مراسم زیارت حج که سالانه حدود دو میلیون نفر را جذب می‌کند، در کنار ابعاد مذهبی، سیاسی و اقتصادی، از نظر محیط زیستی نیز رویدادی قابل توجه به شمار می‌رود، زیرا با تولید زباله، مصرف زیاد آب،‌ استفاده از انرژی و انتشار کربن، تاثیر قابل توجهی بر محیط زیست عربستان سعودی می‌گذارد.

وب‌سایت عرب نیوز در گزارشی به این موضوع پرداخت که عربستان سعودی قصد دارد مراسم حج ۲۰۲۴ را به یک زیارت محیط زیستی بدل کند که با اهداف این کشور مبنی بر توسعه پایدار مطابقت دارد.

براساس این گزارش، اقداماتی برای آموزش و تشویق زائران در نظر گرفته شده است که در طول سفرشان تولید ضایعات را به حداقل برسانند، از منابع انرژی به‌شکل بهینه استفاده کنند و با حمایت از محیط‌زیست باعث شوند آلاینده کربن کمتری تولید شود.

مرکز ملی مدیریت پسماند عربستان سعودی یکی از نهادهایی است که در این زمینه مشارکت جدی دارد. این سازمان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده است: «گروه‌های بازرسی ما در مقدس‌ترین مکان‌ روی زمین ماموریت دارند که در کنار تسهیل اجرای مناسک حج، بر مدیریت پسماند نظارت کنند.»

این گروه‌ها در ماه مه ۴۹ مرکز عملیاتی را در بخش مدیریت زباله در سراسر مکه و مدینه بازرسی کردند تا از انطباق آنها با مقررات مدیریت پسماند اطمینان حاصل کنند.

 این سازمان می‌گوید که هدفش خدمت به زائران در کنار بهینه‌سازی استفاده از منابع طبیعی، ارتقای سلامت عمومی و پایداری محیط زیستی است.

از اقدامات محیط زیستی عربستان سعودی، علاوه بر مدیریت زباله، می‌توان به جمع‌آوری داده‌ها و پایش کیفیت هوا قبل از، در طول و بعد از موسم حج نیز اشاره کرد.

افزون بر آن، بازرسی اماکن و تاسیسات بهداشتی، شهری، صنعتی، کشاورزی، جایگاه‌های سوخت و جاده‌های مورد استفاده زائران از مواردی است که در دستور کار برگزارکنندگان حج قرار دارد. به گفته مقام‌های مربوط، هرگونه تسهیلاتی که در جریان بازدیدها غیرقابل انطباق بوده است پیش از شروع مناسک حج گزارش شده و برای برطرف کردن مشکلات آن اقدام شده است.

عربستان سعودی همچنین قصد دارد امسال بازدیدهای میدانی در اطراف مکه و اماکن مقدس، نظارت بر نمونه‌های آب و خاک و هوا را برای اطمینان از ایمنی آنها تشدید کند. بازرسی‌های امسال شامل پایش تخلفات زیست‌محیطی و پاسخ‌گویی به شرایط اضطراری مرتبط با محیط زیست اطراف اماکن مقدس است.

به گفته مقام‌های عربستان سعودی، آب سالم برای آشامیدن و وضو گرفتن در ایستگاه‌های توزیع در اطراف عتبات عالیات و مسیرهای ارتباطی به زائران ارائه می‌شود.

وزارت محیط زیست، آب و کشاورزی عربستان سعودی تاکید کرده است که ۱۰ پروژه برای تقویت زیرساخت‌های آبی آغاز شده است و دو هزار کارمند برای ارائه خدمات مرتبط با این حوزه استخدام شده‌اند.

عربستان سعودی که تاکنون گام‌های زیادی برای رعایت استانداردهای محیط زیستی برداشته، در جریان مراسم حج نیز تلاش می‌کند به اصول محیط زیست پایدار توجه کند. از این موارد می‌توان به ابتکارات آینده‌نگر مانند توسعه شهرهای هوشمند، اتخاذ منابع انرژی جایگزین، ترویج بازیافت و یکپارچه‌سازی سیستم‌های حمل‌ونقل سازگار با محیط زیست اشاره کرد.

ارتقای خدماتی مانند قطارهای برقی، ناوگان اتوبوس‌های برقی، عرضه اسکوترهای الکترونیکی جدید و حتی سرویس تاکسی هوایی الکتریکی و خودران از دیگر برنامه‌های عربستان سعودی برای کاهش مصرف انرژی و آلاینده‌های کربنی است.

مقام‌های عربستان سعودی معتقدند که باوجود چالش‌های زیست‌محیطی فراوان، حج فرصتی را برای زائران فراهم می‌کند که از شیوه‌های پایدار و دوستدار محیط زیست بهره بگیرند. به گفته آنها، زائران حج می‌توانند با آموزش و استفاده از این شیوه‌ها سفر سبزتری داشته باشند و اثرات منفی زیست‌محیطی سفرشان را به حداقل برسانند.