ریه‌ یک عضو حیاتی در بدن است که بدون آن نمی‌توان نفس کشید اما عوامل زیادی وجود دارند کارآیی و عملکرد بهینه ریه‌ها را کاهش می‌دهند. بنابراین مهم است که بدانیم برای سالم نگه داشتن ریه‌ها چه کار‌هایی می‌توان انجام داد. گاردین توصیه‌های تعدادی از متخصصان ریه را برای مراقبت از این دستگاه تنفسی حیاتی انسان گردآوری کرده است که در ادامه می‌خوانید.

سیگار نکشید

فلیپ بابر، متخصص ریه در منچستر، می‌گوید که مهم‌ترین چیز سیگار نکشیدن است. سرطان ریه سالانه ۳۵هزار بریتانیایی را به کام مرگ می‌کشد؛ یعنی بیشتر از سرطان پستان، پروستات و سرطان روده بزرگ. نه‌تنها سرطان که بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز از سیگار کشیدن ناشی می‌شوند؛ بنابراین پیام این است: سیگار نکشید و اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید آن را ترک کنید. اگر برای خودتان نمی‌کنید، این کار را برای دیگران انجام دهید.

پلوی پریوال، متخصص ریه در بیمارستان ساوت‌همتون، خاطرنشان می‌کند که سیگار کشیدن در محیط بسته نه‌تنها به خود فرد بلکه به اطرافیانش هم آسیب می‌زند، زیرا آن‌ها هم در معرض دودند.  

استفان مارسینیاک، متخصص ریه در بیمارستان‌های دانشگاه کمبریج و پروفسور علوم تنفسی این دانشگاه، می‌گوید: «من به مراجعانم می‌گویم که کم کردن سیگار معمولا کارساز نیست و ترک کامل سیگار خیلی بهتر است. اگر سیگار می‌کشید، ۵۰ درصد احتمال دارد که بر اثر دود سیگار بمیرید، بنابراین ترک سیگار در هر زمانی می‌تواند مفید باشد. درست است که تنها ۲۰ درصد افراد به لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به آمفیزم (تخریب ریه ناشی از دود) هستند، تمام کسانی که سیگار می‌کشند بیشتر احتمال دارد به سکته مغزی، حمله قلبی یا سرطان دچار شوند. بنابراین بهترین این است که شروع نکنید، اما ترک کردن آن هر زمان که باشد، فایده دارد.»

به گفته او، حشیش هم از این قاعده مستثنی نیست و مصرف آن می‌تواند ۲۰ سال سریع‌تر از تنباکو، فرد را به آمفیزم ریه (انسداد ریه در پی از بین رفتن ویژگی ارتجاعی آن و از بین رفتن دیواره کیسه‌های هوایی) مبتلا کند.  

باربر با اشاره به سیگارهای الکترونیکی می‌گوید که بریتانیایی فکر می‌کنند سیگار الکترونیکی کمتر آسیب می‌زند و نسبت به سیگار ایمن‌تر است اما واقعیت این است که بی‌خطر بودن سیگارهای الکترونیکی ثابت نشده است اما از بزرگ‌ترین قاتل گروهی روی کره زمین [سیگار] بهتر است.

 مارسینیاک هم اضافه می‌کند: «سیگار الکترونیکی به اندازه تنفس هوای تازه بی‌خطر نیست.»

برخی مشاغل هم برای ریه خطر دارند

متخصصان می‌گویند برخی مشاغل خاص که فرد را معرض گردوخاک و هوای آلوده قرار می‌دهند، نیز می‌توانند به ریه‌ها آسیب برسانند. مثل کارهای ساختمانی اما مشاغل دیگری هم وجود دارند که از تاثیر احتمالی آن‌ها بر سلامتی ریه اطلاعات کاملی در دست نیست؛ مانند کار‌های مربوط به درست کردن ناخن و مو.

بنابراین توصیه می‌شود در آرایشگاه‌ها تهویه هوای مناسب انجام شود و از محصولاتی استفاده کنند که ترکیبات آلی فرار (VOCs) کمتری دارند.

سوزاندن چوب مشکل‌‌ساز است

کارشناسان می‌گویند بین آلودگی هوا در محیط‌های بسته و محیط‌‌های باز رابطه نزدیکی وجود دارد. استنشاق ذرات برای ما بد است و هیچ راهی برای دور زدن آن وجود ندارد. حتی اگر از یک شومینه با کارآیی بالا استفاده شود، سوزاندن چوب به هر حال باعث آلودگی هوای داخل و خارج می‌شود.

مارسینیاک می‌گوید، شومینه با دریچه قابل بستن خطر کمتری دارد اما اگر وقتی دریچه بسته است، هم بوی دود حس شود، نشان‌دهنده وجود دود در هوا  و در ریه است. او همچنین به این نکته اشاره می‌کند که برخی مواد دود بیشتری تولید می‌کنند مثل چوب تر که از چوب خشک بدتر است و پلاستیک که وحشتناک است؛ زیرا انواع مشتقات پیچیده و بد کربن را تولید می‌کند که کاملا سرطان‌زا هستند.

مشکلات خواب می‌تواند نشانگر مشکلات ریوی باشد

پریوال می‌گوید: «آپنه‌ خواب در صورتی که تشخیص داده نشود، بر اکسیژن‌رسانی بدن تاثیر می‌گذارد و می‌تواند به کاهش عملکرد ریه و سایر مشکلات تنفسی منجر شود. بنابراین اگر نمی‌توانید تمام طول شب بخوابید و مدام بیدار می‌شوید یا در طول روز بیش از حد خواب‌آلوده‌اید، احتمال دارد به عارضه آپنه خواب مبتلا باشید و باید به متخصص مراجعه کنید.»

از کپک و موارد آلرژی‌زا در خانه اجتناب کنید

مارسینیاک می‌گوید اگر زمینه آلرژی‌ دارید، احتمال دارد به هاگ‌های کپک هم حساس باشید. البته چیزهایی در اطرافمان هستند که نمی‌توان از آن‌ها اجتناب کرد، مانند کنه‌های گردوغبار که در پوست‌های مرده ما روی بالش و تشک زندگی می‌کنند و بسیاری از افراد به آن‌ها حساسیت دارند. اما از برخی چیزهای حساسیت‌زا می‌توان اجتناب کرد. مثلا اگر به گربه آلرژی دارید، از نگه‌ داشتن این حیوان خانگی خودداری کنید یا اگر به کپک آلرژی دارید، خانه و محیط زندگی‌تان را از آن پاک کنید.

متخصصان ریه همچنین توصیه می‌کنند که در هوای آلوده  ماسک بزنید، اگر مدام سرفه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید، تنگی نفس را جدی بگیرید. تغذیه مناسب داشته باشید و برای تنفس بهتر سراغ یادگیری شیوه‌های درست و عمیق نفس‌ کشیدن بروید.