جراحی‌های زیبایی در ایران نه‌تنها با افزایش تعداد مراجعه‌کنندگان مواجه شده که کاهش سن متقاضیان برای این جراحی‌ها نیز گزارش شده است.

جراحی‌هایی مانند جوان‌سازی و لیفت پوست، تناسب‌اندام، کاشت گونه، تزریق ژل، جراحی بینی و دیگر جراحی‌های مرتبط با اجزای صورت همچنان در صدر درخواست‌ها قرار دارند؛ البته حوزه زیبایی به دندانپزشکی نیز گسترش‌ یافته و تقاضا برای خدمات زیبایی دهان و دندان نیز روبه‌افزایش است.

روزنامه فایننشال تایمز اوایل سال ۲۰۲۴ میلادی (بهمن‌ماه ۱۴۰۲) در گزارشی اعلام کرد که رتبه جهانی ایران در زمینه جراحی‌های زیبایی از جایگاه ۱۸ در سال ۲۰۱۶ به رتبه ۱۳ در سال ۲۰۲۲ رسیده است. طبق این گزارش، تعداد جراحی‌های زیبایی در ایران از حدود ۱۵۱ هزار مورد به بیش از ۳۲۰ هزار مورد افزایش‌ یافته است که رشدی بیش از دو برابر را نشان می‌دهد.

به گفته بابک نیکومرام، رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، این آمار تنها مربوط به جراحی‌های رسمی گزارش‌شده به این انجمن است و با احتساب جراحی‌های اعلام‌نشده و افزایش مراکز غیررسمی فعال در این حوزه، می‌توان تخمین زد که آمار واقعی بیش از۳۲۰ هزار جراحی در سال بوده است.

افزایش متقاضیان خدمات زیبایی زنان

آمارها نشان می‌دهد که در ایران، ۸۰ درصد متقاضیان جراحی‌ها و خدمات زیبایی زنان‌اند و تقاضا برای خدمات زیبایی مرتبط با زنان در صدر قرار دارد.

علیرضا صابری، دبیر انجمن علمی جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، می‌گوید که در میان انواع جراحی‌های زیبایی، جراحی زیبایی بینی در ایران بیشترین متقاضی را دارد و پس از آن، جراحی لیفت صورت، تزریق چربی‌ به صورت و جراحی پلک فوقانی و تحتانی قرار دارند.

به گفته صابری، ایران به‌ دلیل آمار بالای جراحی‌ بینی به «پایتخت جراحی بینی جهان» تبدیل شده است.

او با اشاره به افزایش متقاضیان مرد برای عمل‌های زیبایی طی ۱۰ سال گذشته، تاکید می‌کند که درخواست برای تزریق بوتاکس و چربی و خدمات جوانسازی در بین مردان هم رشد قابل‌توجهی داشته است.

در دو دهه گذشته، تبحر جراحان ایرانی و کاهش ارزش ریال، ایران را به مقصدی مناسب برای جراحی‌های زیبایی تبدیل کرده است. برخی سایت‌های گردشگری با ارائه تورهای پزشکی، فهرستی از خدمات زیبایی را همراه با هزینه‌های تقریبی آن‌ها ارائه کرده‌اند. به‌عنوان‌ مثال، هزینه جراحی بینی در این سایت‌ها بین ۸۰۰ تا هزار و ۲۰۰ دلار اعلام شده است که با قیمت‌ کلینیک‌های زیبایی همخوانی دارد.

با نگاهی به سایت‌های مختلف کلینیک‌های زیبایی، مشخص می‌شود که محدوده قیمت جراحی بینی بر اساس عوامل مختلفی همچون تخصص جراح و نوع کلینیک متفاوت است.

بر اساس آمار سال ۱۴۰۳، هزینه این جراحی از ۱۸ تا ۱۳۰ میلیون تومان متغیر است و به نوع بینی، روش جراحی، و مهارت جراح بستگی دارد. در برخی شهرهای کوچک‌تر می‌توان با بودجه‌ای حدود ۱۰ میلیون تومان هم این جراحی را انجام داد.

جراحی پلک یکی دیگر از عمل‌های زیبایی رایج در ایران است که بین ۱۸ تا ۷۰ میلیون تومان هزینه‌ دارد. تعرفه تزریق بوتاکس نیز بسته به مارک، تخصص پزشک، میزان ماندگاری و محل تزریق از ۳۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان متغیر است.

اگرچه ایران به‌عنوان «بهشت جراحی‌های زیبایی» شناخته می‌شود، افزایش مهاجرت پزشکان و پرستاران متخصص در سال‌های اخیر باعث شده که برخی متقاضیان برای این جراحی‌‌ها راهی ترکیه یا کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس شوند.

یکی دیگر از دلایل این تمایل، مسئله تحریم‌های ایران و افزایش تجهیزات و داروهای تقلبی مرتبط با جراحی‌های زیبایی در بازار است که درباره عوارض ناشی از استفاده از این مواد در بین متقاضیان نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است. از این‌ رو افرادی که توانایی مالی کافی دارند، اغلب ترجیح می‌دهند جراحی‌های زیبایی خود را در کشورهای همسایه ایران انجام دهند.

دبی، با تمرکز بر تبدیل‌ شدن به مقصدی برای گردشگری پزشکی، در سال‌های اخیر بخشی از متقاضیان جراحی‌های زیبایی را از ایران جذب کرده و هم‌زمان به موج مهاجرت پزشکان ایرانی کمک کرده است.

هشدارها درباره کاهش سن متقاضیان جراحی‌های زیبایی در ایران

با رشد تقاضا برای جراحی‌های زیبایی در ایران و افزایش تعداد کلینیک‌های زیبایی، پدیده کاهش سن متقاضیان این خدمات نگرانی‌هایی را در بین متخصصان ایجاد کرده است.

دکتر ابراهیم رزم‌پا، عضو هیئت‌مدیره انجمن علمی راینولوژی ایران، اعلام کرده که درگذشته سن مجاز برای جراحی‌های زیبایی ۱۸ سالگی در نظر گرفته می‌شد، اما اکنون به دلایل علمی، این سن کاهش‌ یافته و دختران از ۱۴ سالگی و پسران از ۱۶ سالگی اجازه دارند برخی جراحی‌ها را انجام دهند.

به گفته دکتر رزم‌پا، جراحی‌های زیبایی برای افراد زیر ۱۸ سال طبق قانون، تنها با رضایت کتبی والدین مجاز است، اما در بسیاری از مراکز غیررسمی و غیرتخصصی این شرط قانونی رعایت نمی‌شود.

پزشکان هشدار می‌دهند که بخشی از این جراحی‌ها بدون نیاز واقعی انجام می‌گیرد و مراکز غیرمجاز با تبلیغات فریبنده، جوانان و نوجوانان را به سمت خدماتی مانند تزریق ژل، بوتاکس، و جراحی‌های تغییری چهره سوق می‌دهند که می‌تواند در آینده عوارض جدی به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر، افزایش بی‌رویه تعداد کلینیک‌های زیبایی و فقدان نظارت کافی زمینه استفاده افراد غیرمتخصص و حتی افرادی بدون مجوز رسمی را از اتاق عمل‌ها هم فراهم کرده است. برخی پزشکان و متخصصان هشدار می‌دهند که گسترش پدیده‌هایی چون «کرایه اتاق عمل» به پزشکان غیرمتخصص، ورود افرادی بدون تخصص کافی به حیطه جراحی و همچنین انجام دادن عمل‌ها بدون حضور متخصص بیهوشی به افزایش خطر جراحی‌های زیبایی و بروز تبعات جدی منجر شده است.

در سال‌های اخیر، اخبار مرتبط با مرگ‌های ناشی از جراحی‌های زیبایی در کلینیک‌های غیرتخصصی و تخلفات پزشکان در این حوزه، ابعاد دیگری از این بحران را نمایان کرده و افزایش آمار شکایات بیماران و ایجاد چالش‌های جدی برای ساختار درمانی را به دنبال داشته است.

برخی پزشکان معتقدند که گسترش گردشگری پزشکی و تمایل روزافزون بیماران خارجی به استفاده از خدمات زیبایی ایران، هم فرصت و هم چالش‌هایی را برای ایران ایجاد کرده است.

در این میان، اگرچه ایران به مقصدی ارزان برای جراحی‌های زیبایی تبدیل شده است، نبود نظارت جدی و استفاده از داروها و تجهیزات پزشکی غیراستاندارد می‌تواند به اعتبار این صنعت آسیب بزند و باعث شود بخشی از متقاضیان به کشورهای دیگر روی بیاورند.

متخصصان تاکید دارند که برای مقابله با این چالش‌ها، اصلاحات گسترده در قوانین، اعمال نظارت دقیق‌تر بر کلینیک‌ها و اجرای برنامه‌های آگاهی‌بخش برای عموم مردم ضروری است تا از بروز مخاطرات بیشتر و کاهش اعتبار ایران در حوزه گردشگری پزشکی جلوگیری شود.