با وارد شدن به دومین سال جنگ در نوار غزه، چشمانداز اسرائیل از وضعیت غزه پس از پایان جنگ روشنتر شده است. به نظر میرسد اسرائیل به دنبال تحمیل وضعیتی است که از سال ۱۹۶۷ تا زمان انعقاد پیمان اسلو در سال ۱۹۹۳ بر فلسطین حاکم بود. این طرح شامل جابهجایی فلسطینیها از برخی مناطق و ایجاد تشکیلات محلی جدید برای مدیریت امور مدنی فلسطین است تا بار مسئولیت بر دوش اسرائیل باقی نماند، اما این تشکیلات تحت کنترل نظامی و امنیتی اسرائیل باقی خواهد ماند.
بسیاری از ناظران اسرائیلی، عرب و بینالمللی بر این باورند که رد پیشنهادهای آتشبس از سوی اسرائیل ناشی از تمایل تلآویو به اجرای دیدگاه سیاسی و ایدئولوژیکیاش درمورد نوار غزه و خرید زمان برای فراهم کردن زمینه این اقدام است. در دسامبر ۲۰۲۳، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، با انتشار مقالهای در والاستریت ژورنال به تشریح چشماندازش از آینده نوار غزه پرداخت و معیارهای لازم برای توقف جنگ را مشخص کرد. این معیارها عبارت بودند از: خلع سلاح نوار غزه، مبارزه با افراطگرایی از راه تغییر برنامههای آموزشی، جلوگیری از تهدیدهای آینده غزه، ایجاد حکومت محلی و حفاظت از آزادی اسرائیل برای انجام عملیات نظامی و امنیتی.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با توجه به عملکرد اسرائیل در چند دهه گذشته، بسیاری از ناظران نگراناند که حضور اسرائیل در سرزمینهای فلسطینی در چارچوب اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از جنگ و خشونت محدود نماند و گروههای تندرو اسرائیلی درپی ساخت شهرکهای جدیدی در نوار غزه برآیند.
اسرائیل، پس از ناکامی در تحقق اهداف موردنظرش در نوار غزه، برای دستیابی به اهدافش در آینده واقعیتهای نظامی جدیدی را در غزه تحمیل کرد که ازجمله میتوان به کنترل گذرگاه نتساریم و محور فیلادلفیا در رفح اشاره کرد که آزادی و تردد ساکنان نوار غزه را کاملا محدود خواهد کرد.
گذرگاه نتساریم با عرض تقریبی بیش از شش کیلومتر، که به نام شهرک سابق اسرائیلی «نتساریم» در نوار غزه نامگذاری شده است، شمال غزه را از منطقه جنوبی این باریکه بهکلی جدا میکند. به گفته ناظران، در حال حاضر، اسرائيل قصد دارد مساحت محور نتساریم را که حدود ۵۶ کیلومتر مربع است توسعه داده و به بیش از ۶۵ کیلومتر برساند. اکنون این نگرانی وجود دارد که طرحهای امنیتی اسرائیل پس از جنگ، آزادی رفتوآمد ساکنان نوار غزه و فلسطین را بیش از پیش محدود کند.
محور فیلادلفیا نیز، که براساس معاهده صلح ۱۹۷۹ میان مصر و اسرائیل ایجاد شد، یک منطقه حائل غیرنظامی به طول ۱۴ کیلومتر و عرض ۱۰۰ متر است و در امتداد مرز مصر و نوار غزه قرار دارد. این مسیر از دریای مدیترانه تا گذرگاه کرم شالوم در نقطه تلاقی غزه، مصر و سرزمینهای اشغالی ادامه دارد. مطابق پیمان صلح ۱۹۷۹، اسرائیل اجازه داشت بهشکل محدود نیروهای مسلح پیادهنظام را به همراه ناظران سازمان ملل در این گذرگاه مستقر و بر روند جلوگیری از ورود سلاح به نوار غزه نظارت کند.
در سال ۲۰۰۵، اسرائیل نیروهای مسلحش را از نوار غزه و گذرگاه فیلادلفیا خارج کرد و درنتیجه این گذرگاه به کنترل مصر و تشکیلات خودگردان فلسطین درآمد. براساس توافقنامهای که در همان سال میان مصر و اسرائیل امضا شد، مصر اجازه پیدا کرد ۷۵۰ نیروی مرزبان را برای گشتزنی و جلوگیری از قاچاق در این گذرگاه مستقر کند. در ماه ژانویه ۲۰۲۳، یعنی سه ماه پس از آغاز تهاجم اسرائیل به غزه، نخستوزیر اسرائيل هدف این تهاجم را اشغال مجدد منطقه حائل اعلام کرد و افزود: گذرگاه فیلادلفیا باید در دست ما باشد و کاملا مسدود شود، زیرا هیچ روش دیگری نمیتواند خلع سلاح مورد نظر ما را تضمین کند. بنیامین نتانیاهو تاکید کرد که بهرغم فشار زیادی که بر تلآویو وجود دارد، اسرائیل تحت هیچ شرایطی از این دو گذرگاه خارج نمیشود.
بنابراین، اصرار دولت اسرائيل به کنترل گذرگاه نتساریم و محور فیلادلفیا به این معنی است که نوار غزه هرگز به وضعیت قبل از حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائيل بازنخواهد گشت و فلسطینیهای ساکن نوار غزه حتی بعد از پایان جنگ هم با چالشها و محدودیتهای پایانناپذیری مواجه خواهند بود.