مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد کووید طولانی‌مدت مغز مبتلایان را به شکلی متفاوت از آن‌ها  که از این ویروس بهبود یافته‌اند، تغییر می‌دهد.

اداره ملی آمار می‌گوید حدود دو میلیون نفر در بریتانیا نشانه‌های «کووید طولانی‌مدت» را گزارش کرده‌اند – بیماری که مدت‌ها بعد از نشانه‌های اولیه کووید همچنان فرد را ضعیف می‌کند.

مبتلایان به کووید طولانی‌مدت گستره‌ای وسیع از نشانه‌ها، از‌جمله مشکل تمرکز یا «مه مغزی»، تغییر در حس بویایی یا چشایی، خستگی مزمن،‌ درد مفاصل و عضلات، تنگی نفس و مشکلات گوارشی را گزارش کرده‌اند.

این نشانه‌ها ممکن است به مدت طولانی باقی بمانند، و مطالعه جدید دانشمندان آلمانی می‌گوید که مبتلایان به کووید طولانی‌مدت سال‌ها بعد از ابتلای اولیه خود، این نشانه‌ها را حس می‌کنند.

این مطالعه تخمین زده است که ۱۰ تا ۲۵ درصد افرادی که مبتلا به این ویروس تشخیص داده شده‌اند، به کووید طولانی‌مدت دچار می‌شوند.

ریچل گریستوک ۴۹ ساله، اولین بار  در مارس ۲۰۲۰ در ابتدای همه‌گیری، مبتلا به کووید-۱۹ تشخیص داده شد و بیش از سه سال بعد تاثیرات آن را حس می‌کند.

او در گفت‌وگو با ایندیپندنت گفت: «کووید ابتدا سه هفته بر من تاثیر بسیار شدیدی گذاشت و چند ماه بعد از آن همچنان حالم بد بود.»

«همیشه خسته بودم و بدنم دائم ورم می‌کرد، حتی نمی‌توانستم درست فکر کنم.»‌

او نخستین بار در محل کار متوجه علائم خود شد، در طول جلسات نتوانست تمرکزش را حفظ کند و گروهی را که تحت نظارتش بودند مدیریت کند.

«۳۰ کیلو وزنم کم شده‌ است، چون حتی نمی‌توانم درست غذا بخورم و باید سطح انرژی‌ام را به‌دقت مدیریت کنم تا روز را به شب برسانم. بعضی روزها حالم خوب است و بعضی روزها پوستم کنده می‌شود تا به کاناپه اتاق نشیمن برسم. گاهی اوقات تقلا می‌کنم تا برای دو بچه‌ام شام درست کنم.»

گریستوک به‌دلیل علائم ناتوان‌کننده‌اش مجبور شد به سراغ کار نیمه‌وقت برود و درنتیجه به مشکلات مالی دچار شد.  

او گفت هنوز به خستگی مزمن مبتلا است و شب‌ها نمی‌تواند رانندگی کند، چون دیدش کم شده، هرچند التهابش کمتر شده است.

و ادامه داد: «انگار که هر روز به آنفلوآنزا بدی مبتلا شده‌ باشم.»

گروهی از پژوهشگران به سرپرستی دکتر الکساندر رائو از بیمارستان دانشگاه فرایبورگ دریافتند در مغز مبتلایان به کووید طولانی الگوهای تغییراتی هست که با بیماران کاملا بهبودیافته از کووید-۱۹ متفاوت است.

آن‌ها برای تشخیص این تغییرات از تصویربرداری ریزساختاری پراکندگی (دی‌ام‌آی)، روش جدید ام‌آرآی، استفاده کردند.

دکتر الکساندر رائو گفت: «تا جایی که می‌دانیم، این نخستین مطالعه‌ای است که مبتلایان به کووید طولانی‌مدت را با هر دو گروه بدون سابقه کووید-۱۹، و گروهی که به کووید-۱۹ مبتلا شده‌‌اند، اما بر اساس تلقی خود افراد آسیب ندیده‌اند.»

او توضیح داد که دی‌ام‌آی با بررسی حرکت مولکول‌های آب در بافت‌ها، و مطالعه نحوه حرکت مولکول‌های آب در جهت‌های مختلف و با سرعت‌های گوناگون، اطلاعاتی دقیق درمورد ریزساختار مغز ارائه می‌دهد.

به این معنا که دانشمندان می‌توانند تغییرات بسیار کوچک مغز را که تشخیص آن با ام‌آرآی معمولی میسر نیست، تشخیص دهند.

دکتر رائو و گروهش اسکن‌های مغزی ام‌ارآی سه گروه شامل ۸۹ بیمار مبتلا به کووید طولانی‌مدت، ۳۸ نفر که به کووید-۱۹ مبتلا شدند، اما هیچ علامت طولانی‌مدتی گزارش نکردند، و ۴۶ فرد سالم بدون سابقه کووید را با هم مقایسه کردند.

این پژوهشگران ابتدا ساختار مغزی این سه گروه را برای آزمایش آتروفی [کوچک شدن] و هرگونه ناهنجاری دیگری مقایسه کردند، سپس برای دستیابی به جزئیات عمیق‌تر از دی‌ام‌آی کمک گرفتند.

این سه گروه برای تشخیص تفاوت‌های گروهی در ریزساختار مغز مقایسه شدند، و شاخص‌های دی‌ام‌آی برای ماده خاکستری مغز آن‌ها بررسی شد.

برای مشخص کردن توزیع فضایی تغییرات و ارتباط با داده‌های بالینی، ازجمله نشانه‌های طولانی کووید همچون خستگی، اختلال شناختی یا اختلال در حس بویایی نیز از تجزیه‌و‌تحلیل‌های کل مغز استفاده شد.

این نتایج نشان داد که کاهش حجم مغز یا هیچ ضایعه دیگری که ممکن است نشانه‌های کووید طولانی‌مدت را توضیح دهد وجود ندارد.

با این حال، بیماری کووید-۱۹ «الگویی خاص» از تغییرات ریزساختاری در نواحی مختلف مغز ایجاد کرد، و این الگو بین مبتلایان به کووید طولانی‌مدت و آن‌هایی که مبتلا نشدند متفاوت بود.

دکتر رائو گفت: «این مطالعه آگاهی درون‌تنی درمورد تاثیر کووید-۱۹ بر مغز فراهم کرد.»

«ما در این مطالعه تغییرات ماده خاکستری را در مبتلایان به کووید طولانی‌مدت و نیز آن‌هایی که پس از ابتلا به کووید-۱۹ دچار آسیب [مغزی] نشدند مشاهده کردیم.»‌

«جالب اینجاست که نه‌تنها در بیماران مبتلا به کووید طولانی‌مدت، بلکه در بیمارانی که پس از ابتلا به کووید-۱۹ آسیب ندیده‌ بودند نیز تغییرات ریزساختاری گسترده‌ای مشاهده کردیم.»

این یافته‌ها همچنین نشان داد که بین تغییرات ریزساختاری و شبکه‌های مغزی ویژه برای علائم مرتبط با اختلال شناخت، حس بویایی و خستگی، ارتباط وجود دارد.  

دکتر رائو افزود: «بروز نشانه‌های پسا کووید به شبکه‌های مغزی خاص که آسیب‌ دیده‌اند ربط داشت که نشان‌ می‌دهد اساس فیزیولوژی آسیب‌شناسی [پاتوفیزیولوژیک] این نشانگان است.»‌

این گروه گفت که باوجود یافته‌های جدید تصویربرداری مغز، هنوز «مشخص» نیست که چرا برخی افراد به کووید طولانی‌مدت مبتلا می‌شوند و برخی دیگر مبتلا نمی‌شوند، هرچند مطالعه‌های پیشین [شاخصه‌هایی] از جمله زن بودن، سن بالاتر، شاخص توده بدنی بالاتر (بی‌ام‌آی) و سیگار کشیدن را عوامل خطر شناسایی کرده‌اند.