سازوکارهای نمایشی طالبان برای مبارزه با مواد مخدر

افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر در سطح جهان است

یکی از مزارع کشت خشخاش در افغانستان‌ــ NOORULLAH SHIRZADA / AFP

نخستین نشست مقدماتی ایجاد کمیسیون عالی مبارزه با مواد مخدر به ریاست مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌‌وزیر طالبان، شنبه ۲۳ تیر (۱۳ ژوییه) در قصر سپیدار برگزار شد.  

در بیانیه طالبان آمده که مولوی عبدالحق، معاون مبارزه با مواد مخدر وزارت داخله (کشور) طالبان، در این نشست ادعا کرده که تمام اراضی تحت کشت خشخاش در افغانستان تخریب شده است و شمار زیادی از عاملان کار و بارگیری مواد مخدر نیز بازداشت شده‌اند. او عملکرد امارت اسلامی در مبارزه با مواد مخدر را «موفق» خواند و مدعی شد که «جامعه بین‌الملل نیز به این موفقیت اعتراف می‌کند». 

بر اساس بیانیه طالبان، مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌‌وزیر طالبان، نیز تاکید کرده است که در افغانستان هیچ کس اجازه ندارد مواد مخدر کشت، تولید یا قاچاق کند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

مواد مخدر بخشی جدایی‌ناپذیر از گروه طالبان است. این گروه از آغاز تاسیس در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ تاکنون، بخشی از هزینه‌های جنگ و حکومتداری‌اش را از مواد مخدر تامین کرده است، اما ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، فروردین ۱۴۰۱ فرمانی مبنی بر ممنوعیت کشت، تولید و خرید و فروش مواد مخدر در افغانستان صادر کرد. او در این فرمان اعلام کرد که کشت خشخاش در تمام افغانستان ممنوع است و هیچ‌کس اجازه ندارد که این گیاه را کشت کند.  

رژیم طالبان که به‌ دلیل نقض شدید حقوق‌ زنان و حقوق‌ بشر و انحصار شدید قدرت تحت فشار شدید جامعه جهانی از جمله کشورهای غربی قرار دارد و با گذشت نزدیک به سه سال از روی کار آمدن این گروه، هنوز هیچ کشوری حکومت آن‌ها را به رسمیت نشناخته، با کارت مبارزه با مواد مخدر در تلاش برای جلب توجه جامعه جهانی است و در نمایشی تحت عنوان «مبارزه با مواد مخدر» می‌خواهد از کمک‌های جهانی برای این اقدام بهره‌مند شود.

ذبیح‌الله مجاهد، سرپرست هیئت طالبان در سومین نشست دوحه هم که حدود دو هفته قبل برگزار شد، ادعا کرده بود طالبان توانسته‌اند کشت مواد مخدر را در افغانستان به صفر برسانند اما هیچ شواهدی مبنی بر درستی این ادعا وجود ندارد.  

دولت ژاپن حدود ۱۰ روز قبل برای تضمین درآمد جایگزین کشت خشخاش، درمان و توان‌بخشی معتادان مواد مخدر در افغانستان از تخصیص یک بسته کمک ۱۰ میلیون دلاری به افغانستان خبر داد. سفارت ژاپن در کابل در شبکه ایکس نوشت که این بودجه در اختیار دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد قرار می‌گیرد تا برای حمایت از آسیب‌پذیرترین جوامع در بدخشان، هلمند و قندهار مصرف شود. این سفارت اطمینان داد که از تلاش برای حمایت از مردم افغانستان در راستای مبارزه با مواد مخدر دریغ نخواهد کرد.  

هرچند بسته‌های کمکی این چنینی مستقیم در اختیار طالبان قرار نمی‌گیرند، وقتی پول‌های کمکی به افغانستان می‌رسد، طالبان با گرفتن مالیات و همچنین سهم دادن به نیروها و هوادارانشان از این پول‌های کمکی به مردم افغانستان استفاده می‌کنند.  

اداره بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سی‌‌گار) در ماه مه ۲۰۲۴، از دسترسی گسترده طالبان به کمک‌های بشردوستانه آمریکا به افغانستان پرده برداشت و اعلام کرد که از زمان بازگشت طالبان به قدرت و آغاز ارسال بسته‌های پول نقد به افغانستان، دست‌کم ۱۰ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار به رژیم طالبان پرداخت شده‌ است. در این گزارش آمده بود که طالبان مبالغی را به نام مالیات، عوارض یا پول آب و برق دریافت کرده‌اند. 

نیروهای طالبان در چندین استان افغانستان مزارع کشت خشخاش را تخریب کردند که این موضوع با واکنش تند روستانشین‌ها و حتی برخی نیروهای محلی طالبان مواجه شد. در فصل بهار، تخریب مزارع کشت خشخاش در شهرستان‌های درایم و ارگو استان بدخشان در شمال‌ شرق افغانستان با مخالفت شدید از جمله طالبان تاجیک‌تبار مواجه شد. در جریان نزاع طالبان با کشاورزان در بدخشان چندین نفر کشته و زخمی شدند.  

طالبان اگرچه در مناطق غیرپشتون‌نشین کارزار تخریب مزارع و کارگاه‌های تولید مواد مخدر را با جدیت دنبال می‌کنند، انتقادهای وجود دارد که در برخی مناطق دیگر، کشاورزان همچنان اجازه دارند خشخاش بکارند. برخی مقام‌ها و فرماندهان محلی طالبان در تجارت مواد مخدر دخیل‌اند و شماری از آن‌ها مواد مخدر انبار کرده‌اند تا پس از افزایش بهای آن به‌دلیل فرمان ممنوعیت ملا هبت‌الله آخندزاده، بتوانند به قیمت بالاتر آن‌ها را بفروشند.  

رحمت‌الله نبیل، رئیس سازمان امنیت ملی در حکومت پیشین افغانستان، مارس ۲۰۲۳ ادعا کرد که در زمان حیات ملا اختر محمد منصور، دومین رهبر طالبان، شاخه قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلام ایران مسیر امن انتقال مواد مخدر از داخل ایران را فراهم کرده بود.

ملا اختر محمد منصور مه ۲۰۱۶ در مسیر بازگشت از ایران به پاکستان در یک حمله هوایی کشته شد. کشته شدن او تا مدتی در حمل‌و‌نقل مواد مخدر اختلال ایجاد کرد، اما طالبان توانستند خط ترانزیت مواد مخدر را فعال نگه ‌دارند. 

طالبان در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ نیز بر افغانستان حکومت می‌کردند و در آن زمان نیز کشت، تولید و ترانزیت مواد مخدر در بالاترین سطح انجام می‌شد، اما پس از سرنگونی رژیم طالبان‌، سطح کشت کوکنار در افغانستان کاهش یافت. در آخرین سال‌های نظام جمهوری که تحت حمایت کشورهای غربی بود‌،  میزان کشت کوکنار دوباره در افغانستان افزایش یافت. طی دو دهه اخیر، بخشی از هزینه جنگ‌های طالبان از کشت، تولید و فروش مواد مخدر تامین می‌شد و کشت کوکنار در مناطق تحت تسلط طالبان آزاد بود.  

افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر در سطح جهان است و هیچ تضمینی وجود ندارد که تحت حاکمیت طالبان، تولید، فراوری و ترانزیت مواد مخدر کاهش قابل‌توجهی پیدا کند.  

بیشتر از جهان