خبرگزاری فرانسه روز دوشنبه سوم مارس (سیزدهم اسفند) گزارشی تفصیلی از امپراتوری فاسد، ثروت‌اندوز و خشن ماهر اسد، برادر بشار اسد، رئیس‌جمهوری سرنگون‌شده سوریه، منتشر کرد.

در این گزارش اشاره شد که بسیاری از پایگاه‌های گروهی به نام «لشکر چهارم» را که ماهر، برادر کوچک‌تر بشار اسد، اداره می‌کرد، اکنون غارت شده‌اند. با این حال، اسناد و کاغذهایی که آنجا وجود دارد، نشان می‌دهد چگونه اطرافیان ماهر اسد که او را «استاد» می‌نامیدند و دوستانش، در ثروتی عظیم غوطه‌ور بودند؛ آن هم در حالی که برخی سربازان عادی برای سیر کردن خانواده‌هایشان هم مشکل داشتند و حتی در خیابان‌ها مجبور به گدایی می‌شدند.

دولت‌های غربی مدت‌ها ماهر اسد و اطرافیانش را متهم می‌کردند که سوریه را به پایگاهی برای تبادل مواد مخدر از جمله کپتاگون تبدیل کرده‌اند، اما اسناد به دست آمده نشان می‌دهد که موضوع بسیار فراتر از آن تجارت ۱۰ میلیارد دلاری است خبرگزاری فرانسه در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد و لشکر چهارم ماهر اسد یک «مافیای گسترده» در سراسر سوریه تشکیل داده بود.

انبوهی از اسنادی که به‌تازگی مشاهده شده، نشان می‌دهد که امپراتوری اقتصادی فاسد ماهر اسد و اطرافیانش چگونه به غارت کشوری پرداختند که حدود ۱۴ سال بود به دلیل جنگ داخلی در فقر به سر می‌برد. آن‌ها بدون هرگونه واهمه و مانعی اقدام‌هایی از جمله مصادره منازل و مزارع مخالفان دولت، توقیف مواد غذایی، اتومبیل و وسایل الکترونیکی برای فروش، غارت مس و فلز از ساختمان‌های بمباران‌شده، باج‌گیری در ایست‌های بازرسی، تجارت مواد مخدر و فلزات، انجام دادند.

در این گزارش آمده است که مرکز این شبکه، دفاتر خصوصی ماهر اسد بود که در هزارتوی زیرزمینی از تونل‌ها پنهان شده بود. برخی از این تونل‌ها به اندازه‌ای بزرگ توصیف شده‌اند که یک کامیون می‌توانست از آن‌ها عبور کند و به کوهی در بالای دمشق برسد.

نگهبانی که این تونل‌ها را به گزارشگران نشان می‌داد، توضیح داده است که پایین یک مسیر متشکل از ۱۶۰ پله، فضایی با درهای آهنی قرار داشت که آنجا گاوصندوق‌های عظیم قرار گرفته بود. به گفته این نگهبان، گاوصندوق‌ها را غارتگرانی که تنها چند ساعت پس از فرار برادران اسد از سوریه در هشتم دسامبر و پایان حکومت پنج دهه‌ای این خانواده، وارد آن پایگاه شدند، گشودند.

به گفته یک مقام ارشد امنیتی عراق و دو منبع دیگر، ماهر اسد ۵۷ ساله از برنامه‌های برادرش برای فرار به روسیه اطلاعی نداشت. او جداگانه فرار کرد و با هلی‌کوپتر به مرز عراق رفت. آن‌ها گفتند که او ظاهرا بعدا و از طریق ایران راهی روسیه شده است.

در این گزارش اشاره شده که هرج‌ومرج در مجموعه زیرزمینی متعلق به ماهر اسد آشکار است؛ گاوصندوق‌ها و جعبه‌های خالی ساعت رولکس و کارتیه همچنان روی زمین قرار دارند، هرچند معلوم نیست که آیا این اموال قبل از رسیدن غارتگران تخلیه شده‌اند یا خیر. در یکی از راهروها نیز یک دستگاه بسته‌بندی کوچک دیده می‌شد که احتمالا برای بسته‌بندی پول نقد از آن استفاده می‌کردند.

به گفته نگهبان مجموعه،‌ دفتر اصلی ماهر اسد دو طبقه بالاتر از سطح زمین قرار دارد که به آن دسترسی پیدا کرده‌اند، اما هنوز تونل‌هایی حاوی اتاق‌های قفل‌شده‌ وجود دارد که نمی‌توان آن‌ها را باز کرد.

یکی از مدارک به دست آمده مربوط به لشکر چهارم نشان می‌دهد که این گروه درواقع به یک «واحد پولساز» تبدیل شده بود و آن‌ها در ماه ژوئن پول نقد آماده به مبلغ ۸۰ میلیون دلار، هشت میلیون یورو و ۴۱ میلیارد پوند سوریه جمع‌آوری کرده بودند. این در حالی است که برخی کارشناسان می‌گویند این‌ها تنها نمونه کوچکی از ثروتی است که ماهر و همکارانش از معاملات تجاری مبهم خود به دست آوردند و ثروت واقعی آن‌ها احتمالا در خارج از سوریه، شاید در کشورهای عربی و آفریقایی، پنهان است.

چنین امپراتوری گسترده و فاسدی در حالی در داخل سوریه شکل گرفته بود که تحریم‌های غرب برای تحت فشار گذاشتن اسد و یارانش نتوانست مانعی برای مهار ماهر اسد در ثروت‌اندوزی باشد.

عمر شعبان، سرهنگ سابق لشکر چهارم که اکنون با مقام‌های جدید سوریه همکاری می‌کند، تاکید کرده است که این گروه درواقع یک «دولت مستقل» در داخل کشور بود که برای رسیدن به خواسته‌هایش از همه امکانات برخوردار بود.

به گفت او در حالی که تبادل دلار آمریکا در زمان حکومت بشار اسد به طور رسمی ممنوع بود و سوری‌ها حتی اجازه نداشتند این کلمه را به زبان بیاورند، بسیاری از افسران لشکر چهارم گاوصندوق‌های پر از پول و دلار داشتند. آن‌ها در ویلاهای وسیع زندگی می‌کردند، ماشین‌های لوکس خریدوفروش می‌کردند و این همه در حالی بود که سوریه غرق در فقر و ناامیدی بود.

در بخش دیگری از گزارش خبرگزاری فرانسه آمده است که ماهر اسد یک شخصیت مخوف و تهدیدآمیز در سوریه بود که مخالفانش او را «قصاب» می‌نامیدند. لشکر چهارم او نیز درواقع مشت آهنین رژیم بشار اسد بود که فهرست بلندبالایی از جنایات را به آن نسبت می‌دهند. با این همه، او به‌ندرت در انظار عمومی دیده می‌شد و «مرد نامرئی» بود.

اما شخص دیگری نیز که نامش در کنار نام ماهر ظاهر می‌شد، غسان بلال، از مقام‌های قدرتمند امنیتی سوریه بود. او هم مانند رئیسش کلکسیون ماشین‌های لوکس داشت و در ویلایی در منطقه یافور زندگی می‌کرد. به گفته منابع امنیتی بلال نیز سوریه را ترک کرده است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که در دفاتر بزرگ او می‌توان صورت‌حساب سبک زندگی مجللش را از روی کاغذهایی که پس از فرار به جا گذاشته است، مشاهده کرد؛ از جمله هزینه‌های خرید کادیلاک و ارسال لکسوس و مرسدس بنز به دبی. اسناد دیگری نیز نشان می‌دهد که بیشتر هزینه‌های داخلی برای املاک او، از جمله ویلای اصلی‌اش که اکنون غارت شده، تنها برای ۱۰ روز در ماه اوت، به ۵۵ هزار دلار رسیده است.

این در حالی است که در همان ماه، یکی از سربازان لشکر چهارم به بلال نامه نوشت و درخواست کمک کرد و گفت «وضعیت مالی وحشتناکی» دارد. در پاسخ به این خواسته، بلال ۵۰۰ هزار لیره سوریه‌ــ ۳۳ دلار‌ــ به او داد. سرباز دیگری هم که پست خود را رها کرده بود، در حال گدایی در خیابان دستگیر شد.

در این گزارش همچنین اشاره شده از جمله نام‌های برجسته‌ای که در فهرست مالی لشکر چهارم دیده می‌شود، می‌توان به چهره‌هایی تحریم‌شده‌ اشاره کرد؛ از جمله خالد قدور و برادران قاطرجی که به قاچاق صدها میلیون دلار برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و حوثی‌های یمن از طریق فروش نفت ایران به سوریه و چین متهم‌اند.