المپیک از زمان آغاز اولین دوره مدرن این بازی‌ها در سال ۱۹۹۶ تغییری شگرف کرده است. اندیشکده شورای روابط خارجی (CFR) در مطلبی به این موضوع می‌پردازد و می‌نویسد در نیمه دوم قرن بیستم، هم هزینه میزبانی و هم درآمد حاصل از این رویداد به‌سرعت افزایش پیدا کرد که بحث‌هایی جنجالی در مورد باری که کشورهای میزبان متحمل می‌شوند برانگیخت.
بسیاری از اقتصاددانان می‌گویند مزایای میزبانی این بازی‌ها در بهترین حالت اغراق‌آمیز نشان داده شده است و در بدترین حالت، هیچ‌گونه منفعتی ندارد و بدهی‌های کلان روی دست بسیاری از کشورهای میزبان می‌گذارد.
با وجود این، کمیته بین‌المللی المپیک و حامیانش معتقدند که این رویداد اعتبار و وجهه جهانی شهر میزبان را افزایش می‌دهد و از طریق گردشگری و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها منفعت اقتصادی دارد.
اما هزینه هنگفت دوره‌های اخیر المپیک به بحث جاری در مورد هزینه‌ها و مزایای میزبانی چنین رویداد عظیمی دامن زده است.
از چه موقع هزینه میزبانی بازی‌های المپیک به یک نگرانی تبدیل شد؟
در قرن بیستم، هزینه برگزاری المپیک برای شهرهای میزبان قابل مدیریت بود. این رویداد در کشورهای ثروتمند اروپایی یا آمریکا برگزار می‌شد و در دوره پیش از پخش تلویزیونی، میزبان‌ها انتظار کسب سود نداشتند.
اما با افزایش قابل‌ملاحظه هزینه‌ها در اواخر قرن بیستم، نگرانی‌ها در مورد بار مالی میزبانی المپیک بیشتر و به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شد.
بر اساس برآورد پژوهشی جدید در دانشگاه آکسفورد، از سال ۱۹۶۰ به این‌سو میانگین هزینه میزبانی المپیک سه برابر مبلغ پیشنهادی بوده است.
شرایط مطلوب لس‌آنجلس برای میزبانی المپیک ۱۹۸۴ و وجود زیرساخت‌های لازم و رشد چشمگیر درآمد از پخش تلویزیونی باعث شد که المپیک لس‌آنجلس با سودی ۲۱۵ میلیون دلاری به پایان برسد. موفقیت لس‌آنجلس به افزایش تعداد شهرهای داوطلب برای میزبانی المپیک منجر شد و به کمیته بین‌المللی المپیک اجازه داد تا شهرهایی با برنامه‌‌های بلندپروازانه‌تر و گران‌تر را انتخاب کند. در این بین، پس از سال ۱۹۸۸، تعداد کشورهای در حال توسعه داوطلب میزبانی بیش از سه برابر شد و این کشورها مشتاق بودند از بازی‌های برای نمایش پیشرفتشان در عرصه جهانی استفاده کنند.
این امر سرمایه‌گذاری هنگفت برای ایجاد زیرساخت‌های لازم را اجتناب‌ناپذیر می‌کرد، به‌عنوان مثال، المپیک زمستانی سوچی در سال ۲۰۱۴ بیش از ۵۰ میلیارد دلار و المپیک تابستانی ریودوژانیرو در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۰ میلیارد دلار، و بر اساس برآورد بیزنس اینسایدر، المپیک زمستانی پکن در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۹ میلیارد دلار هزینه داشته است.
این هزینه‌ها سبب شده است که برخی شهرها از پیشنهاد میزبانی بازی‌های آتی انصراف بدهند. کمیته بین‌المللی المپیک در سال ۲۰۱۹ روندی اتخاذ کرد تا هزینه شرکت در فرایند انتخاب میزبان ارزان‌تر و بازه زمانی پیشنهاد و انتخاب میزبان طولانی‌تر شود و گستره جغرافیایی افزایش یابد تا چند شهر، ایالت یا کشور اجازه میزبانی پیدا کنند. اما این موضوع نیز به افزایش تعداد داوطلبان میزبانی منجر نشده است و در سال ۲۰۲۱ میزبانی بازی‌های تابستانی ۲۰۳۲ بدون هیچ رقیبی به بریزبن استرالیا رسید.
میزبانی بازی‌ها چه هزینه‌هایی دارد؟
شهرها میلیون‌ها دلار برای ارزیابی، آماده‌سازی، و ارائه پیشنهاد میزبانی به کمیته بین‌المللی المپیک هزینه می‌کند. هزینه برنامه‌ریزی، استخدام مشاور، سازماندهی رویدادها و سفرهای لازم بین ۵۰ تا ۱۰۰ ملیون دلار هزینه دارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پس از انتخاب میزبان، این شهر حدود یک دهه فرصت دارد تا برای ورود انبوه ورزشکاران و گردشگران آماده شود. ضروری‌ترین نیاز ایجاد یا ارتقا امکانات ورزشی تخصصی مانند پیست‌های دوچرخه‌سواری و ورزشگاه‌های اسکی پرش، دهکده المپیک و مکانی بزرگ برای برگزاری مراسم افتتاحیه و اختتامیه است.
علاوه بر این، معمولا لازم است زیرساخت‌های عمومی بیشتری به‌ویژه در زمینه اسکان و حمل‌و‌نقل وجود داشته باشد. کمیته بین‌المللی المپیک شهرهای میزبان بازی‌های تابستانی را ملزم کرده است که دست‌کم چهار هزار اتاق هتل در دسترس داشته باشند. جاده‌ها، خطوط ریلی، و فرودگاه‌ها نیز باید به‌روز یا احداث شوند.
به‌طور کلی، این هزینه‌های زیرساختی بین ۵ میلیارد تا بیش از ۵۰ میلیارد دلار متغیر است. بسیاری از کشورهای چنین هزینه‌هایی را به این امید توجیه می‌کنند که این ارتقای زیرساختی پس از بازی‌های المپیک نیز مفید باشد.
بخش کوچک‌تری از بودجه میزبان المپیک صرف هزینه‌های عملیاتی می‌شود اما همچنان رقم قابل‌ملاحظه‌ای است و هزینه‌های امنیتی پس از حملات ۱۱ سپتامبر به‌سرعت افزایش یافت.
مشکل دیگر بناهای گرانقیمت از جمله ورزشگاه‌هایی است که به‌دلیل ابعاد یا ماهیت تخصصی‌شان پس از المپیک کاربرد محدودی دارند و تا سال‌ها هزینه نگهداری بالایی را به میزبان تحمیل می‌کنند.
پرداخت بدهی‌های باقی‌مانده پس از میزبانی ممکن است تا دهه‌ها باری روی دوش بودجه عمومی باشد. تسویه بدهی بازی‌های المپیک ۱۹۷۶مونترال تا سال ۲۰۰۶ طول کشید و میلیاردها دلار بدهی المپیک یونان در ورشکستگی اقتصادی این کشور نقش داشت.
مزایای میزبانی چگونه با هزینه‌ها برابری می‌کند؟
در حالی که هزینه‌های میزبانی سر به فلک زده است، درآمدها فقط کسری از هزینه‌ها را پوشش می‌دهند. به‌عنوان مثال، المپیک تابستانی ۲۰۰۸ پکن ۳.۶ میلیارد دلار درآمد داشت، در حالی که بیش از ۴۰ میلیارد دلار هزینه شد و نسبت هزینه و درآمد المپیک تابستانی توکیو ۱۳ میلیارد به ۵.۸ میلیارد دلار بود.
علاوه بر این بخش زیادی از این درآمد به میزبان نمی‌رسد، کمیته بین‌المللی المپیک بیش از نیمی از درآمد تلویزیونی را که معمولا بزرگ‌ترین بخش درآمدهای بازی است، نگه می‌دارد.
بررسی‌های پس از برگزاری بازی‌های المپیک نشان می‌دهد که برآوردهای پیش از برگزاری در مورد ایجاد رونق اقتصادی از طریق اشتغال‌زایی و جذب گردشگر اغلب اغراق‌آمیز بوده است و سودهای پیش‌بینی‌شده محقق نشده‌اند.
اقتصاددانان همچنین می‌گویند تاثیر المپیک بر گردشگری نامشخص است زیرا مسائل امنیتی، ازدحام جمعیت، و افزایش قیمت‌ها بسیاری را از سفر منصرف می‌کند.
هزینه‌های المپیک ۲۰۲۴ پاریس به چه صورت است؟
پاریس در سال ۲۰۱۷ که برای میزبانی انتخاب شد، حدود ۸ میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته بود. پس از آن، این بودجه چند میلیارد دلار افزایش یافت. هزینه‌ها به‌صورت تقریبا یکسان بین هزینه‌های عملیاتی و زیرساخت‌های جدید تقسیم شده است.
برگزارکنندگان می‌گویند تصمیم به اتکا به مکان‌های موجود، مکان‌هایی که برای مسابقات سالانه تنیس آزاد فرانسه و مسابقات فوتبال قهرمانی اروپا در سال ۲۰۱۶ ساخته شدند، به کنترل هزینه‌ها کمک کرده است.
با وجود برگزاری بازی‌ها در ورزشگاه‌های سایر شهرها از جمله لیون، مارسی و نیس، پاریس همچنان ۴.۵ میلیارد دلار برای زیرساخت‌ها هزینه کرده است، از جمله ۱.۶ میلیارد دلار برای دهکده المپیک که دست‌کم یک سوم بیش از بودجه‌ای است که ابتدا برآورد شده بود.
چگونه می‌توان المپیک را به رویدادی مدیریت‌پذیرتر تبدیل کرد؟
اقتصاددانان به این اجماع رسیده‌اند که بازی‌های المپیک نیازمند اصلاحاتی است که میزبانی‌‌اش مقرون‌به‌صرفه‌تر شود. از اتهام‌های فساد و رشوه در روند انتخاب میزبان بگذریم، بسیاری می‌گویند روند کمیته بین‌المللی المپیک برای انتخاب میزبان کشورهای داوطلب میزبانی را وادار به هزینه‌های بیهوده می‌کند تا بلندپروازانه‌ترین برنامه‌ها را ارائه دهند.
ناظران همچنین از کمیته بین‌المللی المپیک انتقاد می‌کنند که چرا بخش بیشتری از درآمد به‌سرعت رو به رشد بازی‌ها را با میزبان سهیم نمی‌شود.
به‌رغم اصلاحات اخیر از جمله کاهش هزینه مناقصه برای انتخاب میزبان، انعطاف‌پذیری بیشتر در استفاده از امکانات و مکان‌های ورزشی موجود، تشویق داوطلبان میزبانی به اتخاذ راهبرد زیست‌محیطی پایدار، و افزایش ممیزی بیرونی و سایر اقدام‌های شفاف، برخی معتقدند اقدام‌های بیشتری لازم است و کشورهای با درآمد پایین و متوسط نباید متحمل بار سنگین میزبانی شوند و بازی‌ها در کشورهای ثروتمند برگزار شوند حتی شهری به‌عنوان میزبان دائمی انتخاب شود و از زیرساخت‌های گرانقیمت ایجاد‌شده استفاده مجدد شود.
گروهی از اقتصاددانان نیز پیشنهاد می‌کنند هر شهری که در نظر دارد میزبانی بازی‌های المپیک را برعهده بگیرد باید اطمینان حاصل کند که بازی‌ها در چارچوب راهبردی کلی‌تر توسعه شهری قرار می‌گیرد تا زیرساخت‌ها پس از پایان المپیک نیز همچنان کاربردی و مفید باشند.
