مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، روز چهارشنبه ۳۰ آبان از آغاز مطالعات طرح انتقال پایتخت خبر داد و گفت که محمدرضا عارف، معاون اول او، مامور بررسی این طرح شده است.
پزشکیان که از نخستین روزهای شروع به کار دولت چهاردهم زمزمه‌های انتقال پایتخت ایران را مطرح کرده بود، ضمن دفاع دوباره از این طرح گفت: «بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند ایران را در آینده با بحران‌های زیست‌محیطی و مشکلات متعدد دیگر مواجه کند.»
رئیس دولت چهاردهم پیش‌تر در ۱۷ شهریورماه نیز در جریان بازدید از قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا، وابسته به سپاه پاسداران، جابه‌جایی پایتخت را راهکار حل مشکلات خوانده و گفته بود: «اینکه بخواهیم همچنان منابع اولیه را از جنوب کشور و دریا به مرکز بیاوریم و به محصول تبدیل کنیم و دوباره برای صادرات به جنوب بفرستیم، توان رقابت ما را مستهلک به‌شدت می‌کند و کاهش می‌دهد.»
پزشکیان در ادامه ادعا کرد که جز انتقال مرکزیت سیاسی و اقتصادی به جنوب و نزدیک دریا، چاره‌ای وجود ندارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مطرح شدن ایده رئیس دولت چهاردهم برای انتقال پایتخت در همان زمان هم واکنش‌های زیادی به همراه داشت. برخی وابستگان حکومت از این طرح دفاع و برخی دیگر مانند فرشاد مومنی، اقتصاددان، از آن انتقاد کردند و یادآور شدند در حالی که کشور «مشکلات حاد» دارد، اولین حرف‌هایی که بر زبان پزشکیان جاری می‌شود، در مورد شوک قیمت بنزین، واردات خودرو و انتقال پایتخت است و صدای فرودستان به رئیس‌جمهوری نمی‌رسد.
پیشینه طرح انتقال پایتخت ایران به سال‌ها قبل بازمی‌گردد و تقریبا در تمام دولت‌های جمهوری اسلامی در برهه‌هایی مطرح شده است. مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۹۴ طرحی را تحت عنوان «امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران» تصویب کرد و به شورای نگهبان فرستاد. این طرح در شورای نگهبان تایید شد اما روند اجرای آن معلق ماند.
انتقال پایتخت ایران موافقان و مخالفان زیادی دارد. مخالفان، مشکلات و تنگناهای اقتصادی موجود را یادآور می‌شوند و ضمن اشاره به کسری بودجه شدید دولت، اجرای این طرح را غیرممکن می‌دانند. در نقطه مقابل، موافقان طرح ضمن اشاره به مشکلاتی از قبیل خطر زلزله، ترافیک، آلودگی هوا و کمبود امکانات، از اجرای آن دفاع می‌کنند.
پیش‌تر، علی فرنام، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس، ضمن تاکید بر درس گرفتن از تجربه کشورهای دیگر گفته بود: «با تمام چالش‌های پیچیده و گوناگونی که تهران با آن مواجه است، بهتر است سراغ تمرکززدایی و آمایش سرزمینی برویم تا اینکه در پی تغییر پایتخت باشیم.»
به گفته این کارشناس، هزینه انتقال پایتخت دست‌کم چند ده میلیارد دلار است؛ حال آنکه اگر این بودجه صرف رفع مشکلات تهران شود، به‌مراتب کاراتر خواهد بود.
صرف‌نظر از دیدگاه مخالفان و موافقان، به نظر می‌رسد انتقال پایتخت حتی اگر برای مردم سودی نداشته باشد، منفعت مالی زیادی را نصیب قرارگاه خاتم‌الانبیا و سپاه پاسداران می‌کند. چنانچه ابوالفضل ابوترابی، نماینده مجلس، پیش‌تر در سال ۱۳۹۹، گفته بود که قرارگاه خاتم‌الانبیا در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری وقت، اعلام کرده است که می‌تواند کار انتقال پایتخت از تهران به مکانی دیگر را انجام دهد.
از قضا، مسعود پزشکیان نیز در بازدید از قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا ایده انتقال پایتخت را مطرح کرد.
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا، وابسته به سپاه پاسداران، یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران طرح‌های عمرانی و کشاورزی در ایران است.
نخستین بار آغا محمدخان قاجار، موسس سلسله قاجار در فروردین ۱۱۳۰ شمسی، تهران را به‌عنوان پایتخت معرفی کرد. از آن زمان تاکنون این شهر به‌عنوان پایتخت ایران شناخته می‌شود.
