منطقه بادیه سوریه اخیرا شاهد عملیات گسترده داعش بود و حملات بی‌شمار نیروی‌های ائتلاف بین‌المللی و طرف‌های دیگر ضد این سازمان، نتوانستند تاثیری بر قدرت تهاجمی نیروهای داعش داشته باشد.

پیش از این، فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه از احتمال «ظهور مجدد» داعش در عراق و سوریه ابراز نگرانی کرده و در بیانیه‌ اخیرش تاکید کرده بود که «فرانسه معتقد است حکومت اسلامی عراق و شام (داعش) هنوز هم حضور دارد. حتی می‌توان عملا از بازگشت داعش در سوریه و عراق صحبت کرد.» وزیر دفاع فرانسه زمانی این موضوع را مطرح کرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده اعلام کرد که واشنگتن قصد دارد ۵۰۰ سرباز دیگر را در اواسط ماه فوریه آینده از عراق خارج کند و شمار نیروهای آمریکایی مستقر در عراق را به دو هزار و ۵۰۰ نفر برساند.

از زمان سقوط منطقه باغوز، آخرین سنگر «دولت خلافت داعش»، در مارس ۲۰۱۹، حملات نیروهای وابسته به داعش به کشته شدن بیش از یک هزار و ۳۰۰ نفر از سربازان ارتش سوریه و جنگجویان وفادار به دمشق منجر شد، افزون بر آن‌که شش هزار و ۶۳۰ تن از اعضای این سازمان تروریستی نیز در این میان کشته شدند.

کاهش نیروهای آمریکایی در منطقه و شیوع ویروس کرونا به گسترش ناامنی در منطقه منجر شد و زمینه افزایش تحرکات داعش را فراهم کرد و در نتیجه، داعش توانست آزادانه به فعالیت بپردازد و افزون بر ربودن افراد و قاچاق جنگجویان از مرزها، برای راه‌اندازی حملات پیچیده‌تر، اقدام کند.

منطقه بادیه سوریه که ۸۰ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد، از آغاز تاسیس داعش تاکنون به‌عنوان یکی از مهمترین سنگرهای این سازمان تروریستی محسوب می‌شود. پس از شکست داعش در باغوز در حومه شرقی دیرالزور، عناصر بازمانده داعش به بادیه بازگشتند؛ زیرا داعش قبلا در آن‌جا زیرساخت‌ها و پناهگاه‌هایی برای استقرار نیروهای خود ایجاد کرده بود. علاوه بر این‌، آن‌ها در مورد ویژگی‌های جغرافی، مسیرها و پناهگاه‌های آن منطقه شناخت کافی دارند. از طرفی پیوستن شماری از ساکنان این منطقه به سازمان داعش، باعث می‌شود نیروهای داعش بتوانند با سهولت بیشتری در منطقه بادیه حرکت کنند؛ زیرا این افراد اطلاعات دقیقی از مسیرهای ورودی و خروجی بادیه دارند. آن‌ها  توانایی بالایی برای سازگاری با شرایط دشوار زندگی در این کویر دارند و شیوه تامین مواد غذایی، آب و انتقال سلاح و تجهیزات نظامی را در این منطقه می‌دانند.

طبق گزارش روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال، سازمان داعش به یک شبکه عظیم مالی جهانی دسترسی دارد و این سازمان علاوه بر آن، صاحب مجموعه بزرگی از شرکت‌ها و سرمایه‌ها در خاورمیانه و آسیای‌میانه است که ارزش آن‌ها به صدها میلیون دلار می‌رسد. وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده، ذخایر مالی این سازمان را در حدود ۳۰۰ میلیون دلار تخمین زده است.

داعش استراتژی جدیدی را در پیش گرفته كه آن را از یك نهاد نیمه‌دولتی به باندهایی تبدیل کرده است که به جنگ چریکی و فعالیت‌های تروریستی ادامه می‌دهند بدون این که درصدد اشغال مناطق مشخصی باشند. این تغییر استراتژیک، فرصت انعطاف‌پذیری بیشتری را برای نیروهای داعش فراهم کرده است زیرا آن‌ها بدون این‌که تعهدی برای مدیریت امور زندگی در مناطق تحت کنترل خود داشته باشند، به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند.

داعش سعی دارد اغلب فعالیت‌های خود را در مناطقی متمرکز کند که از شهرهای بزرگ فاصله بسیاری دارند تا اعزام نیروهای کمکی و تقویت حمایت از نیروهایی که در برابر داعش مشغول جنگ هستند، دشوار شود. از سوی دیگر، روش راه‌اندازی برخی از حملات انجام شده توسط داعش نشان می‌دهد که این سازمان از تحرکات و اقدامات مخالفان خود اطلاع دارد و به عبارت دیگر می‌توان گفت که این عملکرد، تاییدی بر صحت گزارش‌هایی است که از بازیابی فعالیت شبکه‌های اطلاعاتی داعش و تمرکز آن در بخش‌های امنیت و اطلاعات خبر می‌دهند.

اکنون این پرسش مطرح می‌شود که هدف سازمان داعش از گسترش دامنه فعالیت‌های اخیر چیست و چه طرف‌هایی می‌توانند از این میان بهره‌مند شوند و منافع خود را بیش از پیش تحقق بخشند؟

البته بازگشت فعالیت‌های داعش در گام نخست به سود ترکیه است و آنکارا با استناد به این‌که مناطق شمالی و شرقی سوریه در معرض تهدید تروریسم قرار دارد، نفوذ خود را بیشتر از قبل در خاک سوریه گسترش می‌دهد و سیطره خود را بر مناطق اشغالی افزایش می‌دهد. همچنان، بازگشت داعش باعث می‌شود توجه روسیه، آمریکا و کشورهای اروپایی به مسئله خروج نیروهای ترکیه از مناطقی مانند تل‌ابیض و راس‌العین که ارتش ترکیه به تازگی آن‌ها را در شرق سوریه اشغال کرده و کشورهای یادشده بر خروج نیروهای ترکیه از آن‌ها اصرار دارند، کاهش یابد. علاوه بر آن، بازگشت داعش، کُردهایی را که جنگی فرسایشی علیه حضور ترکیه در عفرین و مناطق شرقی سوریه آغاز کرده‌اند، به خود مشغول می‌کند و در نهایت، تمام این تحولات به نفع ترکیه تمام می‌شود.

از سوی دیگر، «هیئت تحریم شام» که رهبری آن را جبهه تروریستی النصره موردحمایت ترکیه در دست دارد، از تشدید عملیات داعش در منطقه بهره‌مند می‌شود. به ویژه این که «هیئت تحریم شام» سعی دارد وانمود کند که در برابر سازمان‌های افراطی در شمال سوریه مانند گروه «نگهبانان دین» مبارزه می‌کند و رسانه‌های وابسته به این سازمان طرح پیگیری برخی از سلول‌های خفته داعش در مناطق تحت کنترل جبهه النصره را بازتاب می‌دهند.

افزون بر آن، نیاز ارتش سوریه به تقویت نیروهایش در بادیه برای مقابله با داعش، توانایی ارتش سوریه در تقویت مواضع آن در شمال سوریه به ویژه ادلب را کاهش می‌دهد و در نتیجه، احتمال انجام عملیات نظامی ارتش برای اخراج جبهه النصره و متحدانش از مناطقی که تحت اشغال دارند کاهش خواهد یافت.

همچنان، بازگشت داعش ممکن است برنامه‌های روسیه را برای کنترل مناطق غرب فرات، چه به دلیل عقب‌نشینی آمریکا در نتیجه توافق با روسیه، یا مجبور شدن نیروهای آمریکایی به عقب‌نشینی به دنبال شورش قبایل عرب، دچار آشفتگی کند.

داعش در گذشته بارها نیروهای روسیه را هدف قرار داد و آخرین حمله داعش به سربازان روسی منجر به کشته شدن ژنرال «ویکلاو گلادکیخ»، مشاور ارشد نظامی روسیه شد؛ اقدامی که باعث شد مسکو عملیات «صحرای سفید» را علیه داعش آغاز کند و گروه فلسطینی لواء القدس، لشکر ۲۵ و برخی از گروه‌های «واگنر» در کنار نیروهای روسیه در این نبرد شرکت داشتند.

از سوی دیگر، بازگشت داعش، می‌تواند ضربه‌ای دیگری به ارتش تضعیف شده رژیم سوریه وارد کند و بر طرح دمشق برای تحکیم حضور دولت در دیرالزور و تبدیل آن به نقطه آغاز عملیات نیروهای دولتی در شرق سوریه تاثیر منفی به‌ جا گذارد.

بازگشت داعش، نیروهای کُرد دموکراتیک سوریه (SDF) را با چالش جدیدی روبه‌رو خواهد کرد. زیرا داعش این نیروها را در صدر لیست مخالفان خود قرار می‌دهد و رویارویی میان دو طرف باعث تضعیف نیروهای دموکراتیک سوریه می‌شود، به ویژه این‌که ارتش دموکراتیک سوریه هم اکنون در جبهه گسترده‌ای در شرق سوریه با ترکیه و جناح‌های وابسته به آن گرفتار درگیری و زدوخورد است، بنابراین، ظهور داعش این نیروها را با تهدید دیگری مواجه می‌کند و مانع تمرکز آن‌ها در یک جبهه واحد می‌شود.

همچنان، تصمیم داعش به منتقل کردن عملیات نظامی به داخل شهرها، می‌تواند انتخابات ریاست‌جمهوری سوریه که مقامات آن کشور قصد اجرای آن را در بازه زمانی اواخر ماه مه تا اوایل ماه ژوئن سال جاری دارند، با چالش و دشواری روبه‌رو کند و روند برگزاری انتخابات که برخی از جناح‌های اصلی مخالف دولت سوریه از شرکت در آن خودداری می‌کنند را مختل و آشفته کند.