اعلام اسامی کاندیداهای تایید صلاحیت شده انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران از شب دوشنبه از سوی خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران باعث بهُت میان فعالان سیاسی داخل ایران شد که در روزهای گذشته حتی با نگاهی حداقلی نیز پیش‌بینی نمی‌کردند در کنار محمود احمدی‌نژاد و مصطفی تاجزاده نام‌هایی مانند علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری نیز در فهرست کاندیداهای رد صلاحیت شده توسط شورای نگهبان قرار بگیرند.

ابراهیم رئیسی، محسن رضایی، محسن مهرعلیزاده، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، عبدالناصر همتی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی هفت چهره سیاسی هستند که در اعلام شب گذشته به‌عنوان تایید صلاحیت شدگان شورای نگهبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری نامشان اعلام شده است.

از جهت ترکیب تایید صلاحیت‌ها می‌توان این اعلام را به منزله دور تازه‌ای از تنگ‌تر شدن حلقه فعالان سیاسی در راس نظام جمهوری اسلامی دانست.

اما نگاهی به سوابق هفت چهره بالا می‌تواند روشنگر شرایط انتخابات و چرایی اعتقاد فعالان سیاسی به صحنه‌آرایی باشد که پیشاپیش شانس یکی از این افراد را برای نشستن بر صندلی ریاست‌جمهوری در پاستور افزایش داده است.

ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه در مسیر قوه مجریه

ابراهیم رئیس‌الساداتی متولد آذرماه مشهور به رئیسی عضو کمیته سه‌نفره اعدام‌های سال ۱۳۶۷ نایب‌رئیس خبرگان رهبری و رئیس فعلی قوه قضائیه است که در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری نیز کاندیدای تصدی این سمت و رقیب حسن روحانی، رئیس‌جمهور فعلی، بود که با وجود حمایت جریان‌های سیاسی نزدیک به علی خامنه‌ای موفقیتی کسب نکرد.

رئیسی که در اسفندماه ۱۳۹۷با حکم علی خامنه‌ای در قوه قضائیه منصوب شد، با شعار فسادستیزی در این قوه آغاز به کار کرد که از همان زمان از سویی منتقدان وی بیشتر نمایشی سیاسی و تبلیغاتی برای انتخابات سیزدهم ریاست‌جمهوری دانسته شد.

از او طی سال‌های گذشته مرتبا به ‌عنوان فردی یاد شده است که بیشترین شانس جانشینی علی خامنه‌ای را در صورت درگذشت وی به ‌عنوان رهبر بعدی حکومت ایران دارد. ابراهیم رئیسی از سوی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا به دلیل نقض حقوق بشر تحریم شده است. یکی از اتهام‌های او نقش‌آفرینی در اعدام‌های ۶۷ است.

رئیس فعلی دستگاه قضا متولد مشهد است و تا امروز سابقه مسئولیت اجرایی در کشور ایران را نداشته و کار خود را به ‌عنوان دادستان کرج در سن ۲۰ سالگی آغاز کرده است. دادستان شهرهای همدان و تهران، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، دادستان کل کشور، معاون اول قوه قضائیه، دادستان کل ویژه روحانیت، عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز و تولیت امام‌زاده صالح و آستان قدس رضوی از مناصب وی پیش‌ازاین بوده‌اند.

وی همچنین داماد احمد علم‌الهدی، امام‌جمعه فعلی مشهد، است.

محسن رضایی، میرقائد کاندیدای دائم ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری ایران

محسن رضایی را می‌توان باسابقه‌ترین کاندیدای ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران دانست. در روزهای گذشته بحث رد صلاحیت وی به دلیل کهولت سن و انتشار فیلمی از بازی فوتبال او در جمع هوادارانش خبرساز شد.

رضایی در چندین دوره کاندیداتوری موفق نشده حداقل رای مردمی و شانس را برای موفقیت در این رقابت سیاسی داشته باشد. جنجالی‌ترین دوره کاندیداتوری او مربوط به سال ۱۳۸۸ است که انتخاب دوباره محمود احمدی‌نژاد منجر به اعتراض‌های گسترده مردمی در ایران شد.

رضایی که متولد ۱۳۳۳ است فرمانده پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مدت ۱۶ سال و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

او متولد شهر مسجدسلیمان در استان خوزستان است و از اعضاء باسابقه گروه مسلح منصورون در سال‌های پیش از انقلاب بود که برای نزدیک به سه دهه مهم‌ترین مناصب حساس امنیتی و نظامی را در ایران پس از انقلاب بر عهده داشته و در ابتدای انقلاب در برخوردهای مسلحانه با جریان‌های مسلح مخالف حکومت ایران و سازماندهی کمیته‌های انقلاب اسلامی و سپاه پاسداران در مناطق مرکزی ایران به‌خصوص تهران، اصفهان، خوزستان و کرمان نقش مهمی ایفا کردند.

محسن رضایی که مدرک دکترای اقتصاد خود را در سال ۱۳۷۹ دریافت کرده است یکی از ۱۲ نفر تدوین‌کننده اساسنامه سپاه پاسداران در سال ۱۳۵۷ است و از چهره‌هایی است که دوره‌ای او را به لحاظ سیاسی نزدیک به علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی می‌دانستند. اما پس از افول ستاره اقبال سیاسی هاشمی وی خود را بیشتر نزدیک به جریان تندرو اصول‌گرا در ایران معرفی کرد.

وی هم از حامیان تصویب برجام در ابتدای کار و هم از منتقدان آن پس از بازگشت تحریم‌های آمریکا در سال‌های گذشته بوده است.

محسن مهرعلیزاده، اصلاح‌طلب بی‌حاشیه

محسن مهرعلیزاده متولد مراغه و سیاست‌مدار اصلاح‌طلب است که سوابق اجرایی وی چندان چشمگیر نیست. مهرعلیزاده استاندار پیشین خراسان در دولت اول محمد خاتمی و معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان تربیت‌بدنی در دوره دوم بوده است.

او در دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی نیز به ‌عنوان استاندار اصفهان انتخاب شد که با اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان از این سمت کناره گرفت. ریاست فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و عضویت در هیئت‌مدیره سازمان منطقه آزاد کیش از دیگر مسئولیت‌های وی در سال‌های گذشته بوده است.

سعید جلیلی، کاندیدای ادوار ریاست‌جمهوری مهم‌ترین چهره پوششی اصول‌گرایان

سعید جلیلی دیپلمات شناخته‌شده ایرانی و دبیر پیشین شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است که در دوره وی نتیجه مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران منجر به ‌قرار گرفتن این کشور ذیل بند هفت تحریم‌های سازمان ملل شد.

این سیاست‌مدار اصول‌گرا که از نزدیکان علی خامنه و عضو شورای راهبردی روابط خارجه ایران است از منتقدان جدی توافق برجام در ۸ سال گذشته بوده و در سوابق وی عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، مدیریت بررسی‌های جاری دفتر خامنه‌ای و ریاست دفتر بازرسی وزارت امور خارجه دیده می‌شود.

جلیلی متولد ۱۳۴۴ و مجروح جنگ ایران و عراق است که منجر به قطع یک پای وی شده است. این چهره سیاسی دکترای علوم سیاسی داشته و از افراد نزدیک به ابراهیم رئیسی است که گفته می‌شود در صورت پیروزی وی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ نقش محوری در سکان‌داری سیاست خارجه ایران برعهده خواهد گرفت.

علیرضا زاکانی، سیاستمدار اصول‌گرا و منتقد برجام

علیرضا زاکانی متولد تهران است. او چهار دوره نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بوده و یک دوره نیز نمایندگی مردم قم در این مجلس را داشته است و در حال حاضر رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و ریاست کمیسیون ویژه بررسی پیامدهای برجام را برعهده دارد.

او از چهره‌های اصول‌گرای تندرویی است که در سال‌های گذشته منتقد جدی دولت حسن روحانی بوده و پیش از آن نیز جزء منتقدان حلقه بهار و نزدیکان احمدی‌نژاد به‌خصوص اسفندیار رحیم مشایی و سعید مرتضوی بوده است.

او موسس جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی، مدیرمسئول ماهنامه پنجره و عضو شورای ۱۱ نفره جبهه متحد اصول‌گرا در ایران است.

عبدالناصر همتی، سیاستمداری با سابقه کار در هشت دولت

رئیس فعلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی متولد شهر کبودرآهنگ در استان همدان در سال ۱۳۳۶ است. او کار خود را پس از انقلاب و تا پایان جنگ در صداوسیما آغاز کرد و ادامه داد. وی تحصیل‌کرده اقتصاد تا مقطع دکترا است.

میان چهره‌های سیاسی و اقتصادی کشور او جزء معدود افرادی است که سابقه مسئولیت در ۸ دولت در مناصب مختلف را در کارنامه کاری خود دارد.

مهم‌ترین سابقه وی ۱۲ سال ریاست بیمه مرکزی جمهوری اسلامی است. مدیرعاملی بانک سینا و ملی و دو دوره ریاست بانک مرکزی نیز در کارنامه کاری وی وجود دارد.

همتی از مدیران نزدیک به هاشمی رفسنجانی و شخصی است که پس از مسائل و حواشی ارز ۴۲۰۰ تومانی در دولت حسن روحانی برای سامان دادن به بحران بانک مرکزی در دوران مدیریت صیف برای بار دوم در این سمت منصوب شد.

قاضی‌زاده هاشمی، جوان‌ترین کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران

در حلقه سیاستمداران خراسانی امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نایب‌رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی که سابقه سه دوره نمایندگی مجلس از حوزه انتخابیه مشهد را در کارنامه خود دارد از اعضاء شاخص جبهه پایداری و اصول‌گرایان تندرو و منتقد برجام در ایران است.

قاضی‌زاده هاشمی متولد فروردین‌ماه ۱۳۵۰ بوده و پزشک است. پیش از نمایندگی مجلس سابقه ریاست دانشگاه علوم پزشکی سمنان را در کارنامه دارد و پسرعموی وزیر بهداشت دولت یازدهم و دوازدهم حسن روحانی، حسین قاضی‌زاده هاشمی، است.

برادر او، احسان، نیز در دوره دهم سابقه نمایندگی مجلس از حوزه انتخابیه فریمان و سرخس را در کارنامه سیاسی دارد. او نیز جزء چهره‌های اصول‌گرایی است که از ابتدا گفته شد به‌ عنوان پوششی برای ابراهیم رئیسی وارد این رقابت سیاسی شده است.