سازمان افغان ویتنس، مستقر در لندن، بر اساس نتایج پژوهش جدیدی که روز دوشنبه منتشر شد اعلام کرد که پس از سلطه طالبان بر افغانستان، خشونت آنلاین علیه فعالان زن افغان به‌ویژه آن‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی از جمله اکس/توییتر مطلب منتشر می‌کنند، افزایش یافته است.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد مطالب توهین‌آمیز علیه زنان در فضای مجازی از ماه ژوئن تا دسامبر ۲۰۲۱ در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال ۲۰۲۲، سه برابر (۲۱۷ درصد) شده است.
این سازمان در گزارشش در مورد چگونگی تحقیق در مورد این مسئله، نوشت: «تیم افغان ویتنس با تکیه بر تخصص و تجارب به‌‌دست‌آمده از تحقیقات مشابه در میانمار، مطالبی را از ایکس/ توییتر جمع‌آوری کرد و با زنان افغان مصاحبه‌هایی انجام داد تا از گستردگی و میزان خشونت آنلاین علیه آن عده از زنان افغان که عمدتا از سال ۲۰۲۱ تاکنون درباره حقوق دختران و زنان اظهارنظرهای سیاسی کرده‌اند، اطلاع یابد.»
بر اساس این گزارش، پژوهشگران افغان ویتنس بیش از ۷۸ هزار پست نوشته‌شده به زبان‌های فارسی، دری و پشتو را که به حساب‌های کاربری نزدیک به ۱۰۰ زن فعال سیاسی افغان (که شماری از آن‌ها پس از تسلط طالبان، افغانستان را ترک کرده‌اند) اشاره کرده یا آن‌ها را هدف قرار داده بودند، گردآوری و تجزیه و تحلیل کردند.
در این گزارش به نقل از فرانچسکا جنتایل، پژوهشگر ارشد این تحقیق، آمده است: «از زمان تسلط طالبان بر افغانستان، رسانههای اجتماعی از فضایی برای اظهارنظرهای اجتماعی و سیاسی به کانونی برای آزار و اذیت و سرکوب زنان تبدیل شده‌اند. ما موجی از خشن‌ترین و زشت‌ترین پیام‌ها را که زنان افغان را هدف قرار می‌دهند، شاهد بوده‌ایم. این پیام‌ها اغلب در قالب پیام‌های خصوصی و در عین حال خشونت‌آمیز، تهدیدآمیز و با ماهیت مستهجن (پورنوگرافی) ارسال شده‌اند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
فرانچسکا جنتایل افزایش خشونت آنلاین علیه زنان را ناشی از ترکیب سمی نگرش زن‌ستیزانه طالبان و مدیریت ضعیف محتوای توهین‌آمیز در شبکه‌های اجتماعی به زبان‌های جاری در افغانستان دانست.
این پژوهشگر با اشاره به خصومت طالبان با زنان افزود که اعضای این گروه به سوءاستفاده‌کنندگان فضای مجازی این باور را القا می‌کنند که هر زنی که برای دفاع از حقوقش پافشاری می‌کند، سزاوار توهین و انتقاد از او جایز است.
خشونت مجازی، ابزاری برای ساکت کردن زنان
در گزارش سازمان افغان ویتنس آمده است آن دسته از زنان معترض افغان که در دو سال گذشته علیه طالبان و فرمان‌های سختگیرانه این گروه مبارزه کرده‌اند، به طور ویژه هدف توهین و آزار آنلاین‌اند: «ما در اطلاعات گردآوری‌شده نمونه‌هایی را دیده‌ایم که در آن اعتراض‌های زنان افغان در داخل و خارج از افغانستان در فضای مجازی با پاسخ‌هایی تنفرآمیز مواجه شده است. علاوه بر خطرات واقعی که امنیت زنان را تهدید می‌کند، این تحقیق نشان می‌دهد که زنان چگونه به سکوت وادار می‌‌شوند و خشونت‌های آنلاین چه آثار منفی بالقوه‌ای بر سلامت روان آن‌ها خواهد داشت.»
با سلطه طالبان بر افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، در شهرهای بزرگ افغانستان اعتراض‌های گسترده‌ای به رهبری فعالان زن برگزار شدند اما با خشونت، بازداشت و زندانی کردن زنان معترض سرکوب شدند و هنوز شماری از معترضان در زندان‌های طالبان محبوس‌اند.
فعالان رسانه‌ای طالبان که در دو سال گذشته به صورت گسترده در فضای مجازی به ویژه در شبکه اجتماعی اکس فعال‌اند، با نوشتن دیدگاه‌هایشان پای مطالب و نیز انتشار محتوا و ارسال پیام منتقدان طالبان و به‌ویژه فعالان زن را هدف آزار و اذیت قرار می‌دهد.
در گزارش افغان ویتنس آمده است که در آزار و اذیت فعالان زن در فضای مجازی عمدتا از توهین‌های جنسیتی استفاده شده است؛ به طوری که ۶۰ درصد مطالب سال ۲۰۲۲ حاوی انتساب القاب جنسیت‌زده مانند «فاحشه» یا «روسپی» به زنان بوده‌اند و از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲، استفاده از صفت «هرزه» ۱۱ درصد افزایش داشته است. زنانی که افغان ویتنس با آن‌ها مصاحبه کرد، تایید کردند که پیام‌هایی مستقیم حاوی محتواهای مستهجن، تصاویر غیراخلاقی و تهدید به تجاوز جنسی و مرگ دریافت کرده‌اند.
در بسیاری موارد، آزار و اذیت فعالان زنان در فضای مجازی باعث شده است تا آنان زیر فشارهای مداوم از فعالیت دست بکشند. پژوهشگران در افغان ویتنس نوشتند که مصاحبه‌ها فاش کرد که چگونه زنان برای جلوگیری از خشونت آنلاین خود را سانسور می‌کنند یا از شبکه‌های اجتماعی کناره می‌کشند.
این زنان همچنین گفتند که به دلیل ترس و نگرانی از امنیتشان، از دیدار حضوری با دیگران از جمله دوستان و اعضای خانواده‌شان خودداری می‌کنند. یکی از مصاحبه‌شوندگان به پژوهشگران گفت: «من فکر می‌کنم نفرتی که آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهند، با آنچه در زندگی واقعی احساس می‌کنند تفاوتی ندارد و اگر با شما روبرو شوند هم همان نفرت را نشان خواهند داد.»
بیشتر آزارگران آنلاین زنان اعضای طالبان‌اند
در گزارش پژوهشگران افغان ویتنس آمده است که بیشترین کاربرانی که فعالان زن را در فضای مجازی هدف آزار و اذیت توهین قرار می‌دهند، اعضای طالبان‌اند و در پس پرده اغلب محتوای توهین‌آمیز افراد رده‌پایین طالبان و کاربران طرفدار این گروه قرار دارند.
در گزارش افغان ویتنس، با اشاره به اینکه ایلان ماسک، مالک شبکه اکس، خود را «مطلق‌گرای آزادی بیان» می‌داند، آمده است که بیشترین آزار و اذیت آنلاین زنان در شبکه اجتماعی اکس صورت می‌گیرد زیرا طالبان از چندین سال پیش به صورت گسترده در توییتر فعالیت می‌کنند و در حالی که فیس‌بوک به دلیل محدودیت‌هایی که در مورد محتوای خشونت‌بار، تبلیغ تروریسم و شایعه‌پراکنی دارد، به طالبان و رسانههای این گروه اجازه فعالیت نمی‌دهد، توییتر/اکس به دلیل آزادی و فضای بازی که در انتشار محتوا دارد، به طالبان فرصت داده است به صورت گسترده تبلیغات کنند.
شماری از حساب‌های مستعار طالبان در شبکه ایکس-ایندیپندنت فارسی
پس از آنکه شبکه اجتماعی اکس گرفتن تیک آبی را پولی کرد، بسیاری از اعضای طالبان با پرداخت پول به این شبکه تیک آبی گرفتند. برخی منابع مطلع در افغانستان معتقدند که رژیم طالبان گروهی از افراد را استخدام کرده است تا در فضای مجازی به صورت هدفمند برنامه‌ها، افکار و دیدگاه‌های این گروه را تبلیغ کنند. صدها کاربر هم با اسامی مستعار و با نمادهای طالبان در اکس و دیگر شبکه‌های اجتماعی فعال‌اند که ضمن نظر گذاشتن پای مطالب فعالان سیاسی منتقد طالبان، برنامه‌های طالبان را هم در این فضا بازنشر می‌کنند.
