سازوکار حمایت از مبادلات تجاری موسوم به اینستکس برای صادرات دارو و تجهیزات پزشکی فعال شد و نخستین تراکنش خود را انجام داد: «فرانسه، آلمان و بریتانیا تایید می‌کنند که نخستین تراکنش در قالب اینستکس با صادرات تجهیزات پزشکی به ایران عملیاتی شده است.»
وزارت امور خارجه آلمان در حساب توییتری خود با اعلام این خبر نوشته است که کالاهایی که براساس این مکانیسم مجوز صادرات دریافت کرده‌اند هم‌اکنون به ایران وارد شده‌اند.
در این بیانیه کوتاه، به ارزش مبادله انجام‌شده و کالای تهاترشده از جانب ایران اشاره نشده است.
France, Germany and the United Kingdom confirm that INSTEX has successfully concluded its first transaction, facilitating the export of medical goods from Europe to Iran. INSTEX and its Iranian counterpart STFI will work on more transactions and enhancing the mechanism. pic.twitter.com/0z4KJwDjuw
— GermanForeignOffice (@GermanyDiplo) March 31, 2020
سازوکار مالی اینستکس در بهمن‌ماه سال ۹۷ رونمایی شد و قرار بود منافع اقتصادی ایران در برجام را تضمین کند. اینستکس یک صندوق غیردلاری است که به شکل تهاتری در ازای کالاهای ایرانی عرضه شده در اروپا (عمدتا نفت و محصولات پتروشیمی) صادرات برخی کالاها به ایران را عملیاتی می‌کند.
در ۱۴ ماهی که از تاسیس اینستکس می‌گذرد، هیچ مبادله‌ای به وسیله آن انجام نشده است. فشار و تهدید ایالات متحده به دولت‌ها و شرکت‌های اروپایی و همچنین روند کاهش تعهدات ایران از اردیبهشت سال گذشته سبب شد این مکانیسم تقریبا بی‌اثر شود.
در بیانیه منتشر‌شده از سوی وزارت خارجه آلمان به این نکته اشاره شده که هدف اینستکس فراهم کردن راه‌حلی پایدار و بلندمدت برای تجارت قانونی اروپا با ایران و بخشی از تلاش ها برای حفظ برجام است.
سه کشور اروپایی در بیانیه مشترکشان اعلام کرده‌اند که پس از انجام نخستین تراکنش، اینستکس و موسسه ویژه تجارت و تامین مالی (STFI) در ایران بر روی تراکنش‌های دیگر و ارتقای این مکانیسم همکاری خواهند کرد.
موسسه ویژه تجارت و تامین مالی (STFI) که در دوم اردیبهشت ماه سال گذشته با سرمایه اولیه یکصد میلیون تومان در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسه‌های غیرتجاری تهران به ثبت رسید، قرار بود با همکاری همتای اروپایی خود یعنی اینستکس، در رفع محدودیت های نقل و انتقال مالی ناشی از تحریم های آمریکا موثر باشد.
