با گذشت بیش از یک روز از حادثه انفجار معدن زغال‌سنگ طبس، همچنان شماری از کارگران زیر آوار محبوس‌اند. تصاعد گاز متان از لایه‌های زغال‌سنگ، دسترسی به کارگران را مشکل کرده و در حالی‌ که افکار عمومی به‌شدت از این حادثه متاثر و خشمگین است، مسئولان «رسیدگی» و «برخورد با متخلفان» را وعده می‌دهند. در مقابل، فعالان کارگری با اشاره به حوادث مشابه و مستمر، از بی‌اعتنایی دولتی‌ها به جان کارگران معدن سخن می‌گویند و انتظار دارند این بار پاسخ روشنی دریافت کنند.

منابع کارگری شمار کشته‌های انفجار معدن زغال‌‌سنگ طبس را ۵۴ نفر اعلام کرده‌اند اما مسئولان دولتی هنوز این آمار را تایید نکرده‌اند و محمدعلی آخوندی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی، صبح دوشنبه دوم مهر گفت که با پیدا شدن اجساد چهار کارگر دیگر، شمار کشته‌شدگان این حادثه به ۳۵ نفر رسید.

او در عین حال تایید کرد که ۱۳ یا ۱۴ نفر دیگر همچنان در بلوک سی محبوس‌اند. به گفته این مقام دولتی، در مجموع ۱۷ کارگر در معدن زغال سنگ طبس زیر آوارند و «تلاش امدادگران برای نجات و بیرون کشیدن آن‌ها ادامه دارد».

انفجار معدن زغال‌سنگ طبس کشته و مصدوم شدن کارگران و تصاویری که از این واقعه بیرون آمد، تاثر و خشم عمومی را در پی داشت؛ به‌ طوری‌ که هشتگ «معدن طبس» هزاران بار در شبکه‌های اجتماعی فراگیر شد و بسیاری از کاربران این حادثه و حوادث مشابه پیشین را نشانه ناکارآمدی دولت‌های جمهوری اسلامی و در راس آن‌ها دو وزارتخانه صمت و کار دانستند و خواستار پاسخگویی آنان شدند.

در این میان، سخنان احمد میدری، وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی دولت چهاردهم، که گفت در حادثه معدن طبس تخلفی صورت نگرفته است، انتقادهای زیادی برانگیخت.

وزیر کار در گفت‌وگویی که صداوسیما بخش‌هایی از آن را پخش کرد، گفت که معدن طبس از معادن سنتی ایران است و این حادثه نیز نخستین حادثه آن بوده و قابل پیش‌بینی نبوده است. او در ادامه ادعا کرد که مسئولان معدن همه ضوابط را رعایت کرده بودند و ضمن اشاره به فعالیت شش هزار معدن در کل ایران مدعی شد که حدود پنج درصد حوادث ناشی از کار در معادن رخ می‌دهد.

با وجود ادعای وزیر کار دولت چهاردهم، مرور اخبار مربوط به حوادث معدن در ایران از پرتکرار بودن آن‌ها پرده برمی‌دارد و تنها طی شش ماه اخیر دست‌کم ۱۲ حادثه در معادن مختلف ایران رخ داده است که کشته و مصدوم شدن ده‌ها کارگر معدن را در پی داشته است.

روز پانزدهم اردیبهشت ۱۴۰۳ حادثه در معدن زغال سنگ هشونی به کشته شدن یک کارگر منجر شد. پنج روز پس از آن، کارگر دیگری در معدن شن و ماسه دهاقان اصفهان در اثر ریزش معدن جانش را از دست داد.

روز بیست‌ونهم اردیبهشت نیز ریزش معدن زغال‌سنگ طغرالجرد کوهبانان کشته شدن یک کارگر را در پی داشت.

روز بیست‌وهفتم خرداد، در اثر ریزش معدن شن و ماسه شازند در استان مرکزی، چهار کارگر جان باختند. روز دهم تیر کارگر دیگری در اثر حادثه معدن پابدانا در استان کرمان کشته شد و یک ماه بعد نیز حادثه دیگری در معدن قلعه شاهین کرمانشاه به کشته شدن یک کارگر منجر شد.

روز دوازدهم مرداد، حادثه در معدن زغال‌سنگ داربید خون جان یک کارگر را گرفت و روز بیست‌وششم مرداد نیز طی حادثه‌ای در معدن گل‌گهر سیرجان یک کارگر فوت کرد. در نهایت در دومین روز مهرماه حادثه در معدن زغال‌‌سنگ طبس به کشته شدن ده‌ها کارگر منجر شد.

مقام‌های دولتی با طرح این ادعا که حوادث معدن در همه جای دنیا رخ می‌دهند، از خود سلب مسئولیت می‌کنند اما فعالان کارگری معتقدند که کارگران معدن در ایران قربانی سودجویی بخش خصوصی و بی‌اعتنایی دولت‌اند و به دلیل نبود ایمنی لازم در محیط کار به کام مرگ فرستاده می‌شوند.

شهریور ۱۴۰۲، وقتی در معدن زغال‌سنگ طرزه در شرق استان سمنان به دلیل نشت گاز متان انفجار رخ داد و شش کارگر کشته شدند، مسئولان دولتی وعده پیگیری و پیشگیری از حوادث مشابه را دادند، اما قربانی شدن ده‌ها کارگر در معدن طبس در اثر حادثه‌ای مشابه، اثبات کرد که برای تامین ایمنی کارگران هیچ اقدام خاصی صورت نگرفته است.

خبرگزاری ایلنا در گزارشی با تحلیل حوادث معادن در ایران نوشت که عملیات فنی بیشتر این معادن را پیمانکاران خصوصی انجام ‌دهند و برای آن‌ها نیز سود مالی اولویت اول و ایمنی کارگران اولویت چندم است.

نکته قابل توجه دیگر تکرار حوادث معادن در اثر نشت گاز متان است. داده‌های پژوهشی وجود گاز متان در مناطق وسیعی از استان سمنان تا استان خراسان جنوبی را نشان می‌دهد. این گاز در تامین سوخت سی‌ان‌جی، سوخت موشک و ریزپرنده‌ها و مصارف صنعتی و پتروشیمی کاربرد دارد اما استخراج آن به سرمایه‌گذاری گسترده نیاز دارد و برخی کارشناسان می‌گویند تا زمانی که این حجم زیاد گاز متان در دشت کویر وجود دارد، فعالیت معادن زغال‌سنگ منطقه خطرناک است.

خبرگزاری کار ایران در ادامه گزارش، این سوال را مطرح کرد که «آیا با شرایط فعلی، استخراج زغال‌سنگ از این مناطق پس از این تعداد حادثه منطقی است؟»

حادثه انفجار معدن طبس و نحوه عملکرد مسئولان دولتی نشان می‌دهد که جان کارگران و سرنوشت خانواده‌های آنان چندان اهمیتی ندارد و آنچه در اولویت قرار می‌گیرد، اتهام‌زدایی و سلب مسئولیت از دولت است و در حالی‌ که مسئولان دولتی در گفت‌وگوهای پیاپی با رسانه‌های حکومتی رسیدگی به این موضوع را وعده می‌دهند، گزارش‌ها حاکی از آن است که خانواده قربانیان نه پاسخ روشنی می‌گیرند و نه تحت حمایت‌اند.  

سایت جنایی که گزارش‌های مربوط به حوادث را پوشش می‌دهد، در گزارشی میدانی از وضعیت فعلی معدن طبس نوشت که با گذشت ساعت‌ها از این حادثه، همچنان تعدادی کارگر زیر آوارند و خانواده‌ها بی‌هیچ پاسخی منتظر ایستاده‌اند. در این گزارش به نقل از کسی که دو عضو خانواده‌اش مفقود شده‌اند، آمده است: «آمدیم معدن، گفتند بروید بیمارستان، رفتیم بیمارستان، گفتند اینجا نیستند بروید پزشکی قانونی، رفتیم پزشکی قانونی و آنجا هم گفتند اینجا نیستند. حتما در تونلی‌اند که هنوز باز نشده است.»

این فرد با بیان اینکه یکی از اعضای خانواده‌اش به مدت شش سال و دیگری به مدت دو سال در معدن طبس کار کرده‌اند، گفت که خبر حادثه را از تلویزیون شنیدند و کسی به آنان اطلاعی نداده است.

انفجار معدن زغال‌سنگ طبس حوالی ساعت ۲۱ شامگاه ۳۱ شهریور در پی تراکم گاز متان رخ داد. به گفته رئيس خانه صنعت و معدن ایران، حدود ۷۰ کارگر در این معدن مشغول به کار بودند.

اکنون آماری که منابع رسمی از تعداد کشته‌ها می‌دهند با خبرهای فعالان کارگری متفاوت و متناقض است. دولتی‌ها تاکنون کشته شدن ۳۵ نفر و مفقودی ۱۷ نفر را تایید کرده‌اند اما ابراهیم رحیمیان، دبیر اجرایی خانه کارگر طبس، به ایلنا گفت که همچنان ۲۰ کارگر محبوس‌اند و اگر هیچ یک از آنان زنده بیرون نیایند این حادثه ۵۴ کشته به جا گذاشته که رقمی هولناک است.