با از سرگیری روند خروج ۱۰ تا ۱۵ هزار مهاجر افغان که روزانه از ایران برمی گردند، کابوس گسترش کرونا به هرات و سراسر افغانستان فراگیر شده و بر زندگی مردم سایه افکنده است. بدتر اینکه در این کشور سیستم نظارت پزشکی وجود ندارد که بیمار از تندرست جدا شود. 

دولت افغانستان تدابیری روی دست گرفته، اما خطر جدی این است که با وجود خروج سرسام آور مهاجران افغان از ایران، افغانستان نتوانسته بیش از ۴۲ مورد آزمایش مثبت کرونا و یک نفر قربانی بیماری کوید۱۹ را در شهرستان چمتال استان بلخ ثبت کند و سئوالهای جدی درباره ناکارآمدی نظام پزشکی کشور به وجود آمده است. 

عبدالقیوم رحیمی، والی هرات هفته پیش هشدار داد که اگر اقدامات جدی تر برای مبارزه با کرونا روی دست گرفته نشود، کشور در هفته های آینده توانایی جمع آوری جسدها را نخواهد داشت. 

وزارت صحت عامه افغانستان که در جبهه اول مبارزه با کرونا قرار دارد، به رهبری دولت دو بار پیشنهاد داده است که شهر هرات را قرنطین کند اما این پیشنهاد هر دو بار رد شده است. 

امروز دوشنبه هم وزارت صحت عامه، حکومت را به برخورد سلیقه ای در مبارزه با ویروس کرونا متهم کرد و هشدار داد که پیامدهای این کار در کشور فاجعه بار خواهد بود. 

وحید مایار، سخنگوی وزارت صحت عامه در این مورد گفت: «آنچه که نیاز است باید بکنیم. اما اگر بنابر ملحوظات مختلف سیاسی یا هر موضوع دیگر و تفاوت سیلقه ها که در این جا است، بحران ایجاد می شود»

منظور سخنگوی وزارت صحت، قرنطین هرات است. او گفت:‌ «هشدار می دهم که اگر ما چنین بی تفاوت باشیم، چه هموطنان ما چه ارگان های دولتی و غیردولتی وزارت صحت عامه مسئول نخواهد بود.»

اما دولت مرکزی افغانستان قرنطین هرات را پیش از وقت می داند. 

وحید عمر، مشاور رییس جمهور در امور روابط عامه و راهبردی، در پاسخ به وزارت بهداشت همگانی گفت: «قرنطین هرات یا اعلام یک نوع حالت اضطرار بسیار ابعاد دیگر دارد که باید تمام آن سنجیده شود، ولی فعلا مشوره مقام های محلی هرات، مردم و نماینده های این ولایت این است که برای فعلا نیاز به این اقدام نیست.»

اما این نتوانسته نگرانی ها را برطرف کند. 

رویا حیدری، شهروند کابل که نگران اوضاع است به مشاور رئيس جمهور می گوید:‌ «وزارت صحت عامه آگاهانه تصميم گرفته، هيچ كدام از گزينه هايي كه اشاره فرموديد بالاتر و با ارزش تر از جان اين مردم نيست. قمارت را جايي دگر بزن، به تن هايي كه در اين سرزمين جز جنگ نديده اند به چشم يك عدد و دو عدد نبين!»     

افغانستان مرزهایش با ایران را نبسته است و خطر گسترش کرونا با بازگشت چندهزار نفری مهاجران روز به روز بیشتر می شود؛ کشوری که در کنار چین و ایتالیا بیشترین افراد مبتلا به بیماری کوید ۱۹ را ثبت کرده و عملا در گرو ویروس کرونا است. 

دکتر سلام احمد سلیم که در بخش بهداشت همگانی تحقیق می کند، درباره دلایل بلند نبودن آمار ویروس کرونا در افغانستان می گوید:‌ «آمار پایین دلایل مختلف دارد. شاید موارد ابتلا زیاد باشد اما از چشم وزارت صحت پنهان مانده است. چون تشخیص کرونا نیازمند زیرساخت های بهداشتی و آزمایشگاه ها و کیت‌های تشخیصی خاص است و وزارت صحت عامه فقط یک آزمایشگاه دارد که قادر به تشخیص این ویروس است.» 

در کشورهای پیشرفته دنیا مانند آمریکا و بریتانیا هم تشخیص این بیماری روزها و شاید هفته ها طول بکشد و به راحتی نیست. چه رسد به یک کشور در حال جنگ. 

از این رو شمار پایین آزمایشهای انجام شده در افغانستان که به گفته سازمان ملل متحد در هر یک میلیون نفر در افغانستان، فقط ۷ تست صورت گرفته و در حالی که در ایتالیا در هر یک میلیون نفر ۲۰۶۴ تست انجام شده است، دلیل دارد. 

از سوی دیگر، تقریبا نیمی از خاک کشور زیر نفوذ یا تحت اثر طالبان است و فعالیتهای پزشکی به کندی صورت می گیرد. در این مناطق تنها در صورتی به داد کسی می رسند که وضع سلامتی اش بسیار وخیم باشد. 

علت دیگر به گفته دکتر سلیم، نبود امکان تعقیب و بستری افراد مشکوک است. نظام پزشکی افغانستان سیستم منظم برای پیگیری بیماران ندارد و حتی شرایط نگهداری بیماران در مراکز درمانی رضایت بخش نیست. اخیرا دهها نفر از افراد مشکوک به ابتلا به بیماری کوید ۱۹ از بیمارستان هرات فرار کردند و هیچ اثر از آنها نیست. 

افغانستان پایگاه های اطلاعات سلامت در سطح کشور هم ندارد و گزارشهایی از تمام بیماران به مرکز منتقل و یک برآورد دقیق از سطح مشکل ارایه شود. 

این عوامل دست به دست هم داده تا ترس گسترده از یک دشمن نامرئی در کشوری که فاقد نظام تشخیص و تداوی منظم است، به جدیت به وجود بیاید. 

مجلس برای مهم نگهداشتن بحث کرونا در جامعه دست به یک سری اقدامات زده است. 

فوزیه سادات، عضو مجلس سنا می گوید: «در نشستی از رئیس مجلس سنا خواسته شد که سناتوران هم مانند نمایندگان مجلس هفته یک بار مجلس بگیریم.» 

از سویی دیگر، کمیسیون مستقل حقوق ‌بشر هم از شهروندان کشور می‌خواهد که درباره جلوگیری از ابتلا به بیماری کوید۱۹ بی‌پروایی نکنند و حقوق خود، خانواده و شهروندان دیگر کشور را حرمت بدارند. 

یکی دیگر از تدابیر دولت، کاهش ساعت های کاری در ادارات دولتی است. لغو مراسم عمومی مانند جشن های نوروزی و گردهمایی های مناسبتی و استفاده از ماسک و دستکش بهداشتی است. 

دولت افغانستان همچنین می گوید به دلیل گسترش شیوع کرونا، فرمان عفو شماری از زندانیان صادر شده است. در این کشور تقریبا ۳۲ هزار نفر زندانی هستند اما روشن نیست که چند نفر از میان آنها آزاد خواهند شد. 

از این رو، امکان انفجار ویروس کرونا در هفته های آینده در افغانستان وجود دارد. کشوری که در شرایط سیاسی کنونی نه زیربنا و نه برنامه ای جدی برای مقابله با این میهمان ناخوانده و ناشناخته دارد.