یکی از اجراهای معروف فردی مرکوری، آوازخوان نامدار گروه کویین، در استادیوم ویمبلی لندن برای کنسرت خیریه «لایو اید» در ۱۹۸۵بود که یکی از بهترین اجراها در تاریخ موسیقی راک به حساب میآید و بیش از هفتاد هزار شرکتکننده را با آن اجرای پر شور خود به وجد آورد. این کنسرت خیریه به همت باب گلداف، هنرمند ایرلندی برای کمک به قحطیزدگان اتیوپی برگزار شده بود.
شاید این کنسرت یک خاطره ماندگار برای دوستداران کویین باشد، اما حاصل آن همه عرقریزی و اعانات به ارزش ۱۲۷ میلیون دلار، نجات کودکان قحطیزده اتیوپی نبود. دکتر کوپر لاورنس در کتاب خود داستان غمانگیزی را در مورد سرنوشت اعانات کنسرت لایواید نقل میکند؛ چک اعانات طی یک مراسم پر زرق و برق به منگیستو هایله ماریام، دیکتاتور کمونیست اتیوپی داده شد و او نیز پول خیریه را صرف خرید سلاحهای پیشرفته از شوروی سابق کرد تا مخالفان و شورشیان داخلی را سرکوب کند!
دکتر لاورنس مینویسد که فعالیتها و کنشگریهای ستارههای مشهور سینما اغلب نتیجهای ملموس و دیرپا در پی ندارد. مورد اتیوپی نشان داد که شاید هنرمندان و افراد مشهور با شوق و نیت خیر بخواهند مشکلی را حل کنند ولی به همان اندازه «در برابر سوءاستفاده دیگران آسیبپذیرند. این واقعیت دلایل مختلفی دارد. مثلاً، آنها نمیخواهند بیادب و تندمزاج به نظر بیایند یا خیلی سادهدل و سطحی با موضوع برخورد میکنند».
نویسنده با این که در نیت خیر و زحمات افراد مشهوری مانند برد پیت و جورج کلونی تردیدی ندارد ولی در کلیت به نتایج مثبت کارشان بدبین است. جورج کلونی سالها برای توقف جنگ و خونریزی در دارفور تلاش کرد و حتا در سال ۲۰۱۲ به خاطر تظاهرات در برابر سفارت سودان در واشینگتن برای چند ساعتی از سوی پلیس به جرم اخلالگری دستگیر شد. او در مصاحبههای مطبوعاتی و جلسه شهادت در برابر نمایندگان کنگره آمریکا از رنج مردم دارفور به دست نیروهای عمر البشیر سخن راند. ولی به گزارش روزنامه گاردین به نقل از اهالی این منطقه، «با وجود کار سخت کلونی و افزایش آگاهی عمومی وضعیت در دارفور تغییری نکرده است. کشتار، آوارگی، تعرض و تجاوز جنسی همچنان علیه مردم عادی ادامه دارد.»
واقعیت این است که قحطی اتیوپی در دهه هشتاد و جنگهای قومی و مذهبی جاری در دارفور، با نیتهای خیر و جمعآوری اعانات قابل حل نبوده است. چنان که فقر و بیماری در قاره آفریقا پس از سالها امداد بینالمللی و فعالیتهای سازمانهای بشردوستانه به حال خود باقی است. در واقعیت، برای توقف این بحرانهای انسانی، راه حلهای بزرگتر مانند ایجاد دولتهای باثبات و کارامد و راهکارهایی برای رشد اقتصادی نیاز است تا سفرهای جورج کلونی و آنجلینا جولی به مناطق جنگزده آفریقا و آسیا.
البته، شاید خوانندگان از این حرف دکتر لاورنس تعجب نکنند که افراد مشهور به دلایل شخصی و مادی هم وارد کارهای خیریه میشوند. به گفته او، «نامداران اغلب با اتکا به شهرت خود با سازمانهای خیریه کار میکنند یا بنیادهای خیریه خود را میسازند که بیشتر در خدمت کسب اعتبار یا منحرف کردن اذهان عمومی از جنجالها و رسواییهای شخصیشان است.»
او به فعالیتهای بشردوستانه آنجلینا جولی اشاره میکند که راهی برای فرار از رفتارهای ناپسند و رسواییهای پر سر و صدایش در رسانهها بود. علاوه بر موارد استفاده از موادمخدر و رفتارهای نامعمول جنسی، داستان پر سر و صدای «اغوای برد پیت همسر جنیفر انیستون، بازیگر دوستداشتنی آمریکایی نیز مطرح بود».
نویسنده میگوید که راهبرد ستارههای معروف برای حفظ نام و اعتبارشان، یکباره «مادر ترزا» شدن است. مثلاً، کسانی چون مدونا و آنجلینا جولی، کودکانی را از آفریقا به فرزندی میگیرند، سفیر نیت خیر سازمان ملل میشوند، به اردوگاههای آوارگان رفته و با آنان عکس میاندازند.
نویسنده کتاب میگوید که افراد مشهور میلیونها دلار از نام و اعتبار خود به دست میآورند. ستارههایی مانند مدونا، مایلی سایرس و بریتنی اسپیرز قراردادهای شرکتهای بزرگ مانند پپسی و نایک را به خاطر رسواییها شخصی از دست دادند. زیرا، مصرفکنندگان به ستارههایی با شهرت بد اعتماد نمیکنند و کالاهای مزین به نام و چهرهشان را نمیخرند و تبلیغاتشان سودی نصیب اسپانسرها نمیکند.
نکته خطرناک در مورد افراد مشهور تاثیرات منفیشان به خاطر اشاعه معلومات نادرست و تئوریهای توطئه است. نویسنده به جنی مک کارتی، مدل معروف مجله پلی بوی و دوست دختر سابق جیم کری، کمدین آمریکایی اشاره مینماید که یکی از چهرههای معروف ضدواکسیناسیون کودکان است و باور دارد که واکسن باعث اوتیسم در پسرش شده است. همچنان، تام کروز در یک مصاحبه تلویزیونی مخالفت خود را با رواندرمانی برای علاج افسردگی ابراز داشت که باعث واکنش تند انجمن رواندرمانی آمریکا شد.
نویسنده باور دارد که «بسیاری از نامداران خیال میکنند موجودات استثناییاند و به همین خاطر همیشه اظهاراتشان را که اغلب نادرست و برگرفته از دیگران است، حرفهای عالی و کمنظیر میدانند. من با بازیگری کار میکردم که ترانههای محبوب خود را اشتباه میخواند اما هیچکس جرات اصلاحش را نداشت.»
البته، نویسنده قصد ندارد از ستارههای معروف چهرههای منفی و سودجو ترسیم کند. او نیت خیر برخی از آنان مانند جان استوارت، مجری محبوب و پیشین برنامه «دیلی شو» و تیلور سویفت آواز خوان معروف را میستاید که اولی به تمدید بودجه بیمه آتشنشانان متضرر از حادثه یازده سپتامبر در کنگره کمک کرد و دومی باعث افزایش ثبت نام رایدهندگان در انتخابات ایالتی شد. نویسنده به خواننده خود هشدار میدهد که ورود به کارهای خیریه بخشی از کسب و کار ستارههای معروف است.
مشخصات کتاب:
دکترکوپر لاورنس / سلبریتیسالاری: دستورکار پر خطای افراد مشهور در دموکراسی پست مدرن/انتشارات پست هیل پرس/۲۴۰ ص/۲۰۲۰