نشانه‌هایی احتمالی از زندگی فرازمینیان در سیاره زهره کشف شد. 

محققان در جو این سیاره همسایه مقداری از گاز فسفین پیدا کرده‌اند که گازی نادر و سمی است و حکایت از آن دارد که این سیاره ممکن است محل زندگی فرازمینیان باشد. 

این کشف پیدا کردن مستقیم زندگی بر روی سیاره‌ای دیگر نیست اما صرفا مقدار فسفین پیدا شده روی زهره نمی‌تواند از طریق راه‌های شناخته شده توضیح داده شود برای همین محققان را به این باور واداشته که نشانه‌ای از زندگی فرازمینی در منظومه شمسی پیدا کرده‌اند. 

در زمین فسفین یکی از بدبوترین گازها است و بوی ماهی گندیده می‌دهد و در اماکنی نظیر مرداب‌ها و محل زندگی پنگوئن‌ها به مشام می‌رسد. گرچه این گاز از طریق بعضی از فرآیندهای صنعتی ساخته می‌شود اما همچنین امکان ایجاد از طریق موجودات بی‌هوازی را از جمله باکتری و میکروب‌ها دارد. 

به همین خاطر به نظر می‌رسد «نشانه زیستی» بی‌نظیری باشد که حاکی از زندگی است. کارشناسان در گذشته اظهار داشته‌اند که کشف گاز فسفین در مقادیر عمده در دیگر سیاره‌های سنگی نشانه‌ای قطعی از وجود زندگی در آن جا خواهد بود و اکنون این مقادیر عمده گاز فسفین در زهره پیدا شده است. 

سطح و زمین زهره داغ و اسیدی است که باعث می‌شود شرایط برای تشکیل هر گونه حیاتی سخت‌تر شود. اما محیط موجود در بالای ابرهای آن (حدود ۳۵ مایل بالاتر از سطح سیاره) به نظر می‌رسد بیشتر قابل سکونت باشد و شرایط معتدل‌تری دارد. 

و این جا دقیقا همان جایی است که گاز مذکور پیدا شده است. این ابرها آن قدر اسیدی هستند که گاز فسفین را به سرعت نابود می‌کنند که یعنی موجودی باید فعالانه آن را تولید کند و مقدار گاز پیدا شده آن قدر زیاد است که به سختی بتوان برای آن دلیل دیگری یافت. 

گروهی بین‌المللی از محققان به رهبری جین گریوز از دانشگاه کاردیف این کشف را در مقاله‌ای منتشر کردند که «گاز فسفین در بالای ابرهای زهره» نام دارد و امروز در نشریه «نیچر استرونومی» منتشر شد. 

آن‌ها محتاطانه گفتند هیچ راهی وجود ندارد که بدون تردید از معنای این کشف مطمئن شویم و در مقاله خود نتیجه گرفتند این کشف «مدرکی قوی برای کشف حیات نیست و تنها یک فعل و انفعال شیمیایی غیرقابل توضیح و غیرعادی است». به عقیده آن‌ها به مطالعات بیشتر نیاز است تا از این نتیجه مطمئن شد. اما آن‌ها توضیحات دیگر را نیز بر اساس درک ما از سیاره زهره رد کرده‌اند. 

امیلی درابک ماوندر، اخترفیزیکدان رصدخانه سلطنتی گرینویچ و از نویسندگان این مقاله گفت: «یا فسفین به روشی شیمیایی با فعل و انفعالات سیاره ایجاد می‌شود که هیچ کس درباره آن روش چیزی نمی‌داند یا به دلیلی زیستی و توسط موجودی زنده تولید شده است. مطالعه ما به طور قطعی این امر را مدرکی برای حیات نمی‌داند. با این حال چیزی که درباره آن هیجان‌انگیز است آن است که ما گازی نادر را در جو بالای زهره پیدا کرده‌ایم.» 

او ادامه داد: «گروه ما نمی‌تواند مقادیر کشف شده را از طریق درک فعلی ما از این سیاره توضیح دهد. وقتی سعی می‌کنیم اتفاق رخ داده در جو این سیاره را بازسازی کنیم که شامل فعالیت‌های آتشفشانی، نور خورشید و حتی رعد و برق است، هیچ کدام باعث تولید این میزان از فسفین نمی‌شود که ما در آن جا شاهدش بوده‌ایم.» 

دیوید کلمنتس، دانشمندی از کالج سلطنتی لندن که از دیگر نویسندگان مقاله است این کشف را امری مرموز توصیف کرد. او گفت: «این مدرکی آشکار نیست و دود لوله تفنگ در این حادثه دیده نمی‌شود، حتی گرد باروت روی دست مظنون نیست اما بوی متمایز گوگرد فضای اتاق را پر کرده است. این کشف گامی در راه کشف احتمالی نوعی از حیات در جو بالای زهره است. اما هنوز گام‌های بسیار بیشتری داریم تا بپیماییم قبل از آن که به قطع بگوییم زندگی روی زهره وجود دارد.» 

متخصصانی که در این تحقیق نقشی نداشتند، یافته‌های آن را «نتیجه‌ای واقعا هیجان‌انگیز» توصیف کردند و اشاره کردند این کشف حداقل نشان‌دهنده وقوع فعل و انفعالاتی غیرعادی در زهره است. این سیاره که سطحی اسیدی داشته و آن قدر داغ است که سرب را ذوب می‌کند، در نظر محققان هیچ وقت یکی از اماکن اصلی منظومه شمسی برای کشف حیات فرازمینی نبوده است. 

لوئیس دارتنل، اخترزیست‌شناس دانشگاه وستمینیستر که در این تحقیق نقشی نداشت به ایندیپندنت گفت: «این سیاره قطعا محیطی جهنمی دارد و من از این اصلاح به صورت استعاری استفاده نمی‌کنم. این سیاره داغ و به شدت اسیدی است. به نظرم هیچ اخترزیست‌شناسی، و قطعا نه خود من، هرگز زهره را در بالای فهرست خود برای جست‌وجو برای حیات قرار نمی‌داد.» و به کاندیداهایی بهتر برای کشف حیات از جمله اروپا، ماه یخی سیاره مشتری، و مریخ اشاره کرد، و اظهار داشت: «اما هیچ وقت فکرمان هم به همین همسایه کناری در طرف دیگر نیفتاد.» 

این کشف بیشتر به صورتی تصادفی پیدا شد وقتی محققان بنا داشتند آزمایشی را انجام دهند که در آن به دنبال گاز فسفین در محیط سیاره زهره بگردند تا راهی تکنیکی برای بررسی آن برقرار شود. دکتر کلمنتس گفت: «ما اصلا انتظارش را هم نداشتیم که در واقع هیچ مقداری از گاز فسفین در آن جا بیابیم.» 

اما مشاهده آن‌ها به نحوی غیرمنتظره با این کشف روبه‌رو شد که توانست مقادیر قابل تشخیصی از گاز فسفین را در بالای ابرهای زهره پیدا کند. 

او افزود: «این تحقیق این گونه شروع شد که بیایید این کار را انجام دهیم، به نظر مشکل جالبی به نظر می‌رسد و می‌توانیم شاخص‌هایی برای کاری که باید انجام شود تدوین کنیم. اما ناگهان به این تبدیل شد که ما گاز فسفین پیدا کردیم و با این سؤال مواجه شدیم که معنای آن چه می‌تواند باشد؟» 

تحقیقاتی بیشتر با استفاده از تلسکوپ جیمز کلرک مکسول در ایالات متحده و تلسکوپ آلما در شیلی، بزرگ‌ترین تلسکوپ دنیا، نیز انجام شد تا کشف گاز فسفین در بالای ابرهای جو زهره را تایید کند. نشانه منحصر به فردی در اطلاعات این تحقیقات دیده می‌شود که حاکی از آن است که حدود ۲۰ ذره در میلیارد ابرهای زهره از فسفین تشکیل شده‌اند. 

جین گریوز از دانشگاه کاردیف که رهبری این تحقیق را برعهده داشت گفت: «این آزمایشی بود که صرفا از سر کنجکاوی انجام شد. با استفاده از فناوری قدرتمند تلسکوپ جیمز کلرک مکسول و با در نظر داشتن ابزار و تجهیزات آینده به نظرم قادر خواهیم بود سناریوهای اشتباه را حذف کنیم، از جمله این نظریه که آن ابرها پر از موجودات ریز هستند. وقتی ما اولین نشانه از فسفین را در جو زهره یافتیم برای همه ما غیرمنتظره بود.» 

هلن فریزر، محقق اخترشناسی در دانشگاه اوپن، لحظه کشف این گاز را لحظه‌ای «خیلی هیجان‌انگیز» برای گروه توصیف کرد و گفت: «همه احساس خوبی داشتند.» 

او گفت: «این نشانه‌ای محتمل از حیات است. اما دانشمند درونم در این لحظه محتاط می‌شود و می‌گوید چیزی که ما کشف کرده‌ایم صرفا فسفین است و نه یک نشانه مستقیم و قطعی از حیات فرازمینی.» با وجود این او اشاره کرد «با تحقیقات بیشتر» و کشف احتمال‌های دیگر به این نتیجه خواهیم رسید که ساده‌ترین توضیح این است که گاز فسفین توسط نوعی از موجود زنده ایجاد شده است. البته به اعتقاد دکتر فریزر روند تحقیقات بیشتر و مشاوره درباره تحقیق جاری که چه دلایل دیگری ممکن است عامل تولید مقادیر زیاد فسفین باشد ممکن است خیلی به طول انجامد. 

این کشف مهم بعد از آن اتفاق افتاد که سال گذشته مقاله‌ای قابل توجه منتشر شد که اظهار داشت فسفین ممکن است نشانی قطعی برای حیات باشد. این تحقیق دانشگاه ام‌آی‌تی دریافت اگر فسفین در سیاره‌ای سنگی یافت شود نشان قطعی حیات در فضا خواهد بود. 

کلارا سوزا سیلوا، دانشمند محقق دانشکده علوم جوی و سیاره‌ای زمین در دانشگاه ام‌آی‌تی که نویسنده اصلی آن تحقیق و بخشی از تیم درگیر در کشف جدید است، گفت: «این‌جا در روی زمین اکسیژن نشانی قطعی از حیات است. اما چیزهای دیگری جز موجودات زنده نیز اکسیژن تولید می‌کنند.» 

او هنگام انتشار آن مقاله با صدور بیانیه‌ای اظهار داشت: «مهم است که مولکول‌های نادر دیگری را در نظر بگیریم که آن قدر به وفور یافت نمی‌شود اما اگر آن‌ها را در سیاره دیگری پیدا کنید تنها یک توضیح برای آن‌ها وجود دارد.» 

دانشمندان اکنون امیدوارند با انجام مطالعات بیشتر درک بهتری از فرآیندهای در حال وقوع در زهره پیدا کنند و بفهمند اگر توضیح دیگری برای تولید فسفین وجود داشته باشد که به زندگی فرازمینیان ربطی ندارد. 

این مطالعات شامل مشاهده زهره در طول زمان است تا ببینند اگر مقدار فسفین در طول سال تغییر می‌کند. در این صورت دانشمندان می‌توانند به نحوه تغییرات در طول زمان نگاه کرده و درک بهتری از منشا گاز فسفین به دست آورند. 

اما مهم‌ترین کار ارسال یک سفینه به زهره است تا جو این سیاره را مستقیما مورد مطالعه قرار داده و با حرکت در میان ابرهایی که ممکن است حاوی حیات باشند آن‌ها را آزمایش کند تا ببینیم چه چیزی آن جا یافت می‌شود. دکتر درابک ماوندر گفت: «اگر ما می‌خواهیم حیات در ابرهای زهره را تایید کنیم کاری که باید انجام دهیم این است که سفینه‌ای را به آن جا بفرستیم تا جو آن را به تفصیل مورد مطالعه قرار دهد.» 

دکتر کلمنتس گفت: «بهترین راه حل ممکن این است که یک سفینه برای نمونه‌برداری و آوردن آن به زمین بفرستیم که می‌تواند مقداری از هوای جو آن را برای مطالعه به زمین آورد.»

او گفت: «اگر فرض بگیریم که آن جا حیات وجود دارد می‌توان هر کاری که این جا روی زمین در آزمایشگاه انجام می‌دهیم را انجام داد تا بفهمیم آن جا چه اتفاقی می‌افتد.» او توضیح داد آزمایش بافت زیستی و شیمیایی واقعی جو این سیاره به ما نشان خواهد داد دقیقا چه نوعی از زندگی و به چه نحوی می‌تواند امکان وجود داشته باشد. 

به گمان دانشمندان هرگونه حیاتی در زهره احتمالا موجودات تک‌سلولی باکتری شکلی باشد که در قطرات مایع جو زندگی کرده و می‌تواند بالای ابرها روی سطح این سیاره در حرکت باشد. این قطرات مایع تا ۹۰ درصد از اسید سولفوریک تشکیل شده است که حدود یک میلیارد بار اسیدی‌تر از شدیدترین محیط‌های اسیدی روی زمین است و به همین سبب موجودات آن جا ممکن است بسیار از موجوداتی که در سیاره ما تشکیل می‌شوند متفاوت باشند. 

اما محققان همچنین به دنبال کشف فرآیندی که به حیات امکان رشدونمو می‌دهد هم خواهند بود که به ما اجازه می‌دهد به پاسخ‌هایی چند برای سؤالاتی جدی درباره خود حیات و زندگی دست یابیم. 

پروفسور دارتنل می‌گوید: «اگر ما تایید کنیم که حیات در واقع در این سیاره وجود دارد مورد بعدی که باید بررسی کنیم این است که آیا آن حیات با حیات روی زمین هیچ ربط یا خویشاوندی دارد؟ آیا از دی‌ان‌ای استفاده می‌کند و پروتئین‌هایی شبیه ما دارد یا کاملا متفاوت و بیگانه از ما است؟» 

اگر مورد دوم تایید شود آن گاه به ما خواهد گفت زندگی می‌تواند منشا مستقل متفاوتی داشته باشد و آن زندگی از زمین به زهره منتقل نشده است. پروفسور دارتنل می‌گوید در روزهای آغازین منظومه شمسی سیاره‌ها درواقع روی یکدیگر «عطسه» می‌کردند، به نحوی که ممکن بود باعث انتقال زندگی بین دنیاهای متفاوت شود. 

اما اگر این دو حیات مستقل از یکدیگر تشکیل شده باشد ممکن است حاکی از آن باشد که حیات در سراسر کائنات پخش است. با توجه به این که این کشف در سیاره همسایه ما اتفاق افتاده است می‌تواند حاکی از آن باشد که چنین امری در جاهای دیگر و بسیار دورتر از ما نیز اتفاق می‌افتد. 

دکتر درابک ماوندر گفت: «اگر حیات به گونه‌ای مستقل در زهره شکل گرفته باشد آنگاه احتمالا حیات در کائنات بسیار بیشتر از چیزی که می‌پنداشتیم رایج است.»