تردیدی نیست که رهبران جمهوری اسلامی رخدادهای چالش‌برانگیز اول آوریل ۲۰۲۴ را فراموش نخواهند کرد. در حمله هوایی اسرائيل به ساختمان مجاور سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق، ۲ ژنرال و ۵ افسر ارشد سپاه پاسداران کشته شدند. این بزرگ‌ترین حمله به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در طول چند دهه گذشته بود و توانایی نفوذ اسرائیل را به قلب دستگاه امنیتی نظامی ایران نشان داد. ضربه‌ای که این حمله به جمهوری اسلامی وارد کرد، باعث شد بسیاری از ناظران به این نتیجه برسند که منطقه دستخوش جنگ منطقه‌ای گسترده‌تری‌ خواهد شد.

اما واکنش نظامی جمهوری اسلامی ایران به حمله اسرائيل، در مقایسه با توانایی‌های دفاعی اسرائیل، عملا ناچیز بود و با ضربه‌ دردناکی که به رژیم ایران وارد شد همخوانی نداشت. بامداد یکشنبه گذشته، ۱۴ آوریل ۲۰۲۴، جمهوری اسلامی ایران صدها پهپاد و موشک را به اهدافی در اسرائیل شلیک کرد، اما نیروهای اسرائیلی، آمریکایی، بریتانیایی بیشتر آن‌ها را قبل از رسیدن به هدف رهگیری و منهدم کردند. این امر، آسیب‌های ناشی از حمله جمهوری اسلامی را چنان کاهش داد که بعید است اسرائيل دربرابر آن واکنشی نشان دهد. از آنجا که پاسخ جمهوری اسلامی به اسرائيل کم‌ترین آسیب را به همراه داشت، منابع اسرائیلی آن را یک نمایش سیاسی نامیدند.

البته رهبر جمهوری اسلامی از آغاز ماه آوریل جاری به‌صراحت اعلام کرد که تهران به همه کشورهای همسایه عرب، اسرائیل، ایالات متحده و سراسر جهان اطمینان ‌می‌دهد که به‌دنبال تشدید تنش نیست، اما برای راضی کردن افکار عمومی داخلی باید به حمله اسرائيل پاسخ دهد. حمله اسرائيل به ساختمان کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق، که نقض صریح قوانین بین‌المللی بود، برای رژیم ایران راهی جز مقابله باقی نگذاشت، به‌ویژه اینکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای امنیت هم برای بررسی این تخطی آشکار از قوانین بین‌المللی جلسه‌ای تشکیل نداد.

با این حال، واکنش جمهوری اسلامی به حمله اسرائيل پایان‌یافته به‌نظر می‌رسد، مگر اینکه تل‌آویو به‌دنبال تشدید تنش و حمله جدیدی علیه جمهوری اسلامی باشد. مقام‌های جمهوری اسلامی هم مایل به ارائه چنین پیامی بودند. به محض آغاز حمله و شلیک پهپادها و موشک‌ها به سمت اسرائیل، امیر سعید ایروانی، سفیر و نمانیده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، در شبکه اکس نوشت: «این موضوع را می‌توان پایان‌یافته تلقی کرد، با این حال، اگر اسرائيل دست به هرگونه اقدام نظامی بزند، پاسخ جمهوری اسلامی قوی‌تر و قاطع‌تر خواهد بود.»

سپس، سرلشکر محمد باقری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، گفت اگر اسرائيل پاسخ بدهد واکنش ما شدیدتر خواهد بود. البته این بدان معنا است که جمهوری اسلامی مناقشه را حل‌شده می‌داند. بنابراین، آینده این موضوع به کابینه جنگ اسرائيل بستگی دارد که آیا تل‌آویو هم این کشمکش را پایان‌یافته تلقی می‌کند یا به‌دنبال تشدید تنش است. با توجه به اظهارات بنی گانتز، عضو کابینه جنگ اسرائيل، مبنی بر اینکه اسرائیل چه زمانی به حمله جمهوری اسلامی پاسخ خواهد داد، می‌توان گفت که در حال حاضر و حداقل تا زمانی که اسرائيل درصدد اقدامات جدی‌تری برآید، منطقه آرامش نسبی خواهد داشت.

هرچند رویارویی نظامی مستقیم جمهوری اسلامی و اسرائیل پایان‌یافته تلقی شود، اما این اقدام نتایج مهمی داشت. ممکن است رژیم ایران برای کاهش خشم داخلی، که مستلزم پاسخ جدی به نقض حاکمیت ایران بود، دست به حمله تلافی‌جویانه زده باشد، اما ماهیت این حمله، که بسیاری آن را اقدام نظامی نافرجامی می‌دانند، دو واقعیت مهم را آشکار کرد: اول، حمله به اسرائيل نشان داد که جمهوری اسلامی به‌رغم هیاهو و تهدیدهایش، در مقابله با دشمن سرسختی مانند اسرائیل، که از حمایت آمریکا و سایر قدرت‌های غربی برخوردار است، مرد میدان جنگ نیست. دوم اینکه جمهوری اسلامی به‌عنوان رهبر «محور مقاومت»، به این امر اهمیت نمی‌دهد که دولت و منافع ایران را در معرض خطر و تهدید قرار دهد.

اگرچه حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق  اقدامی غیرقانونی بود، اما واکنش‌های جهانی نشان داد که اسرائیل برای دفاع از خود همچنان از حمایت بی‌قید و شرط آمریکا و بریتانیا برخوردار است. بنابراین، ممکن است حمله جمهوری اسلامی مصونیت اسرائیل را افزایش دهد و آن را قادر سازد تا حملاتش را علیه اهداف و منافع جمهوری اسلامی ایران با آزادی بیشتری انجام دهد.

با این حال، حمله مستقیم جمهوری اسلامی به اسرائیل نشان‌دهنده تغییر محاسبات تهران و تمایلش به مخاطره‌پذیری است؛ به‌ویژه اینکه پس از حمله به اسرائیل، حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، گفت: «ما به‌دنبال ایجاد معادله جدیدی با اسرائیل هستیم.» بنابراین، می‌توان گفت که ممکن است هدف جمهوری اسلامی از حمله مستقیم به اسرائيل تلاشی باشد برای تعیین خطوط قرمز جدید در درگیری با اسرائيل.