ساعاتی قبل، بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا که از روز دوشنبه به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان منتقل شده بود با بهبودی نسبی به بخش عمومی انتقال یافته است.

دومینیک راب، وزیر امور خارجه که حالا سکّان‌دار اداره کشور بریتانیا هم شده است، روز سه‌شنبه در برابر دوربین خبرنگاران گفت: «بوریس جانسون برای ما تنها یک مدیر (رئیس) نیست. او همکار و دوست همه ما است و اگر در یک کلمه بخواهم او را توصیف کنم، او یک "مبارز" است.» براساس اطلاعاتی که دفتر نخست وزیر منتشر کرده است، وضعیت آقای جانسون در حال بهبودی است درحالی که او از دوشنبه در بخش‌ مراقبت‌های ویژه بوده است. سخنگوی دفتر او با گفتن این که روحیه آقای جانسون خوب است گفته است که به دستگاه اکسیژه وصل است. 

بوریس جانسون، نخست وزیری که تنها چند ماه پیش در کارزار انتخاباتی برای به دست آوردن صندلی نخست وزیری از هیچ کوششی دریغ نکرد، حالا در حال دست پنجه نرم کردن با بیماری کویید۱۹ است. امروز چهارمین روزی است که او در بیمارستان سنت توماس در مرکز لندن بستری است و طبق گفته‌های دومینیک راب، از ماسک اکسیژن استفاده می‌کند، اما نیازی به دستگاه کمک تنفسی نداشته است.

این سخنان او در حالی به اطلاع مردم می‌رسد که جامعه بریتانیا پس از ورود ویروس کرونا، حالا با بحران بیماری بالاترین مقام اجرایی کشور هم مواجه شده است. آن هم در شرایطی که هر روز تهیه مواد غذایی و مایحتاج روزانه سخت‌تر میشود و تعداد مرگ‌های ناشی از این بیماری به نزدیک ۹۰۰ نفر در روز رسیده است. 

اوایل ماه مارس، کمبود مواد شوینده و بهداشتی در بریتانیا مانند بسیاری از دیگر کشورها تبدیل به معضل شد و پس از آن به کالاهای اساسی‌تر، مانند تخم‌مرغ، نان و میوه و سبزیجات هم رسید. اگر چه در لندن و در بخش‌های مرکزی شهر، این کمبود کمتر احساس می‌شود، اما کسانی که در حومه شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک زندگی می‌کنند، با کمبود جدی بعضی مواد غذایی روبه‌رو هستند.

همچنین، بسیاری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ مانند ویتروس و سنزبری، در هفته‌های اخیر اعلام کرده‌اند که خرید «آنلاین» خود را منحصر کرده‌اند به افراد مسن و اشخاصی که در مواجهه با این بیماری، آسیب‌پذیرترند. در وضعیت شیوع بیماری کرونا، دولت بریتانیا اقدام به انتشار فهرستی از بیماری‌های حاد کرده است و اشخاصی را که در این فهرست جای می‌گیرند، افراد «آسیب‌پذیر» نامیده است. برای نمونه، کسانی که به بیماری‌های تنفسی مانند آسم دچارند یا کسانی که در حال شیمی‌درمانی هستند. به همین دلیل به‌رغم توصیه موکد دولت برای در خانه ماندن، تعداد زیادی از شهروندان مجبورند برای تهیه نیازهای روزانه خود به چندین فروشگاه رجوع کنند و با طی کردن زمان طولانی در صف ورودی، به خرید بپردازند. همچنین، با توصیه‌های دولت، مراکز درمانی و درمانگاه‌های محلی، تمام ملاقات‌های حضوری را تبدیل به تماس‌های تلفنی کرده‌اند. البته برخی درمانگاه‌ها امکانات تماس تصویری نیز برقرار کرده‌اند تا به آن ترتیب، بیماران بتوانند بدون نیاز به حضور و تماس فیزیکی، با پزشکان یا نردیکان‌شان در ارتباط باشند. 

حال با این تفاصیل، نخست وزیر کشور نیز گرفتار این بیماری شده است. برای یادآوری، اشاره کنیم که پس از شیوع فزاینده ویروس کرونا در اروپا و کشورهایی مانند ایتالیا، دولت بریتانیا اقدام به بستن مرزهای خود نکرد و تا مدت‌ها پس از آن هم رفت و آمد مسافران بسیاری از کشورهایی که سونامی این بیماری آنها را زمینگیر کرده بود، ادامه داشت. حتی پس از آغاز شیوع کرونا در بریتانیا نیز، بوریس جانسون و اعضای مرتبط کابینه تا چندین هفته ضمن توصیه‌های بهداشتی، اعتقادی به قرنطینه نداشتند و از نیمه ماه مارس، با افزایش روزافزون مرگ و میر ناشی از آن، دولت نخست مدارس را تعطیل اعلام کرد و پس از آن، قرنطینه در سطح شهرها را اجرایی کرد. 

این تاخیر دولت در اجرای مقررات قرنطینه، آن با انتقادات بسیاری روبه‌رو کرده است. در همان زمان، دولت ایده فراگیری این بیماری و «ایمنی جمعی/گله‌ای» را مطرح کرده بود و معتقد بود جلوگیری از شیوع این بیماری در عمل ممکن نیست و به همین دلیل، تنها با مبتلا شدن تدریجی درصد زیادی از جامعه است که می‌توان با آن مقابله کرد. در آن مقطع به نظر می‌رسید که شاید نخست وزیر و دولت، این بیماری و خطر شیوع مرگبار آن را جدی تلقی نکرده‌اند. اگر چه، برخی باور دارند که او می‌کوشید تا به  شهروندان که گرفتار ترس و نگرانی بودند، آرامش بدهد. اما این «مثبت‌اندیشی» او موجب ابتلای خودش نیز شد. 

از طرف دیگر، قرنطینه بریتانیا به اندازه برخی کشورهای دیگر همراه با الزامات سختگیرانه نیست. هر شهروندی می‌تواند روزی یکبار برای ورزش، خرید، یا رجوع به مراکز درمانی از خانه خارج شود. مدت زمانی برای این «خروج از خانه» در نظر گرفته نشده است و بسیاری از پارک‌ها نیز همچنان باز هستند؛ معضلی که هر روز آفتابی  یا در تعطیلات آخر هفته، موجب می‌شود تا عده زیادی ساعت‌ها در خارج از خانه‌ها باشند و در این میان، برخی هم توصیه‌های بهداشتی و ضرورت دوری از تماس فیزیکی را از یاد م‌یبرند. روند کمتر سختگیرانه قرنطینه، با افزایش آمار مرگ و میر ناشی از این بیماری به روزی ۹۰۰ نفر، حالا با انتقادات بیشتری مواجه شده است. به‌ویژه آن که بسیاری از اعضای دولت، از جمله نخست وزیر و نامزد باردار او، خانم کری سیموندز، و همچنین مغز متفکر و مشاور او، دومینیک کامینگز، نیز جزو مبتلایان هستند. مایکل گوو، از اعضای مهم کابینه، هم به قرنطینه خانگی رفته است و حالا بار مدیریت بحرانی کشور بر دوش  بقیه اعضای کابینه قرار گرفته است. 

جایگزین رسمی نخست وزیر چه کسی خواهد بود؟

در حالی که نتیجه آزمایش ابتلا به کویید-۱۹ بوریس جانسون، از ۲۷ مارس مثبت اعلام شده بود، او اعلام کرد که در همان محل دفتر نخست وزیری که در آن اقامت دارد، خود را در قرنطینه خانگی قرار می‌دهد و همزمان به اداره امور کشور می‌پردازد. با این حال، با حاد شدن نشانه‌های بیماری، از یکشنبه پنجم مارس ناچار به بستری شدن در بیمارستان سنت توماس شد. از همان روز، زمزمه‌ها برای جانشینی او، دست کم در دورانی که او بستری است، شروع شد. تا آن که یک روز بعد، با انتقال او به بخش مراقبت‌های ویژه، دومینیک راب، وزیر امور خارجه کابینه، مسئولیت‌های نخست وزیر را بر عهده گرفت. تاخیر در سپردن مسئولیت‌ها به شخص دیگری، موجب شد تا بسیاری به این راهبرد نیز انتقاد داشته باشند. اگر چه دومینیک راب در اولین مصاحبه خبری، صحبت از دوستی بین بوریس جانسون و اعضای کابینه را به میان کشید، اما به زعم بسیاری در درون کابینه همیشه رقابتی میان نخست وزیر و وزرای دیگر وجود داشته است. 

این موضوع تا حد زیادی به نحوه انتخاب نخست وزیر در بریتانیا وابسته است، که طی آن، رهبر حزب برنده به نخست وزیری می‌رسد. به همین دلیل، با کنار رفتن آن شخص، این امکان برای بقیه اعضا حزب وجود دارد که برنده بعدی کرسی نخست وزیری باشند. چندین دهه قبل، زمانی که وینستون چرچیل نخست وزیر بود، او نیز مدتی به سختی قادر به انجام وظایف خود بود و در همان زمان نیز رقابتی پنهانی میان او و وزیر امور خارجه وقت، آنتونی ایدن، وجود داشت. آن رقابت‌ها البته بعدها شکل آشکار به خود گرفت و پس از وینستون چرچیل، همان شخص نخست وزیر بعدی بریتانیا شد. 

بنابراین، دور از تصور نیست که میان بوریس جانسون و اعضای کابینه فعلی نیز رقابتی بر سر کرسی نخست وزیری در میان باشد. برای مثال، مایکل گوو، از اعضای فعلی کابینه، رقیب سرسخت آقای جانسون در دوره‌های انتخاباتی قبلی بود. برخی معتقدند که بنا بر همین دلایل، کابینه آقای جانسون از اشخاصی تشکیل شده است که سابقه سیاسی کمتری دارند. در کابینه دولت به طور عرفی، سه وزیر نقش حساس و بسیار تعیین کننده‌ای دارند. ریشی سوناک، وزیر دارایی (خزانه‌داری)، پریتی پاتل، وزیر کشور، و دومینیک راب، وزیر امور خارجه، سه ضلع مهم  کابینه در بریتانیا به شمار می‌روند. با نگاهی به سوابق این سه وزیر، درمی‌یابیم که همه آنها بسیار جوان هستند و سابقه زیادی در سیاست ندارند.  برخی این را ناشی از جوان‌گرایی آقای جانسون می‌دانند، و بعضی دلیل آن را در زوایای شخصیت آقای جانسون جست‌وجو می‌کنند که از نزدیکی با رقبای نیرومند پرهیز دارد. به هر ترتیب، تا زمانی که او قادر شود بیمارستان را ترک کند، امور کشور توسط دومینیک راب، وزیر امورخارجه، و سپس دو وزیر کشور و دارایی و بقیه اعضای کابینه انجام خواهد شد.

در این روزها پیام‌های بسیاری همراه با آرزوی سلامتی برای بوریس جانسون و خانواده او ارسال می‌شود و مردم امیدوار هستند که وی سلامتی خود را هر چه زودتر باز یابد. با این حال، اگر او به هر دلیلی قادر به ادامه انجام وظایف خود نباشد، این بار حزب محافظه‌کار باید برای انتخاب رهبر جدید حزب اقدام کند و در آن صورت، او برای تکیه زدن بر کرسی نخست‌وزیری به ملکه الیزابت دوم معرفی خواهد شد و با حکم ملکه، رئیس بعدی دولت بریتانیا خواهد بود.