیاتی با اروپا وارد همکاری شود. نیویورک پست در دیدگاهی به بررسی پیامدهای انقضای این تحریمها پرداخت و نوشت: «قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که توافق هستهای ۲۰۱۵ ایران موسوم به برجام، حاوی مجموعهای از مجازاتها و محدودیتهای مرتبط با گسترش سلاح هستهای، را تایید کرد، قرار بود در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ به پایان برسد؛ تاریخی که در این قطعنامه و برجام روز گذار نام گرفت.»
بهنام طالبلو، پژوهشگر ارشد امور ایران در بنیاد دفاع از دموکراسیها و یکی از نویسندگان این دیدگاه، معتقد است افزون بر واردات و صادرات پلتفرمهایی مانند هواپیماهای بدونسرنشین و فناوریهایی که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل «به توسعه سامانههای حمل سلاح هستهای کمک میکنند»، تهران اکنون ممکن است بتواند موشکهای بالیستیک را هم به طور «قانونی» آزمایش کند یا انتقال دهد.
۸۴ نهاد و فرد ایرانی مرتبط با برنامه هستهای و موشکی تهران نیز از فهرست تحریمهای سازمان ملل خارج شدهاند.
با وجود آنکه واشنگتن و تهران، دو عضو مهم برجام، دیگر به این توافق پایبند نیستند، قطعنامه سازمان ملل همچنان به قوت خود باقی است، یعنی برنامه لغو محدودیتها همچنان پیش میرود.
هریک از کشورهای عضو در برجامــ همچون بریتانیا، فرانسه یا آلمانــ میتوانستند با راهاندازی یک روند ۳۰ روزه شورای امنیت سازمان ملل متحد یا به اصطلاح «بازگشت فوری»، از پایان ممنوعیتهای بینالمللی جلوگیری کنند. این اقدام تمامی تحریمهای سازمان ملل را که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ وجود داشت، از جمله تحریم سلاحهای متعارف را که در سال ۲۰۲۰ لغو شد، بازمیگرداند؛ اما غرب به جای مقابله با حمایت تهران از تروریسم در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن، از بیم اینکه جمهوری اسلامی برنامه هستهایاش را بیشتر پیش ببرد، از اجرای «بازگشت فوری» خودداری کرد.
نویسندگان این دیدگاه معتقدند این امر موفقیت راهبردی باجخواهی هستهای تهران حتی بدون سلاح هستهای را نشان میدهد.
تلاشهای گروه بایدن برای جلب تهران به راهکار دیپلماتیک نیز نتوانست مانع توسعه هستهای بیسابقه این رژیم شود و تا پایان سال ۲۰۲۱ پیشرفت فنی بازگشتناپذیری برای تهران به ارمغان آورد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ایالات متحده آمریکا و اروپا امیدوارند به جای بازگشت فوری، با استفاده از روشهای قضایی و تنبیهی تجارت موشکی و پهپادی با ایران را متوقف و برای آن مجازات اعمال کنند.
بریتانیا و اتحادیه اروپا ۱۸ اکتبر اعلام کردند که تحریمهای منع گسترش سلاحهای هستهای را علیه حدود ۳۰۰ نهاد و شخص مرتبط با برنامههای موشکی، نظامی و هستهای تهران که برای روز گذار برنامهریزی شده بود، حفظ میکنند. آمریکا نیز علیه افراد و نهادهای حامی شبکههای تدارک و تولید غیرقانونی تهران در ایران، هنگکنگ، چین و ونزوئلا تحریمهای پهپادی و موشکی جدیدی اعلام کرد. همچنین ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و تمامی اعضای اتحادیه اروپا بهجز یک کشور، در چارچوبی داوطلبانه به نام «ابتکار امنیتی گسترش» برای جلوگیری از عرضه یا انتقال موشک و پهپاد ایرانی ابراز تمایل کردند.
هرچند اینها کنشهایی مهم محسوب میشود، برای مقابله با گسترش روزافزون سامانههای حمله دوربرد ایران کافی نیستند. زیرا تهران اکنون راحتتر میتواند به اقلام موردنیاز برای برنامه تسلیحاتیاش دست یابد و به دستکم دو درگیری بزرگ فعلی مستقیما دامن خواهد زد. افزون بر این، میتواند زرادخانه موشکهای بالیستیکش را که اکنون بزرگترین زرادخانه در خاورمیانه است، گسترش دهد. حالا تهران احتمالا تمامی محدودیتها را کنار میزند و به روسیه برای حمله به اوکراین موشک بالیستیک میفروشد.
با این حال نیویورکپست خاطرنشان میکند که خوشبختانه هنوز برای تغییر مسیر دولت بایدن دیر نشده، چون استفاده از سازوکار «بازگشت فوری» تا اکتبر ۲۰۲۵ امکانپذیر است. بنابراین این کشور باید با همکاری بریتانیا، فرانسه و آلمان آن را فعال کند و در نتیجه ممنوعیتهای مهم سازمان ملل در مورد انتقال تسلیحات و فعالیتهای موشکهای بالیستیک تهران را بازگرداند.
این محدودیتهای فراگیر از نظر سیاسی کشورهای زیادی را تحت پوشش قرار میدهد تا به تحریمهای ایالات متحده پایبند بمانند و نیز افراد یا کشورهایی را که احتمالا به دنبال تجارت با تهراناند، از این کار باز میدارد.
با توجه به اینکه اتحادیه اروپا تحریمها را به صورت فراسرزمینی اعمال نمیکند و تحریمهای سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی بهتازگی لغو شدهاند، اینک وزارت خزانهداری، بازرگانی و امور خارجه ایالات متحده آمریکا آخرین خطوط دفاعی به شمار میروند.
این واشنگتن است که باید تدارک و گسترش فناوری موشکی و پهپادی تهران را دوباره محدود کند. بنابراین دولت بایدن باید پیش از به بار آمدن خسارات بیشتر و از دست رفتن جان انسانهای بیشتر وارد عمل شود.