انحصار کامل مواد مخدر؛ رویای رهبر طالبان

افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر در جهان است و ۸۵ درصد مواد مخدر دنیا را تامین می‌کند

این جنگجوی طالب در 18 مارس 2023 یک مزرعه خشخاش را در ولسوالی دند استان قندهار در جنوب افغانستان تخریب می‌کند
Sanaullah Seiam / AFP

ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، یکشنبه، ۲۸ اسفند (۱۹ مارس) دستور سوزاندن مواد مخدر را صادر کرده است. بر اساس این دستور، هیات مشترکی از وزارتخانه‌های داخله (کشور)، صحت عامه (درمان و بهداشت) و ریاست کل استخبارات طالبان باید با حضور نماینده دادگاه، مواد مخدر ضبط‌ شده را در ملاء‌عام بسوزانند. 

در بیانیه طالبان آمده است: «رهبر امارت اسلامی افغانستان، حکم سوزاندن مواد مخدر ضبط‌شده و تخریب وسایل و تجهیزات استفاده‌شده در تولید مواد مخدر را صادر کرده است.»

روز گذشته رهبر طالبان کشت «بوته بنگ» را در افغانستان ممنوع اعلام کرد و هشدار داد هر کس که در زمین‌های خود این گیاه را کشت کند، حاصل آن از بین برده خواهد شد. ماده مخدر حشیش (بنگ) از مشتقات گیاه شاهدانه است. 

در حکومت پیشین افغانستان هم مواد مخدر ضبط‌ شده در ملاء‌عام سوزانده می‌شد، اما برخی مواقع این تردید و نگرانی مطرح بود که موادی که در آتش می‌سوزد، یا مواد مخدر نیست، یا درصد کمی از مواد مخدر ضبط ‌شده را می‌سوزانند.

طالبان با اتکا به اسلحه، می‌کوشند منتقدان و مخالفان خود را سرکوب کنند و به همین دلیل، حق و امکان انتقاد از عملکرد طالبان از مردم سلب شده است. بیم آن می‌رود که طالبان مواد مخدر ضبط شده را در اختیار قاچاقچیان قرار دهند و به جای آن‌ها، موادی تقلبی را آتش بزنند. کشورهای غربی و سازمان‌های جهانی از گروه طالبان می‌خواهند که با کشت، فراوری و حمل‌و‌نقل مواد مخدر برخورد جدی کنند و آتش زدن مواد مخدر، صرفا نمایشی برای وانمود کردن مبارزه با مواد مخدر است. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

فرمان سوزاندن مواد مخدر در حالی صادر شده است که رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امینت ملی افغانستان، ادعا کرده که رهبر طالبان در یک سال گذشته حدود ۶۰ میلیارد افغانی را از وزارت مالیه (دارایی) به قندهار منتقل کرده است. نبیل در حساب کاربری خود در توییتر نوشت این مبالغ برای «جلب وفاداری» برخی سران قومی و نیز تشکیل و تامین مالی یک گروه نظامی ۴۰ هزار نفری در قندهار متشکل از افراد نزدیک به ملا هیبت‌الله، به مصرف می‌رسد.

رهبر طالبان هیچ تجربه جنگی و نظامی ندارد، اما در ماه‌های اخیر از پایگاه‌ ارتش‌ این گروه در جنوب دیدار، و با چندین فرمانده پایگاه‌های ارتش صحبت کرده است. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که رهبر طالبان می‌خواهد با انحصار خط تولید، فراوری و حمل‌و‌نقل مواد مخدر، بخشی از نیازمندی‌های مالی تشکیل یگان نظامی جدید نزدیک به خود را برطرف کند. برخی از رهبران طالبان از فرمان‌های هیبت‌الله مبنی بر منع آموزش و کار دختران و زنان و ناسازگاری برای تعامل با جهان، ناراضی‌اند و به همین دلیل، رهبر طالبان می‌کوشد نفوذ خود را در ارتش افزایش دهد تا از کودتای احتمالی جلوگیری شود. 

از زمان آغاز فعالیت طالبان در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی تاکنون، تجارت مواد مخدر بخش جدایی‌ناپذیری از فعالیت این گروه به‌شمار می‌رود. طالبان بخشی از هزینه جنگی‌ خود را در مقابل حکومت افغانستان و متحدان غربی آن، از کشت، فراوری و حمل‌و‌نقل مواد مخدر به ‌دست می‌آوردند. در مناطق تحت کنترل طالبان، کوکنار (خشخاش) به میزان گسترده کشت و برداشت می‌شد و طالبان از کشاورزان مالیات دریافت می‌کردند. هرچند در مناطق تحت کنترل حکومت پیشین افغانستان هم کوکنار کشت می‌شد، اما محدود بود و حکومت در برخی موارد، زمین‌های زیر کشت کوکنار را تخریب می‌کرد. 

رحمت‌الله نبیل، رئیس امنیت ملی در حکومت پیشین افغانستان، مدعی است بیشتر نقل‌و‌انتقالات مواد مخدر را اختر محمد منصور، دومین رهبر طالبان، مدیریت می‌کرد و شاخه قدس سپاه پاسداران نیز مسیر امن انتقال مواد مخدر را در داخل ایران فراهم کرده بود.

اختر محمد منصور در مه ۲۰۱۶ در مسیر سفر از ایران، در یک حمله هوایی در پاکستان کشته شد. کشته شدن او، مدتی در حمل‌و‌نقل مواد مخدر اختلال ایجاد کرد، اما طالبان توانستند خط ترانزیت مواد مخدر را فعال نگه ‌دارند.

در حالی از انحصار شدید حلقه طالبان قندهاری بر کشت، فراوری و حمل‌و‌نقل مواد مخدر سخن گفته می‌شود که پس از مذاکرات طولانی طالبان با ایالات متحده آمریکا، حاجی‌ بشیر نورزی، قاچاقچی بین‌المللی و از نخستین حامیان مالی فعالیت‌های طالبان، سپتامبر گذشته وارد کابل شد. او سال ۲۰۰۵ در آمریکا بازداشت، و به حبس ابد محکوم شد.

بشیر نورزی پس از ورود به کابل، دیگر در میان طالبان دیده نشد و معلوم نیست اینک کجا اقامت دارد. او روابط نزدیکی با طالبان شاخه قندهاری دارد و آزاد شدنش از زندان، فشار بر نقل‌و‌انتقال مواد مخدر را برای این گروه کاهش خواهد داد. بشیر نورزی دارای روابط مستحکمی با قاچاقچیان بین‌المللی مواد مخدر است.

افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر در سطح جهان است و بنا به اعلام سازمان ملل متحد، ۸۵ درصد مواد مخدر دنیا را تامین می‌کند. ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، آوریل گذشته فرمان ممنوعیت کشت، تولید، قاچاق، استفاده، و خرید‌وفروش مواد مخدر را در افغانستان صادر کرد، اما در این فرمان از «بنگ» نام برده نشده بود. 

سال گذشته میلادی، دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد اعلام کرد در این سال ۲۳۳ هزار هکتار زمین در افغانستان زیر کشت خشخاش رفته و نشان‌دهنده سه برابر افزایش در قیاس با ۲۰۲۱ است. در این گزارش ذکر شده بود که با ممنوعیت کشت خشخاش به دستور رهبر طالبان، بهای تریاک افزایش یافته است. 

در این گزارش، درآمد کشاورزان از کشت خشخاش یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار در ۲۰۲۲ تخمین زده شده بود، در حالیکه درآمد کشاورزان در ۲۰۲۱ معادل ۴۲۵ میلیون دلار بود.

با این حال، روشن است که طالبان یا هیچ نیروی دیگری قادر به ممنوعیت کامل کشت کوکنار در کوتاه‌مدت نیستند. زیر سلطه طالبان، فقر افزایش یافته است و کشاورزان مجبور به کشت کوکنار شده‌اند. 

با فرمان‌های اخیر طالبان نیز مانند حکومت پیشین، کشت خشخاش و گیاه شاهدانه در برخی از نقاط کشور ممنوع و زمین‌های زیر کشت تخریب، و در مناطق طالب‌نشین آزاد خواهد بود. 

بیشتر از جهان