در سال‌های اخیر تبلیغات زیادی درباره مصرف شیرهای گیاهی به جای شیر حیوانی انجام شده است. اما آیا همه شیرهای گیاهی از شیر گاو بهترند؟

نیویورک‌پست در گزارشی به نقل از دکتر زک ترنر، حقایقی را در مورد شیر گاو و شیرهای گیاهی آشکار می‌کند که شاید پیش‌ از این کمتر مطرح شده است.

دکتر ترنر در پاسخ به سوال یک کافه‌دار که می‌پرسد آیا تعداد بسیار زیادی از انسان‌ها به لبنیات حساسیت دارند یا استفاده از شیرهای گیاهی صرفا یک روند فراگیر است و آیا این شیرهای گیاهی واقعا از شیر گاو سالم‌ترند، ابتدا خاطرنشان می‌کند که مشکلاتی مانند تحمل نکردن لاکتوز و حساسیت به شیر لبنی واقعی‌اند و افرادی که به این دلیل شیر جو دوسر یا دیگر شیرهای گیاهی سفارش می‌دهد، هدفشان صرفا اجتناب از مشکلات گوارشی بعدی است. با این حال نمی‌توان کتمان کرد که برخی هم فقط برای همراه شدن با مد روز سراغ شیرهای گیاهی می‌روند.

شیر گاو 

شیر گاو تا دهه‌ها به‌عنوان یک استاندارد طلایی در تغذیه شناخته می‌شد، چون منبعی غنی از پروتئین، کلسیم و ویتامین‌هایی مانند آ، دی و ب۱۲ است که برای ساختن استخوان‌های قوی، افزایش انرژی و حفظ سیستم ایمنی مفید است. با این حال در گذشته، شیر در مزرعه‌های کوچک و پایدار تولید می‌شد؛ جایی که گاوها تحت شرایط بهداشتی و با تغذیه طبیعی زندگی می‌کردند و این موجب کیفیت بالای شیر می‌شد. در حالی که امروزه شیر گاو به دلیل تولید انبوه، چالش‌های محیط‌زیستی ایجاد کرده است که از جمله آن مصرف زیاد آب و زمین و تولید مقدار زیادی گازهای گلخانه‌ای، به ویژه متان است.  

دکتر ترنر تاکید می‌کند از نظر تغذیه‌ای، شیر گاو هنوز یکی از بهترین‌ها است، اما از آنجا که تولید آن هزینه‌های محیطزیستی بالایی دارد، حرکت به سمت ایجاد مزارع پایدار و کوچک که به رفاه حیوانات و شیوه‌های کشاورزی بازسازی‌کننده اهمیت می‌دهند، می‌تواند آثار منفی زیست‌محیطی تولید آن را کاهش دهند.

انواع شیرهای گیاهی 

شیر بادام 

شیر بادام یک شیر گیاهی کم‌کالری است که معمولا با کلسیم و ویتامین دی غنی می‌شود، زیرا این مواد به طور طبیعی در آن وجود ندارند. با این حال، از نظر تغذیه‌ای ضعیف است و هر ۱۰۰ میلی‌لیتر آن تنها حدود یک گرم پروتئین دارد. از دیگر معایب شیر بادام، مصرف بالای آب در تولید آن است (تقریبا ۳۷۱ لیتر آب برای هر لیتر شیر بادام) که می‌تواند تبعات منفی محیط‌زیستی داشته باشد.

علاوه بر این، فعالیت باغ‌های صنعتی کشت بادام به‌شدت به زنبورداری تجاری وابسته است که برای گرده‌افشانی گل‌ها به منظور تولید میوه‌های بادام ضروری‌اند. این امر به دلیل استفاده از آفت‌کش‌ها و فشار کاری زیاد، جمعیت زنبورها را کاهش می‌دهد.

بنابراین، اگر دغدغه اصلی شما محیط‌زیست است و به این دلیل نمی‌خواهید شیر لبنی مصرف کنید، خوب است بدانید که شیر بادام از این نظر یکی از بدترین انتخاب‌ها است.

شیر سویا

شیر سویا از نظر تغذیه‌ای تعادلی مناسب دارد و حاوی سه تا چهار گرم پروتئین در هر ۱۰۰ میلی‌لیتر است که نسبت به سایر گزینه‌های گیاهی، به شیر گاو به‌مراتب نزدیک‌تر است. مطالعات هم نشان می‌دهند که شیر سویا به دلیل پروتئین بالا و قابلیت غنی شدن با کلسیم و ویتامین‌های ضروری، یک گزینه مفید است.

از نظر آثار زیست‌محیطی، اگرچه کشت سویا در برخی مناطق باعث تخریب جنگل‌ها می‌شود، شیر سویا معمولا از منابع پایدار و غیرتراریخته تهیه می‌شود. از طرفی تولید شیر سویا در مقایسه با شیر بادام، به مقدار کمتری آب نیاز دارد و بر گرده‌افشان‌ها مانند زنبورها نیز تاثیر نمی‌گذارد. 

شیر جو دوسر 

شیر جو دوسر به دلیل بافت خامه‌ای و آثار زیست‌محیطی کمتر محبوبیت زیادی پیدا کرده است. در هر ۱۰۰ میلی‌لیتر آن هم حدود یک تا دو گرم پروتئین وجود دارد که اگرچه از شیر سویا کمتر است، همچنان گزینه‌ای معقول برای جایگزینی با شیر لبنی به شمار می‌رود.

شیر جو از نظر پایداری زیست‌محیطی هم یکی از بهترین گزینه‌ها است. این شیر به طور قابل‌توجهی کمتر از شیر بادام به آب نیاز دارد، گازهای گلخانه‌ای کمتری تولید می‌کند و به گرده‌افشانی زنبورها وابسته نیست. با این حال، شیر جو تولیدی برخی نشان‌های تجاری حاوی روغن‌ها و شکر اضافی‌اند که می‌تواند فواید سلامتی آن را کاهش دهد.