نشریه وال‌استریت ژورنال روز سه‌شنبه چهارم مارس (۱۴ اسفند) در گزارشی نوشت که اسرائیل از تلاش‌های اسلام‌گرایان حامی حاکم جدید دمشق برای متحد کردن سوریه نگران است و برای مقابله با این موضوع انواع راهکارها را از برخورد نظامی گرفته تا لابی با قدرت‌های جهانی، در نظر می‌گیرد.

در این گزارش اشاره شده است که به مدت دو دهه، همسایه اسرائیل بشار اسد بود؛ دیکتاتوری که به دلیل شکاف‌های فرقه‌ای و تحریم‌های غرب تضعیف شده بود؛ اما اکنون، پس از سرنگونی اسد و قدرت گرفتن مخالفان او، اسرائیل در تلاش است آنچه را مقام‌های امنیتی این کشور تهدید می‌دانند، خنثی کند: اسلام‌گرایان تحت حمایت ترکیه که سعی در متحد کردن سوریه دارند.

وال‌استریت ژورنال نوشته که در روزهای اخیر، ارتش اسرائیل واحدهای نظامی بیشتری را در مناطق جنوبی سوریه هدف قرار داده است تا از رسیدن تسلیحات به دست دولت جدید جلوگیری کند. 

اسرائیل روز سه‌شنبه هم اعلام کرد که برای کمک به دروزی‌های ساکن شمال اسرائیل بیش از یک میلیارد دلار هزینه خواهد کرد؛ اقدامی که تحلیلگران امنیتی تلاشی به منظور ترغیب دروزی‌ها به متقاعد کردن هم‌مسلکان خود در سوریه، برای رد کردن دولت جدید ارزیابی کردند.

کمک‌های مالی به دروزی‌ها پس از آن صورت گرفت که این آخرهفته تنش‌ها بین برخی دروزی‌ها و نیروهای امنیتی دولتی در حومه دمشق آغاز شد و اسرائیل تهدید کرد برای حفاظت از اقلیت دروزی سوریه به اقدام نظامی متوسل خواهد شد.

اسرائیل همچنین در حال رایزنی با قدرت‌های جهانی برای ایجاد یک سیستم فدرالی از مناطق خودمختار قومی در سوریه است که در آن، مناطق مرزی جنوبی سوریه با اسرائیل، غیرنظامی‌سازی شوند؛ طرحی که دولت دمشق آن را رد کرده است.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هفته گذشته خواستار «غیرنظامی شدن» جنوب سوریه شد. او اعلام کرد که نیروهای نظامی حکومت کنونی دمشق که زمانی با القاعده همسو بودند، نباید اجازه ورود به آن منطقه را داشته باشند. نتانیاهو روز شنبه تاکید کرد: «ما اجازه نخواهیم داد رژیم اسلام‌گرای افراطی جدید در سوریه به دروزی‌ها آسیب برساند.»

اسرائیل در حالی که ادعا می‌کند به دنبال تامین امنیت مرزهای خود و ایجاد یک منطقه حائل است، در حال هموار کردن راه برای تحقق سوریه‌ای فدرالی است که در پی آن، در مرز هم یک منطقه خودمختار تحت کنترل دروزی‌های همسو با اسرائیل ایجاد شود. در چنین سناریویی، سوریه به اتحادی از ایالت‌های خودمختار تبدیل خواهد شد و بیشتر قدرت هم در دست دولت‌های محلی خواهد بود و دولت مرکزی ضعیفی بر آن نظارت خواهد داشت.

گیدئون سعار، وزیر خارجه اسرائیل روز ۲۴ فوریه در بروکسل در همین راستا گفت: «یک سوریه باثبات فقط می‌تواند یک سوریه فدرال با ایالت‌های خودمختار مختلف باشد و به شیوه‌های مختلف زندگی احترام بگذارد.»

با این حال برخی تحلیلگران معتقدند برخلاف گفته‌های سعار، چنین ایده‌ای می‌تواند خطر تضعیف و تجزیه دائمی سوریه را به دنبال داشته باشد.

به گفته منتقدان این طرح، اسرائیل اگرچه به دنبال آن است که هیچ تهدیدی از جانب سوریه متوجهش نشود، باید این را هم بررسی کند که آیا می‌توان یک دوران گذار باثبات را برای سوریه ایجاد کرد یا خیر. اگر نیروهای اسرائیل همچنان در خاک سوریه حضور داشته باشند و به مداخلات تهاجمی ادامه دهند، اسرائیل دیر یا زود به یک مسئله کلیدی در سیاست داخلی سوریه تبدیل خواهد شد.

احمد الشرع، حاکم جدید سوریه، در سخنرانی روز سه‌شنبه در نشست سران کشورهای عربی در قاهره، اقدام‌های اخیر اسرائیل را در سوریه محکوم کرد و گفت: «از زمانی که اسرائیل بلندی‌های جولان را در سال ۱۹۶۷ اشغال کرد، هرگز از نقض حقوق مردم ما دست برنداشت.»

در همین حال، به نوشته وال‌استریت ژورنال، اسرائیل از نقشی که ترکیه در سوریه جدید ایفا خواهد کرد، هم نگران است.

ترکیه اولین کشور مسلمانی بود که اسرائیل را به رسمیت شناخت و متحد آمریکا و عضو ناتو است. با این حال، روابط اسرائیل و ترکیه مدت‌ها و به‌ویژه پس از جنگ غزه، متشنج بوده است. ترکیه از شورشی که در ماه دسامبر رژیم اسد را سرنگون کرد، حمایت کرد، در حالی که مقام‌های اسرائیلی به احمد الشرع به دلیل روابط گذشته او با القاعده، بی‌اعتمادند.

اسرائیل و سوریه از سال ۱۹۴۸، زمانی که سوریه یکی از اولین کشورهایی بود که پس از تشکیل کشور اسرائیل به آن حمله کرد، دشمن دیرینه هم بوده‌اند. از این رو، اکنون با تغییرات رخ داده، اسرائیل بیش از پیش به دنبال تقویت روابطش با اقلیت دروزی ساکن اسرائیل و سوریه است. برای اسرائیل، پیوندهای خانوادگی و منافع امنیتی مشترک با دروزی‌ها این فرصت را فراهم می‌کند که با یک گروه اقلیت قدرتمند در نزدیکی مرزهایش متحد شود.

در همین حال، با آنکه برخی دروزی‌ها از اسرائیل حمایت کرده‌اند و خواستار جدایی جامعه خود از دمشق شده‌اند، بسیاری دیگر با تظاهرات در خیابان‌ها، جاه‌طلبی‌های اسرائیل را محکوم کرده‌اند و رهبران دروزی هم اعلام کرده‌اند که با سوریه متحد می‌مانند و نگران‌اند که هدف اسرائیل توسعه‌طلبانه باشد.

آن‌ها می‌گویند اسرائیل امروز عملا کنترل قنیطره، یکی از سه استان سوریه را که با اسرائیل هم‌مرز است، در دست دارد و برخی رهبران جامعه دروزی در سوریه نگران‌اند که اهداف بلندمدت منطقه‌ای اسرائیل به بی‌ثباتی بیشتر در سوریه منجر شود و شکاف‌ها در داخل جوامع آن را عمیق‌تر کند. ضمن آنکه می‌تواند به هرج‌ومرج در امتداد مرز اسرائیل دامن بزند.