دو هفته پس از آغاز روند اخراج اجباری مهاجران غیرقانونی افغان از پاکستان و ممانعت از عبور قبایل ساکن دو طرف مرز دیورند بدون گذرنامه و روادید، دولت محلی ایالت بلوچستان پاکستان اعلام کرد که روند توزیع گذرنامه را برای شهروندانش که قصد عبور از مرز را دارند، آغاز کرده است.

جان اچکزی، وزیر اطلاعات ایالت بلوچستان، در یک پیام ویدیویی در ایکس گفت که عبور و مرور از مرز افغانستان در گذرگاه چمن در حال حاضر فقط در صورت داشتن گذرنامه و روادید امکان‌پذیر است. او گفت که ایالت بلوچستان روند گذرنامه را در گذرگاه مرزی چمن آغاز کرده است و برای اتباع پاکستانی که قصد عبور از مرز و رفتن به افغانستان را دارند، تاکنون حدود ۴۰۰ گذرنامه توزیع کرده است.

اچکزی تصریح کرد: «از اول نوامبر تاکنون روند صدور پاسپورت [به اتباع پاکستانی] را در ساحات چمن و قلعه عبدالله [در نزدیکی مرز پاکستان با افغانستان] آغاز کرده‌ایم و تا هنوز دست‌کم دو هزار نفر درخواست داده‌اند. ما تاکنون ۲۰۰ پاسپورت در دفتر ما در گذرگاه چمن، و ۲۰۰ پاسپورت در دفتر قلعه عبدالله توزیع کرده‌ایم.»

این مقام دولت پاکستان گفت اداره‌ تحقیقات فدرال پاکستان شهروندانی را که مانند گذشته قصد دارند تنها با کارت هویت از مرز عبور کنند، بازداشت می‌کند و تا زمانی که گذرنامه و روادید نداشته باشند نمی‌توانند از پاکستان خارج شوند.

مرز دیورند میان افغانستان و پاکستان با طول دو هزار و ۶۴۰ کیلومتر، از زمانی که دولت وقت بریتانیا در سال ۱۹۱۹ آن را به رسمیت شناخت تاکنون، محل منازعه میان افغانستان و پاکستان است. ساکنان دو طرف مرز در طول بیش از ۱۰۰ سال گذشته به این مرز اهمیتی نداده‌اند و بدون داشتن گذرنامه و روادید میان دو کشور رفت‌و‌آمد کرده‌اند، اما اکنون دولت پاکستان تصمیم گرفته است این روند را متوقف کند.

دولت پاکستان در‌‌پی تصمیم اخراج بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار مهاجر غیرقانونی افغان، در ماه اکتبر اعلام کرد که روند عبور و مرور قبایل ساکن دو طرف خط مرزی دیورند را که از سال‌ها پیش بدون داشتن گذرنامه و روادید صورت می‌گرفت متوقف می‌کند. بر اساس این تصمیم، همه کسانی که قصد دارند از خط مرزی عبور کنند بدون استثنا باید گذرنامه و روادید داشته باشند.

این اقدام دولت پاکستان با اعتراض شدید بازرگانان، فعالان سیاسی و کارگران در دو طرف مرز مواجه شد. هزاران بازرگان و کارگر در گذرگاه مرزی چمن تظاهرات کردند و این تصمیم دولت پاکستان را زمینه‌ساز بیکاری ده‌ها هزار تن در دو طرف مرز عنوان کردند.

با این حال، وزیر اطلاعات ایالت پاکستان اعلام کرد که این روند از اول نوامبر آغاز شده است و شهروندان افغان که تنها با کارت هویت افغانستان وارد پاکستان شده‌اند، می‌توانند فقط یک بار از مرز خارج شوند و اگر قصد بازگشت دارند باید گذرنامه افغانستان و روادید پاکستان را داشته باشند.

این در حالی است که پاکستان از اول نوامبر روند اخراج اجباری مهاجران غیرقانونی افغان را آغاز کرده، اما طالبان تاکنون برای شهروندان افغان که خانواده‌هایشان در آن سوی مرز زندگی می‌کنند و باید از مرز عبور کنند، گذرنامه صادر نکرده است.

در همین حال ممتاز زهرا بلوچ، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، روز پنجشنبه ۱۶ نوامبر، در یک نشست خبری اعلام کرد که از اول نوامبر تاکنون، حداقل ۲۲۸ هزار و ۵۷۴ شهروند غیرقانونی افغانستان، به کشورشان بازگردانده شده‌اند. ممتاز زهرا بلوچ افزود که دولت اقدامات عملی را برای اطمینان از اخراج مهاجران غیرقانونی انجام داده است.

او گفت علاوه بر تلاش برای بازگشت آبرومندانه آنان، اردوگاه‌های ترانزیتی مجهز به امکانات مناسب در مناطق مختلف ایجاد شده است.

 این در حالی است که دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا)، روز پنجشنبه ۱۶ نوامبر، اعلام کرد که از اواسط ماه سپتامبر تاکنون، ۳۲۷ هزار شهروند افغان از دو گذرگاه چمن و تورخم به افغانستان بازگردانده شده‌اند و انتظار می‌رود در روزهای پیش رو این آمار دوبرابر شود.

دانیل اندرس، هماهنگ‌کننده برنامه‌های بشردوستانه اوچا، در مورد وضعیت مهاجران بازگشته از پاکستان ابراز نگرانی کرد و گفت این افراد به کمک‌های بشردوستانه از‌جمله آب، غذا و سرپناه نیاز مبرم دارند. اندرس تصریح کرد: «این یک چالش بزرگ برای ما است که در این لحظه به عودت‌کنندگان از پاکستان پاسخ دهیم. تعداد زیادی در راه هستند و بسیار مهم است که ما بتوانیم اول از همه، یک راه‌حل موقت پیدا کنیم و کمک‌های نقدی، غذا و آب به آن‌ها بدهیم.»

با این حال، طالبان مدعی‌اند که از طریق کمیسیونی که ایجاد کرده‌اند، به‌طور گسترده به مهاجران رسیدگی می‌کنند، اما گزارش نهادهای سازمان ملل از بدتر شدن اوضاع در اردوگاه‌ها و گذرگاه‌ها خبر می‌دهند.