مقامات لبنان روز دوشنبه فاش کردند که آتش‌نشان‌هایی که احتمالا در انفجارهای بندر بیروت کشته‌شدند، کلید انباری را که در مرکز انفجار بود در اختیار نداشتند، و محل انبار هم به آن‌ها نشان داده نشد. همین باعث از دست رفتن دقایقی شد که می‌توانست به نجات جان آن‌ها بینجامد.

مقام‌های آتش‌نشانی در گفت‌وگو با ایندیپندنت گفتند که فقدان «غیعادی» اطلاعات در جریان وضعیت اضطراری سه‌شنبه پیش، باعث تاخیر آتش‌نشان‌هایی شد که از قبل هم آمادگی چندانی نداشتند، و درنهایت نتوانستند آتش‌سوزی اولیه و کوچک‌تری که احتمالا ۲۷۰۰ تن نیترات آمونیم را منفجر کرد، مهار کنند.

خود آتش‌نشان‌ها نتوانستند به موقع منطقه را تخلیه کنند یا به بقیه شهر هشدار بدهند. باور آن است که همه نیروهای اضطراری، از جمله یک بهیار زن، در انفجار کشته شده باشند، انفجاری که به مرگ ۱۵۰ نفر و زخمی شدن هزاران نفر منجر شد. امدادگران هنوز در میان آوار در جست‌وجوی ماموران آتش‌نشانی و اورژانس‌اند.

به گفته یک مامور آتش‌نشانی که اولین پیام هشدار را دریافت کرد، پلیس نخستین سازمانی بود که حریقی را در بندر به ساعت ۵ و ۵۵ دقیقه بعدازظهر به آتش‌نشانی خبر داد.

این کارمند که نخواست نامش فاش شود، به ایندیپندنت گفت که تا آن لحظه از انبار شدن ماده منفجره نیترات آمونیوم در انباری که آتش گرفته بود خبر نداشتند.

در واقع، به آتش‌نشان‌ها هیچ اطلاعی داده نشد. وقتی اکیپ به صحنه حادثه رسید، خلاف معمول نه کارکنان بندر به سراغشان آمدند، نه کلیدهای انبار را به آن‌ها دادند و نه به آن‌ها گفتند که کدام ساختمان آتش گرفته است.

فاضی مذبودی، رئیس آتش‌نشانی، گفت که فقدان اطلاعات حساس – که نقض روشن پروتکل عادی است – چندین دقیقه کار اکیپ آتش‌نشانی را به تعویق انداخت، زیرا مجبور شدند دنبال انبار آتش‌گرفته بگردند و در آن را به زور باز کنند.

مذبودی گفت: «اگر در سوله باز بود، اگر می‌دانستند کجا باید بروند، چند دقیقه‌ای برای مهار آتش وقت می‌داشتند. یعنی دیگر انفجار اولیه‌ای که باعث انفجار بزرگ‌تر شد، اتفاق نمی‌افتاد.»

وی افزود: «اگر می‌دانستند چه موادی در انبار است، می‌توانستند حساسیت وضع را گزارش کنند و شاید حتی خودشان را نجات بدهند.

در کار ما هر یک دقیقه اهمیت دارد. شاید جانشان را نجات می‌داد.»

به گفته مذبودی، احتمالا آتش‌نشان‌ها هرگز از وجود نیترات آمونیم خبردار نشدند، و تنها در ثانیه‌های آخر پیش از انفجار متوجه شدت حریق شدند.

او گفت که آتش‌نشان الیا خیظمی و چربل کرم با روسای خود تماس گرفتند تا درخواست نیروی کمکی کنند، چون تنها سه تن آب در اختیار داشتند، که برای چنین حریق بزرگی کافی نیست.

وقتی تماس به آخر رسید – حدود ساعت ۶ و ۸ دقیقه – انفجار رخ داده بود.

کارمند پریشان‌حالی که اولین تلفن را جواب داده بود گفت: «اگر اطلاعات بیشتری داشتیم، اگر کسی در بندر به سراغ اکیپ رفته بود که وضع را توضیح بدهد، جانشان نجات پیدا می‌کرد.

تک تک کارکنان بندر باید استعفا بدهند و مورد تحقیق قرار بگیرند.»

ایندیپندنت با یکی از مسؤولان بندر پیش از بازداشتش صحبت کرد. او از اظهارنظر خودداری کرد. دیگر آتش‌نشان‌هایی که با ایندیپندنت صحبت کردند، این توضیحات را تایید کردند.

اطلاعات جدید درباره آن چند دقیقه حیاتی در حالی به دست آمده که یک قاضی لبنانی، از سران دستگاه‌های امنیتی کشور بازپرسی می‌کند، و سومین وزیر کابینه هم در اعتراض به برخورد دولت با بحران استعفا داده است.

کابینه قرار بود دوشنبه تشکیل جلسه دهد، و گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر استعفای دسته‌جمعی آن وجود داشت. اگر هفت عضو از کابینه بیست نفره وزرا استعفا دهند، به معنای انحلال کابینه خواهد بود، و تا زمان تشکیل دولت جدید، کفیلی برای کابینه تعیین خواهد شد. دستکم ۹ عضو پارلمان هم تاکنون استعفا داده‌اند.

انفجار عظیم سه‌شنبه، موج تازه‌ای از خشم را علیه دولت و طبقه حاکمه دیرپای لبنان برانگیخته است.

تظاهراتی بیرون ساختمان دولت و هم‌زمان با جلسه کابینه برنامه‌ریزی شده‌بود. تظاهرات بزرگی در روزهای شنبه و یک‌شنبه برپا شد و در جریان آن، نیروهای امنیتی به معترضان گاز اشک‌آور پرتاب کردند.

ذخیره نیترات آمونیوم که باعث انفجار عظیم دوم شد، به وضع نامناسبی از سال ۲۰۱۳ انبار شده‌بود و با وجود هشدارهای متعدد درباره خطر آن، اقدامات ایمنی چندانی صورت نگرفته بود.

حتی روز ۲۰ ژوئیه، سازمان امنیت دولتی لبنان گزارشی در این باره تهیه کرده بود و به رئیس جمهور و نخست وزیر اطلاع داده بود.

در پی انفجار حدود بیست نفر بازداشت شده‌اند، از جمله رئیس گمرک لبنان و رئیس سابق آن، همچنین رئیس بندر بیروت. به گفته مقام‌های دولتی، ده‌ها نفر مورد بازپرسی قرارگرفته‌اند، از جمله دو وزیر سابق کابینه.