دانشمندان بیم دارند گونه‌ای از ویروس کرونا که در بریتانیا کشف شد با جهش ژنتیکی بیشتر به همان ویژگی‌هایی دست یابد که اکنون در گونه‌های برزیلی و آفریقای جنوبی این ویروس دیده می‌شوند.

تحلیل‌های سازمان بهداشت عمومی بریتانیا نشان داد جهشی که به نام ای۴۸۴کی شناخته می‌شود در ۱۱ ترکیب ژنتیکی گونه بریتانیایی ویروس که بی.۱.۱.۷ نام گرفته است دیده می‌شود.

این جهش ژنتیکی به طور ویژه، ترکیب شاخک پروتئینی ویروس را تغییر می‌دهد که عامل ورود آن به سلول‌های بدن انسان است، به طریقی که کمتر برای سیستم ایمنی بدن قابل شناسایی است و نسبت به نسل فعلی واکسن‌های کووید مقاوم‌تر است.

جهش ای۴۸۴کی در بافت ژنتیکی هر دو گونه برزیلی و آفریقای جنوبی دیده می‌شود و اکنون ترکیب ژنتیکی آن به طور طبیعی در گونه خیلی نگران‌کننده بی.۱.۱.۷ اتفاق افتاده است.

پروفسور کالوم سمپل، عضو گروه مشاوره علمی دولت بریتانیا در امور اضطراری، به برنامه «امروز» شبکه ۴ رادیو بی‌بی‌سی گفت: «جهشی که از همه بیشتر نگران‌کننده است و ما آن را ای۴۸۴کی می‌نامیم اکنون در گونه جدید کشف شده در کنت و در سایر بخش‌های کشور دیده می‌شود.»

سازمان بهداشت عمومی بریتانیا در مصاحبه مطبوعاتی اخیر خود اظهار داشت آن ۱۱ مورد از بررسی مجموعه اطلاعات ۲۱۴ هزار و ۱۵۰ نمونه ژنتیکی پیدا شدند. سازمان بهداشت عمومی بریتانیا اشاره نکرد به نظر می‌رسد این گونه جدید چقدر در میان موارد ابتلا در بریتانیا شایع باشد اما گفت «اطلاعات اولیه نشان می‌دهد در بیشتر از یک مورد این ویروس شیوع یافته است.»

دکتر جولیان تانگ، متخصص بیماری‌های مسری در دانشگاه لستر گفت: «این کشفی نگران‌کنننده است، گرچه کاملا غیرمنتظره هم نبود. جهش ژنتیکی ای۴۸۴کی ممکن است به خاطر ترکیب آن با یکی از گونه‌های آفریقای جنوبی یا برزیلی اتفاق افتاده باشد که همزمان با یکدیگر یک سلول را مبتلا می‌کنند، ما شاهد وقوع این اتفاق در مورد ویروس‌های مختلف آنفولانزا هستیم ولی البته که این اتفاق درباره ویروس کرونا نادرتر است.»

او توضیح داد: «اگر جهش ژنتیکی ای۴۸۴کی به اکثر گونه‌های بی.۱.۱.۷ بریتانیا وارد شود، آنگاه اطمینان خاطر فعلی حاصل از تحقیقات اخیر که نشان می‌داد واکسن‌های پیام‌رسان آران‌ای می‌توانند در برابر گونه پیدا شده در بریتانیا هم موثر باشند ممکن است دیگر صادق نباشد.»

پروفسور لورنس یانگ، متخصص بیماری‌های مسری در دانشگاه واریک، گفت وجود جهش ژنتیکی ای۴۸۴کی بدان معنی است که «ویروس احتمالا به راحتی می‌تواند خود را با واکنش سیستم ایمنی بدن انطباق دهد.»

تحقیقات نشان داده است گونه فعلی ویروس کرونا در بریتانیا، که به نظر مسری‌تر و مرگبارتر از گونه اصلی ویروس می‌رسد، می‌تواند با بهره‌گیری از واکسن‌های کووید-۱۹ خنثی شود.

چهار واکسن از پنج مورد برتر اکنون نشان داده‌اند که برای خنثی کردن بی.۱.۱.۷ هم موثر هستند و دانشگاه آکسفورد هم در حال حاضر مشغول بررسی تاثیر واکسن خود بر این گونه جدید است.

با این وجود، مطالعات جاری نشان داده است گونه آفریقای جنوبی این ویروس که به نام ۵۰۱وای.وی۲ شناخته می‌شود می‌تواند از دست بخش‌هایی از واکنش ایمنی بدن، چه از طریق طبیعی و چه با بهره‌گیری از واکسن، فرار کند.

به همین دلیل، به نظر می‌رسد تاثیر این واکسن‌ها در مقابله با ۵۰۱وای.وی۲ از بین برود، گرچه هنوز دانشمندان معتقد هستند این واکسن‌ها می‌توانند جلوی ابتلای وخیم بیماران، بستری شدن در بیمارستان، و مرگ افرادی که به این ویروس مبتلا شده‌اند را بگیرند.

سایمون کلارک، استادیار میکروبیولوژی سلولی در دانشگاه ردینگ، توضیح داد: «جهش‌های ژنتیکی به صورت خود به خود اتفاق افتاده و توسعه خواهند یافت اگر مزیتی ویژه را برای ویروس فراهم آورند. در مطالعات آزمایشگاهی معلوم شد جهش ای۴۸۴کی بدان معنی است که پادتن‌ها کمتر امکان پیوستن به شاخک پروتئینی ویروس را دارند تا جلوی ورود آن به سلول‌های بدن انسان را بگیرند.»

او افزود: «آزمایش‌های بالینی نواواکس و جانسون و جانسون نشان داده است واکسن‌های جدید آنها در آفریقای جنوبی در مقایسه با ایالات متحده و بریتانیا کمتر موثر است و فرضیه این است که به خاطر سطوح بالای حضور جهش ژنتیکی ای۴۸۴کی در ویروس‌های این منطقه بوده است.»

هنوز معلوم نیست که واکسن‌های موجود بتوانند به گونه‌ای کارآمد گونه برزیلی ویروس را خنثی کنند که بسیاری از ویژگی‌های جهش ژنتیکی ۵۰۱وای.وی۲ را با خود دارد.

پروفسور سر مارک والپورت، مشاور علمی ارشد سابق دولت، گفت  که «بیشتر نگران» گونه برزیلی این ویروس است تا موردی که اول در آفریقای جنوبی پدیدار شد.

او به رادیوی تایمز گفت: «من درباره گونه آفریقای جنوبی نگران هستم، این گونه مسری‌تر است و بنا به مدارک موجود واکسن‌های فعلی مصونیت کمتری را در برابر آن ایجاد می‌کنند، اما پاسخ هم در همین نکته است که واکسن‌های فعلی علیه این گونه نیز تقریبا خوب عمل می‌کنند. گونه آفریقای جنوبی مثالی از گونه‌های دیگری است که در گوشه و کنار دنیا در حال تشکیل و شیوع هستند و موردی که به نظرم باید بیشتر از همه نگران آن باشیم موردی است که اولین بار در امریکای جنوبی پدیدار شد.»

پروفسور سمپل گفت مهم است که گونه آفریقای جنوبی را «خنثی» کرد که اکنون در ۱۰۵ مورد در بریتانیا دیده شده و به «برنامه واکسینه کردن مردم اجازه دهیم از شیوع آن پیشی بگیرد.»

۱۱ مورد از موارد ابتلا از طریق سرایت در جامعه اتفاق افتاده و ربطی به افرادی نداشت که به آفریقای جنوبی سفر کرده‌اند، که یعنی این ویروس اکنون در حال سرایت در جوامع محلی است.

موارد ابتلا به گونه جدید در هشت ناحیه مختلف انگلستان کشف شدند: هانول، تاتنهام و میچام در لندن، والسال در میدلندز غربی، براکسبورن، هرتفوردشایر، میدستون، کنت، وکینگ، سوری، و سوث‌پورت در مری‌ساید.

در واکنش، برنامه فشرده آزمون از راه بینی در این مناطق مختلف ارائه خواهد شد که هر یک مکان زندگی حدود ۱۰ هزار نفر است و از ساکنان این مناطق خواسته شده آزمایش بدهند.

تیم‌های بهداشتی محلی برای آزمایش‌گیری خانه به خانه خواهند رفت و واحدهای سیار آزمون هم در این مناطق به راه خواهد افتاد تا بتوان تمام موارد مرتبط با گونه آفریقای جنوبی را پیدا کرد.

پروفسور سمپل گفت: «تلاش شدید فعلی برای آزمون  و ردیابی مبتلایان و مطالعه ابتلای مجدد و پذیرش دوباره در بیمارستان خیلی مهم است تا به ما کمک کند بفهمیم چه اتفاقی در حال وقوع است، اما پاسخ صادقانه این است که ما هنوز از اهمیت بالینی این مورد خبر نداریم.»

او ادامه داد: «اما قطعا ما نمی‌خواهیم ویروسی نظیر این در سراسر جامعه ما سرایت یابد و از عدم مصونیتی که ما در حال حاضر تجربه می‌کنیم سو‌استفاده کند.»

پروفسور سمپل گفت گرچه مهم است حرکت افراد را تا جای ممکن محدود کنیم اما دیگر عملی نیست که تمام مرزهای بریتانیا را به طور کامل ببندیم.

او گفت: «نمی‌شود تمام مرزها را بست، وقتی با کشوری سرو کار داریم که به واردات مواد غذایی و سایر محصولات اساسی وابسته است. چنین کاری اصلا ممکن نیست.»

اندرو هیوارد، استاد اپیدمیولوژی در دانشگاه کالج لندن و عضوی از گروه مشاوره علمی دولت در امور اضطراری گفت ۱۱ مورد پیدا شده از گونه آفریقای جنوبی که در جامعه پیدا شده فقط «نوک یک کوه یخ» است.

او به شبکه خبری اسکای گفت: «این گونه از طریق نمونه‌برداری بافت ژنتیکی پیدا شده و ما بین ۵ تا ۱۰ درصد کل موارد ابتلا را نمونه‌برداری می‌کنیم، پس با توجه به این آمار بلافاصله می‌توان نتیجه گرفت که عدد مذکور خیلی تخمین پایینی از کل موارد ابتلا است.»

او گفت ۱۱ مورد ابتلا احتمالا باید ضرب در «عدد خیلی بالایی» شود و افزود: «ما می‌توانیم انتظارش را داشته باشیم که این فقط نوک یک کوه یخ در زمینه سرایت در جامعه است.»