انفجار مرگبار معدن زغال‌سنگ طبس بار دیگر مسئله نبود نظارت و ایمنی مناسب در محیط کار را در کانون توجه قرار داد. پس از این حادثه، شماری از کارشناسان و فعالان کارگری یادآور شدند که به‌دلیل اهمال دولت و نبود نظارت‌های اصولی، کارفرمایان و پیمانکاران، کارگران را قربانی سود مالی‌شان می‌کنند؛ اتفاقی که شواهد نشان می‌دهد در معدن طبس هم رخ داده است.

یکی از کارگران نجات‌یافته از انفجار معدن طبس در گفت‌وگو با سایت انتخاب افشا کرد که کارگران یک هفته قبل از حادثه اطلاع داده‌ بودند که معدن نشتی گاز دارد و نیروها نباید داخل بروند، اما پیمانکار کارگران را به اخراج تهدید کرده بود و آن‌ها مجبور شده بودند داخل شوند.

این کارگر نجات‌یافته در ادامه افزود: «معدن سراسر مشکل دارد، ایمنی‌اش ضعیف است و باید ایرادهای فنی آن را بگیرند تا جوانان مردم کشته نشوند.»

او آمار رسمی کشته‌های انفجار معدن را هم تردیدآمیز خواند و گفت کسی که کارگران جان‌باخته را شسته عدد بالاتری را اعلام کرده است.

نبود ایمنی مناسب در معدن طبس و نشتی گاز را پیش‌تر برخی کارگران و خانواده‌های آنان نیز مطرح کرده بودند. ازجمله کارگری که افشا کرده بود معدن طبس حتی حسگر تشخیص نشتی گاز متان نداشته است.

به گفته او، کارگران در دو شیفت ۱۲ ساعتی در معدن طبس کار می‌کردند. با این حال، از کمترین امکانات برخوردار بودند و تنها یک کپسول خودنجات داشتند.

ویدیوهایی که طی روزهای اخیر از خانواده قربانیان در رسانه‌ها فراگیر شده است نیز آشکار می‌کند که کارگران از چند روز قبل نشتی گاز را اطلاع داده بودند اما پس از تهدید کارفرما به اخراج به‌اجبار به محیط پرخطر کار بازگشته بودند. در یکی از این ویدیوها، پدر یکی از معدنچیان می‌گوید که آن‌ها همیشه چشمانشان می‌سوخت، اما کارفرما حتی برایشان قطره چشم هم تهیه نمی‌کرد و می‌گفت آب به صورتشان بزنند.

از مجموع گفته‌های کارگران نجات‌یافته و خانواده‌های کارگران جان‌باخته چنین برمی‌آید که حقوق معدنچیان طبس بین ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان بوده است.

طی روزهای اخیر، مسئولان دولتی جمهوری اسلامی درباره رسیدگی به وضعیت خانواده‌های کارگران قربانی و کارگران مصدوم وعده‌های زیادی داده‌اند. به‌رغم این وعده‌ها، برادر کارگری که اکنون در کما است گفت که هزینه‌های بیمارستان را خودشان پرداخت کرده‌اند.

کارگری که هنگام گفت‌وگو با سایت انتخاب همچنان در بیمارستان بستری بود نیز گفت که هزینه‌های بیمارستان و درمانش را خودش پرداخت کرده است.

حالا حدود یک هفته از حادثه انفجار معدن زغال‌سنگ طبس می‌گذرد. مقام‌های دولتی با وعده رسیدگی به موضوع و برخورد با متخلفان می‌کوشند این موضوع را مشمول زمان کنند. در مقابل، فعالان کارگری می‌گویند دولتی‌ها را به‌دلیل اهمال در نظارت اصولی مقصر اصلی این فاجعه می‌دانند.

ازجمله حسن صادقی، معاون دبیرکل خانه کارگر که «مقصر اصلی» حادثه معدن طبس را «نبود نظارت» و «مقصر دوم» را کارفرمای معدن اعلام کرد و با طرح این پرسش که چرا سیستم مانیتورینگ معدن طبس خاموش بوده است، گفت: «در تمام دنیا معادن را به گونه‌ای تجهیز می‌کنند که یک ربع قبل از انفجار، صدای آلارم انفجار به صدا درمی‌آید ولی در معادن ما این‌گونه نیست.»

معاون دبیرکل خانه کارگر به این نکته نیز اشاره کرد که در ایران دو میلیون کارگاه وجود دارد، درحالی‌که شمار بازرسان کار تنها یک هزار و ۳۰۰ نفر است و با این تعداد بازرس، تقریبا پنج سال و سه ماه طول می‌کشد تا یک کارگاه ارزیابی و بازرسی شود.

او همچنین افشا کرد که دولت سیزدهم، گواهی صلاحیت ایمنی برای پیمانکاران در حوزه معدن را حذف کره و به این ترتیب ارزیابی میزان توانمندی و استعداد پیمانکار را در این حوزه از اعتبار ساقط کرده است.

روح‌الله محمدی، عضو هیئت‌رئیسه خانه معدن خراسان جنوبی، نیز نبود حسگر گاز در معدن با عمق ۷۰۰ متری را «فاجعه» خواند و این پرسش را مطرح کرد که «اگر معدن‌دار نقص را برطرف نکرده چرا معدن تعطیل نشده است؟»

فتح‌الله بیات، رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی، هم در واکنش به مجهز نبودن معدن زغال‌سنگ طبس به حسگر گفت: «کاهلی و اهمال پیمانکار در تهیه حسگر باعث شده است که امروز بیش از ۵۰ خانواده داغدار شوند.»

رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی به خبرگزاری ایسنا گفت: «بیشتر معادن وابسته به دولت و تحت نظارت دولتی‌اند، ولی پیمانکاران آن‌ها را مدیریت می‌کنند؛ بنابراین وقتی در چنین بخش مهمی قصور و سهل‌انگاری می‌شود، انتظار داریم مسئولان آن را حادثه ندانند و در این زمینه پاسخ‌گو باشند.»

اشاره این فعال کارگری به سخنان احمد میدری، وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی، بود که یک روز پس از انفجار معدن زغال‌سنگ طبس به محل حادثه رفت و مدعی شد که تخلفی صورت نگرفته است. سخنان وزیر کار واکنش‌ها و انتقادهای زیادی در پی داشت.

اکنون در شرایطی که افکار عمومی جامعه به‌شدت از انفجار معدن طبس متاثر شده است و دولت را مسبب اصلی این فاجعه می‌داند، دولتی‌ها به تناوب وعده پیگیری می‌دهند. مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، پس از بازگشت از نیویورک، در ویدیویی به خانواده‌های سوگوار تسلیت گفت و وعده داد که معاون اول دولت، استاندار خراسان جنوبی و وزیران صمت، بهداشت و کار مسئله را پیگیری خواهند کرد.

محمد گلزاری، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت، نیز گفت: آمادگی داریم سه خبرنگار مستقل به همراه یک نفر از شورای اطلاع‌رسانی دولت را برای پیگیری چند و چون کارهای انجام‌شده به طبس اعزام کنیم.

داده‌های رسمی نشان می‌دهد که تنها طی شش ماه اخیر، دست‌کم ۱۲ حادثه در معادن مختلف ایران رخ داده که کشته و مصدوم شدن ده‌ها کارگر معدن را در پی داشته است.

انفجار معدن زغال‌سنگ طبس حوالی ساعت ۹ شب ۳۱ شهریور در پی تراکم گاز متان رخ داد. به گفته رئیس خانه صنعت و معدن ایران، حدود ۷۰ کارگر در این معدن مشغول به کار بودند که طبق آمار رسمی ۵۰ تن آنان در این حادثه کشته شده‌اند. یک نفر نیز در بیمارستان در وضعیت کما است.