هم‌زمان با دهم دسامبر، روز جهانی حقوق بشر، زندان‌های طالبان در افغانستان مملو از کسانی است که به جرم حق‌خواهی و تلاش برای به‌دست آوردن حقوق اولیه انسانی‌ حبس شده‌اند و شکنجه می‌شوند.

دیده‌بان حقوق بشر و نماینده ویژه آمریکا در امور حقوق بشر و زنان در افغانستان در آستانه این روز از وضعیت وخیم حقوق بشر به‌ویژه وضعیت زنان و دختران در افغانستان ابراز نگرانی کردند و خواستار اقدام‌های جدی و فوری کشورهای جهان و طالبان در‌این‌باره شدند.

رینا امیری در پیامی در شبکه ایکس نوشته است که مدافعان حقوق بشر در افغانستان شایسته تقدیرند، نه زندان و مجازات.

او در این پیام از فعالان حقوق زنان در افغانستان که از ماه‌ها پیش در زندان‌ طالبان به سر می‌برند یاد کرده و خواستار اقدام جدی برای آزادی آنان شده است. امیری نوشته است: «در روزجهانی حقوق بشر، من بار دیگر از طالبان می‌خواهم که ژولیا پارسی، منیژه صدیقی، ندا پروانی، پریسا آزاده و همه مدافعان حقوق بشر را که صرفا به خاطر دفاع شجاعانه از حقوق مردم افغانستان بازداشت شده‌اند، آزاد کنند.»

فعالان حقوق زنان که امیری از آن‌ها نام برده است، از دو ماه پیش یکی پس از دیگری بازداشت شده‌اند. نکته مهم درباره این چهار زن این است که خانواده‌های آنان هنوز هیچ خبری از وضعیت سلامتی و محل نگهداری آنان ندارند. از سوی دیگر، طالبان هیچ‌گونه امکان دسترسی به وکیل و مراجع قانونی را به این زنان نداده‌اند.

البته روند بازداشت و شکنجه فعالان زن در افغانستان زیر سلطه طالبان از همان ماه‌های نخست به قدرت رسیدن این گروه آغاز شده است و تاکنون ده‌ها زن به جرم فعالیت حقوق بشری و دفاع از حقوق زنان بازداشت و زندانی شده‌اند. زنانی که از زندان‌های طالبان رها شده‌اند نیز روایت‌های وحشتناکی از شکنجه و بدرفتاری نیروهای طالبان با آنان در زندان اداره استخبارات (اطلاعات) دارند.

در همین حال، هرچند که شماری از این روایت‌ها در رسانه‌های اجتماعی نیز بازتاب یافته و واکنش‌های سازمان‌های بین‌المللی و مدافع حقوق بشر را برانگیخته است، طالبان تاکنون نه‌تنها هیچ تغییری در رفتارشان ایجاد نکرده‌اند، بلکه فشارها و دستورهای سختگیرانه علیه زنان را نیز بیشتر کرده‌اند.

هیدر بار، مسئول بخش زنان دیده‌بان حقوق بشر، روز جمعه در آستانه روز جهانی حقوق بشر در یک پیام ویدیویی در شبکه ایکس از برخورد سازمان ملل متحد و کشورهای جهان در خصوص نقض حقوق بشر در افغانستان انتقاد کرد و گفت برخی از این برخوردها ناقض قطعنامه ۱۳۲۵ شورای امنیت سازمان ملل متحد درمورد زنان است.

هیدر بار به گزارش ارزیابی مستقل هماهنگ‌کننده سازمان ملل متحد برای افغانستان اشاره کرد و گفت دیده‌بان حقوق بشر نگران شفافیت در اجرای پیشنهادهای این گزارش است.

او گفت: «اولین جلسه کاری در مورد این گزارش پشت درهای بسته برگزار شد، جلسه دوم را نیز شورای امنیت سازمان ملل متحد غیرعلنی و پشت درهای بسته برگزار کرد و اکنون در ۱۱ دسامبر نیز جلسه دیگری با شرکت کشورهای ژاپن، نروژ و امارات متحده عربی برای بررسی پیشنهادهای این گزارش برگزار می‌شود، اما آن هم غیرعلنی است.»

بار با انتقاد از روش سازمان ملل برای بررسی این گزارش گفت که براساس قطعنامه ۱۳۲۵ شورای امنیت سازمان ملل متحد، زنان باید در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای سرنوشت خود و کشورشان حضور و نقش داشته باشند.

او برگزاری نشست‌ پشت درهای بسته برای بررسی پیشنهادهای دبیرکل سازمان ملل در مورد آینده افغانستان را «ناپذیرفتنی» خواند و گفت: «افغانستان کشوری با جدی‌ترین بحران حقوق زنان در جهان است و این بررسی تاثیراتی بر زندگی زنان و دختران این کشور می‌گذارد؛ پس آنان حق دارند که بدانند پشت درهای بسته چه چیزی درمورد سرنوشت آنان بحث می‌شود.»

در گزارش ارزیابی مستقل دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد افغانستان موضوع حقوق بشر و زنان یکی از موضوع‌های کلیدی است، اما با این حال، امنیت و اقتصاد در اولویت قرار دارند.

به باور برخی از مدافعان حقوق بشر افغانستان، سازمان ملل متحد به اندازه کافی به موضوع حقوق بشر و زنان در این گزارش نپرداخته است. فعالان این نکته را در چهارچوب نامه‌ای سرگشاده به سازمان ملل متحد نیز ارسال کردند. اما مقام‌های سازمان ملل مدعی‌اند که موضوع حقوق بشر در افغانستان یکی از محورهای بحث این سازمان است و آن‌ها توجه کافی به این مبحث دارند، اما موضوع امنیت و اقتصاد را به‌دلیل بستر‌سازی برای تامین حقوق بشر در اولویت قرار داده است.