خبرها در باره‌ی «ثمینه بیگ» همیشه در مورد این است که در کوه‌نوردی چه دست‌آوردهایی داشته است، سفیر حسن‌نیت پاکستان در شورای توسعه سازمان ملل شده است یا نخست وزیر پاکستان او را برای عضویت در شورای ملی جوانان انتخاب کرده است. از همین رو پاکستانی‌ها و اهالی کوه‌نوردی جا خوردند وقتی در توییتر اعلام کرد دو سال پیاپی است که برای صعود به دومین قلهی بلند جهان یعنی «کی۲» نتوانسته پشتیبان مالی گیر بیاورد. این قله پرخطرترین قلهی جهان هم هست.
«بیگ» که اعتماد به نفس از وجنات‌اش نمایان است و لابد آن را در ستیغ کوهستان‌ها به دست آورده است به من گفت:« تازه‌کار نیستم. قلهی اورست را فتح کرده‌ام و هفت بلندترین قلهی هفت قاره‌ی جهان (کارستانی که درعرض فقط هشت ماه و در سن ۲۳سالگی انجام داد) و قله‌های بسیاری دیگر در پاکستان را فتح کرده‌ام».
نخستین بار نیست که با تنگنای مالی دست و پنجه نرم می‌کند. برای صعود به اورست به سراغ سازمان‌های بسیاری رفت تا حامی مالی پیدا کند و دست‌خالی برگشت. خودش به من گفت:« اما خدا کمک کرد و فردی از زلاندنو پا پیش گذاشت و از من حمایت کرد تا پرچم پاکستان را بر فراز اورست بکوبم».
حتی وقتی در تکاپوی آن بود که توان خود را با فتح هفت قله از هفت قاره‌ی جهان بیازماید دوستانی از زلاندنو، آمریکا و کانادا بودند که کمک مالی کردند و هیچ کس از پاکستان پشیزی هم کمک نکرد.
سرانجام هم شرکت هتل‌های «سرینا» بود که در چارچوب طرح خود به نام «دیپلماسی ماجراجویی» از این سفرها حمایت مالی کرد و از سفرهای کوه‌نوردی «بیگ» و برادرش «میرزا علی» پشتیبانی کرد.
«بیگ» به فکر فتح «کی۲» که افتاد برای یافتن پشتیبان مالی به سراغ سازمان‌های درون پاکستان رفت. «بیگ» به من گفت سازمانی قول داد برای فتح «کی۲» در سال ۲۰۱۸ حامی مالی وی باشد و جزئیات کار را هم نهایی کردند اما در آخرین لحظه به بهانه‌ی نداشتن منابع مالی کنار کشیدند.
« بعد از آن که نتوانستند برای فتح قله در سال ۲۰۱۸ تأمین اعتبار کنند قول سال ۲۰۱۹ را دادند اما امسال هم دوباره گفتند که منابع مالی ندارند.»
بیگ بعد از آن که قول اولیه‌ی حمایت مالی را گرفت به مدت دو سال تمرین کرده بود و اکنون می‌گوید وقت خود را هدر داد. «بدتر از همه این است که به قدری دیر به من گفتند منابع مالی ندارند که نمی‌توانستم سراغ پشتیبان مالی دیگری بروم».
بیگ در سال ۲۰۱۰ اولین انسانی بود که به قلهی «چاشکین سار» صعود کرد و بعد از آن که به قلهی اورست صعود کرد قلهی «چاشکین‌سار» را به نام وی قلهی «ثمینه» نام‌گذاری کردند. سال بعد به همراه گروهی چند ملیتی از آلمان، لهستان و پاکستان قلهی ۶ هزار متری فتح‌نشده‌ی دیگری را فتح کردند که از آن پس «کوه برابری» نام گرفت.
بیگ در قله‌نوردی‌ها و کوه‌نوردی‌های تجسسی‌اش برای برابری جنسیتی و رفع تبعیض در کوه‌نوردی نیز کوشش کرده است اما انگار خودش هم قربانی چنین تبعیض‌هایی شده است.
«فقط می‌توانم یک نتیجه بگیرم و آن هم ارجحیت کوه‌نوردان مرد بر کوه‌نوردان زن در نزد این سازمان‌ها است. برخی از سازمان‌ها که برای گرفتن پشتیبانی مالی به سراغ‌شان رفتم و قبول نکردند همان‌هایی هستند که از کوه‌نوردان مرد پشتیبانی مالی کرده‌اند.»
بیگ می‌گوید بعد از آن که دو سال پشت سر هم نتوانست پشتیبان مالی برای خود دست‌وپا کند به این نتیجه رسیده است که در پاکستان هیچ چیز برای زنان تغییر نخواهد کرد. می‌گوید: «زنی که در عمل نیز ثابت کند می‌تواند دست به کارهای بزرگ بزند باز هم پشتیبان مالی گیر نمی‌آورد.»
هزینه‌های صعود به قلهی کی۲
مجوز: ۵۷۰۰ پوند برای گروه هفت نفری
تجهیزات: ۵هزار پوند
اکسیژن: ۳۲۰۰ پوند
غذا: ۶۰۰ پوند
حمل و نقل: ۲ هزار پوند
خدمات ایمنی بهداشتی: ۶۵۰ پوند
جمع کل: حدود ۱۶ هزار پوند برای صعودی تا حد امکان راحت و ایمن
شرکت هتل‌های «سرینا» یکی از پشتیبانان برتر ورزش‌های دشوار در پاکستان است و به تازگی از مسابقات دوچرخه‌سواری تور «خُنجراب» پشتیبانی مالی کرده است که یکی از پرارتفاع‌ترین مسیرهای دوچرخه‌سواری در جهان را دارد. «حسین ادوانی» مدیر ارشد بخش ارتباطات و بازاریابی این شرکت می‌گوید تمام درخواست‌های پشتیبانی مالی را بر اساس شایستگی متقاضی ارزیابی می‌کنند نه جنسیت وی.
«در تقاضاهایی که دریافت می‌کنیم برای ما در وحله‌ی اول اثرگذاری اهمیت دارد. بعد سابقه‌ی متقاضی و سپس برنامه‌های آینده‌اش.»
پشتیبانی مالی موردهای مختلف و هم‌چنین بر اساس بودجه‌ی برنامه‌ی مورد نظر متفاوت است. «خیلی به ندرت از برنامه‌هایی پشتیبانی می‌کنیم که خیلی‌ها انجام می‌دهند و به همین دلیل دنبال برنامه‌هایی هستیم که متفاوت یا خارق‌العاده باشند. مثلاً هزینه‌ی برنامه‌ی «سرباز خان» برای فتح قلهی «لوتسه» را کاملاً پرداخت کردیم زیرا می‌خواست بدون استفاده از کپسول اکسیژن این صعود را انجام دهد. البته «سرباز» قبل از آن که برای برنامه‌ی «لوتسه» به سراغ ما بیاید قله‌های «نانگا پاربات» و «کی۲» را با هزینه‌ی شخصی فتح کرده بود. خیلی‌ها برای فتح «لوتسه» اقدام می‌کنند ولی برنامه‌ی «سربازخان» فرق داشت.»
حال این پرسش پیش می‌آید که آیا برنامه‌ی نخستین زن پاکستانی برای فتح «کی۲» که دومین قلهی بلند جهان است شایستگی پشتیبانی مالی را نداشت؟ این برنامه تمام مؤلفه‌های لازم را دارد. غیر از آن که پیش‌گامانه است حدنصاب‌های «بیگ» در کوه‌نوردی هم گویا است و قصد دارد در آینده تصویری «ملایم‌‌تر» از پاکستان و تقویت زنان در این کشور را ترویج کند.
« شرکت سره‌نا قطعاً از برنامه‌ی ثمینه برای صعود به کی۲ حمایت خواهد کرد اما باید دید با چه نوع تقاضایی به سراغ ما می‌آید. برای ما اثرگذاری اهمیت دارد و این که تصویر پاکستان در جهان را بهبود دهد.»
خانم «کومل عُزیر» از کوه‌نوردان جوان پاکستانی است که در «دبی» زندگی می‌کند و دومین زن پاکستانی است که به قلهی ۷هزار متری «سپانتک» صعود کرده است. «بیگ» و برادرش در چند صعود نخست «کومل عزیر» مربی وی بوده‌اند.
عزیر صعود به «سپانتک» را همانند چند صعود قبلی‌اش با هزینه‌ی شخصی انجام داده است و می‌گوید: «شغل خوبی در «دبی» دارم. پس‌انداز می‌کنم و در تعطیلات سالانه به کوه‌نوردی می‌روم اما این روش فقط برای صعودهای کوچک جواب می‌دهد و برای تأمین خرج صعود به قله‌ای ۸هزار متری یا هفت قلهی مشهور یا حتی بیش از یک صعود در سال کافی نیست.
دخترانی مثل خودم را به کوه‌نوردی تشویق می‌کنم اما پول همیشه یکی از تنگناهای اصلی در برابر چنین افرادی است.»
«عزیر» می‌گوید در برنامه‌اش برای صعود به «سپانتک» از نام‌های تجاری و شرکت‌های مختلفی که به خاطر حمایت مالی از ورزش‌های ماجراجویانه شهرت داشتند تقاضای پشتیبانی مالی کرد. فقط یکی پاسخ داد و آن هم به شرطی حاضر بود پشتیبانی مالی کند که برنامه حالت مسابقه‌ای داشته باشد یا در پی جا به جا کردن حدنصابی باشد.
می‌گوید: «به آن‌ها گفتم هیچ دو کوه‌نوردی را پیدا نمی‌کنید که حاضر باشند برای فتح قله‌ای با هم مسابقه بدهند. کوه‌نوردان پشت‌سرهم حرکت می‌کنند و هوای هم‌دیگر را دارند. کوه‌نوردان با کوه رقابت می‌کنند نه با هم‌دیگر.»
هم‌چنین می‌گوید این که گاهی به دلایل مختلفی کوه‌نورد مجبور می‌شود در میانه‌ی راه از فتح قله دست بردارد و برگردد برای پشتیبان مالی قابل درک نیست. گاهی کوه‌نورد احساس می‌کند نباید جان خودش و هم‌نوردان‌اش را به خطر اندازد و تصمیم درست آن است که برنامه‌ی فتح قله را نیمه‌کاره رها کند و «روزی دیگر از نو تلاش کند اما پشتیبان مالی دنبال نتیجه گرفتن به هر قیمتی است.»
«کومل» از این ناراحت است که چرا با آن که برخی از بلندترین قله‌های جهان در پاکستان قرار دارد کوه‌نوردی در این کشور شکوفا نشده است یا به اندازه‌ی کشورهای دیگر جلوه ندارد. «باید در سطح ملی آگاه‌سازی کرد که کوه‌نوردی تفنن نیست بلکه ورزشی جدی است که به زیرساخت و آموزش دادن مهارت‌های تخصصی نیاز دارد بنابراین باید از آن حمایت ملی درخوری کرد و باید آن را نهادینه کرد. تا وقتی آگاه‌سازی نباشد شرکت‌های تجاری نیز هم‌چنان از پشتیبانی مالی خودداری می‌کنند.»
«امیدوارم عمران خان نخست‌وزیر پاکستان که خودش هم ورزشکار است از ورزش‌های غیر کریکت هم حمایت کند. توان‌مندسازی زنان در پاکستان و تقویت حضور آن‌ها در ورزش و سایر شغل‌های نامتعارف سرعت داشته است اما هنوز کارهای زیادی باید انجام داد.
هیچ‌چیز رساتر از پیش‌تازی در انواع نامتعارف ورزش مثل کوه‌نوردی نمی‌تواند توان‌مندی زنان ما را به نمایش بگذارد.»
« فقط می‌توانم یک نتیجه بگیرم و آن هم ارجحیت کوه‌نوردان مرد بر کوه‌نوردان زن در نزد این سازمان‌ها است... زنی که در عمل نیز ثابت کند می‌تواند دست به کارهای بزرگ بزند باز هم پشتیبان مالی گیر نمی‌آورد.»
اما کوه‌نورد جوانی به نام «سعد محمد» قبول ندارد که پیدا کردن پشتیبان مالی برای زنان دشوارتر است.
محمد که در حال حاضر در «گاشربروم ۲»،سیزدهمین قلهی بلند جهان (به ارتفاع ۸۰۳۵ متر) به سر می‌برد می‌گوید خیلی تعجب کرد وقتی که شنید «بیگ» نتوانسته برای صعود به «کی۲» پشتیبان مالی پیدا کند.
«برای من هم پیدا کردن پشتیبان مالی به همان اندازه دشوار است. البته نمی‌خواهم خودم را هم‌تراز ثمینه بیگ جلوه بدهم منظورم این است که پیدا کردن پشتیبان مالی هم برای مردان کوه‌نورد سخت است هم برای زنان کوه‌نورد.»
محمد می‌گوید از سال ۲۰۰۹ کوه‌نوردی می‌کرده است و در به در دنبال یافتن پشتیبان مالی در میان شرکت‌ها بوده است.
« تجربه‌ام در جستجو کردن برای یافتن پشتیبان مالی هر چه که بوده باشد این را می‌توانم بگویم که دوست ندارند از برنامه‌هایی پشتیبانی کنند که روزهای زیادی طول بکشد. از برنامه‌های کوتاه خوش‌شان می‌آید. من هم با قول دادن‌ها و بدقولی‌ها روبرو شده‌ام اما به جای آن که سراغ شرکت‌های بزرگ بروم سراغ پشتیبان‌های کوچک رفتم. البته با پشتیبان‌های کوچک پرشمار توافق کردن هم دشوار است هم وقت‌گیر اما شدنی است.»
در ضمن «بیگ» هم می‌گوید: «صعود به کی۲ رویای من است و من به این رویا خواهم رسید.» می‌گوید در پی آن است تا پاکستان ملایم و زنان کوه‌نورد پاکستانی را از طریق کوه‌نوردی معرفی کند. می‌گوید: «اما متأسفانه واقعیت این است که در جامعه‌ی ما به اندازه‌ی ورزشکاران مرد از ورزشکاران زن پشتیبانی نمی‌کنند و فرقی هم نمی‌کند که به چه ورزشی مشغول باشند.»
دولت پاکستان بر تقویت گردشگری انگشت گذاشته است (خط‌مشی روادید الکترونیکی را به اجرا در آورده است و مهمان‌سراهای دولتی را به روی گردشگران باز کرده است) اما زنانی چون بیگ، عزیر و بسیارانی دیگر قطعاً می‌توانند به تغییر دادن چهره‌ی پاکستان و زنان پاکستانی در جهان کمک کنند و نشان دهند که قله‌ها هر بلندایی هم که داشته باشند زنان کوه‌نورد قادر به فتح آن‌ها هستند.
© The Independent
