دو هفته قبل از فرارسیدن زمان تعیین‌شده برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و با پیشروی سریع طالبان، زنجیره‌ای از آشوب در این کشور به وجود آمده است.

کابل در روز یکشنبه و به دنبال یک هفته فتوحات برق‌آسای طالبان در افغانستان، به دست این گروه مسلح افتاد.

آمریکایی‌ها و شهروندان غیرنظامی افغانستانی که با دولت آمریکا کار می‌کردند در تلاش برای خروج از کشور هستند.

همزمان با تاکید جو بایدن بر تصمیم خود در خروج سربازان آمریکایی، رئیس‌جمهور آمریکا در سخنانش در روز دوشنبه اذعان داشت که سرعت تحولات فراتر از انتظار بود.

نشریه سیاسی هیل در آمریکا در پنج بخش وقایع اخیر افغانستان را تحلیل کرده است.

فرار از افغانستان به صحنه آشوب بدل شد

در تصاویر و ویدئوهای وقایع روز دوشنبه در فرودگاه کابل، بی‌نظمی و ازدحام مردم در اطراف یک هواپیمای نظامی آمریکایی همزمان با حرکت هواپیما، دیده می‌شود. در ویدئوی دیگری دیده می‌شود افرادی که به هواپیما آویزان شده‌بودند، از آسمان بر زمین سقوط می‌کنند.

بی‌نظمی چنان بود که در عملیات ارتش آمریکا برای خروج پرسنل ایالات متحده، چند ساعت وقفه ایجاد شد. شلوغی‌ها همچنین ارتش آمریکا را بر آن داشت تا هزاران سرباز جدید را برای کمک به عملیات نجات در فرودگاه کابل به افغانستان اعزام کند.

آمریکایی‌ها سفارت آن کشور در کابل را تخلیه کردند؛ ساختمانی که احداثش برای ایالات متحده حدود ۸۰۰ میلیون دلار هزینه داشت.

در شهر کابل نیروهای طالبان خانه‌به‌خانه به دنبال مردانی می‌گشتند که با نیروهای ویژه افغانستان و یا ارتش آمریکا همکاری کرده بودند.

آمریکا وعده داده که به بیش از ۸۰ هزار شهروند افغانستان واجد شرایط دریافت ویزای ویژه مهاجرت و خانواده‌هایشان که با دولت آمریکا کار کرده بودند، کمک خواهد کرد. برخی کارشناسان گفته‌اند که این وعده واقع‌گرایانه‌ای نیست و با توجه به وضع آشوب‌زده افغانستان و افتادن کشور به دست طالبان، غیرممکن به نظر می‌رسد.

زنان و کودکان افغانستان بار دیگر در معرض خطر

ایالات متحده همواره بر پیشرفت وضعیت حقوق زنان به عنوان یکی از دستاوردهای خود در دو دهه اخیر تاکید کرده است. اما به قدرت رسیدن طالبان به معنی این است که زنان و کودکان بار دیگر آزادی‌هایشان را از دست می‌دهند.

از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که طالبان بر افغانستان تسلط داشت و شریعت سختگیرانه اسلام را اجرا می‌کرد، زنان و دختران حق رفتن به مدرسه و کار کردن را نداشتند و فقط می‌توانستند با همراهی یک مرد از خانه خارج شوند. آنان حق رانندگی نیز نداشتند و باید چادر به سر می‌کردند.

آنانی که این قوانین را نقض می‌کردند مورد تحقیر قرار می‌گرفتند و در ملاء عام تنبیه می‌شدند.

روز دوشنبه سی‌ان‌ان گزارش داد پس از تحولات اخیر، زنان نسبت به هفته گذشته محافظه‌کارانه‌تر لباس پوشیده بودند.

رهبران طالبان در مذاکرات بی‌نتیجه صلح در چند سال اخیر تاکید کرده‌اند که آزادی‌های زنان مطابق قوانین اسلام به آنان ارائه خواهد شد، هر چند بسیاری از صاحبنظران از جمله قانونگذاران آمریکایی درباره آن ابراز تردید کرده‌اند.

چین و روسیه آماده ورود

همزمان با تلاش آمریکا برای خروج از افغانستان، چین و روسیه آماده ورود به افغانستان می‌شوند و این اقدام نشانی است از آمادگی آنان برای همکاری با طالبان.

ضمیر کابلوف، نماینده روسیه در کابل، گفت که روسیه سفارتخانه‌اش را تخلیه نمی‌کند و تماس با مقام‌های طالبان در دوحه را حفظ خواهد کرد تا «مکانیسمی دائم برای تامین امنیت سفارتخانه روسیه تعیین شود.

چین که ماه گذشته با رهبران طالبان در پکن ملاقات کرد، خواستار «انتقال آرام»‌ قدرت در افغانستان شده است. پکن همچنین گفت که به دنبال «همسایگی خوب و همکاری دوستانه» با طالبان است؛ رفتاری که ممکن است به معنی نشانی از به رسمیت شناختن طالبان باشد.

فضایی برای ظهور دوباره گروه‌های تروریستی

با بازگشت طالبان بر صحنه قدرت در افغانستان، پنتاگون هشدار داده که ممکن است گروه‌های تروریستی سریعتر از انتظار در آن کشور پا بگیرند.

جان کربی، سخنگوی پنتاگون روز دوشنبه گفت که لیوید آستین، وزیر دفاع آمریکا قصد دارد بررسی کند که آیا گروه‌هایی چون القاعده و داعش قادر به تقویت خود خواهند بود. کربی گفت:‌ «وزیر دفاع آستین، معتقد است که در سایه تحولات اخیر احتمالا بازساخت شبکه‌های تروریستی در داخل افغانستان حتمی است.» او تاکید کرد که به این زودی نمی‌توان با اطمینان درباره تهدید تروریستی، قضاوت کرد.

اعضای القاعده که در حملات ۱۱ سپتامبر شرکت کردند در افغانستان آموزش دیده بودند و از همین رو افغانستان هدف عمده آمریکا بود.

هفته گذشته و پس از پیشرفت‌های طالبان در افغانستان، هزاران زندانی طالب، القاعده و داعش از پایگاه هوایی بگرام آزاد شدند.

شماری از قانونگذاران آمریکایی درباره توانایی دولت بایدن در دور نگه داشتن تروریست‌ها بدون مداخله سربازان آمریکایی در افغانستان، ابراز تردید کرده‌اند.

اوضاع در منطقه متزلزل‌تر شده است

تسلط طالبان به این معنی است که شهروندان افغانستان برای خروج از کشور راهی مرزهای سراسر افغانستان شده‌اند.

فاجعه انسانی که طی آن پناهجویان راهی کشورهایی چون تاجیکستان، ترکیه و پاکستان شده‌اند منجر به بروز مشکلات در مناسبات شرکای منطقه‌ای شده است.

رجب طیب اردوغان روز شنبه وعده داد که تلاش‌های دیپلماتیک و امنیتی برای جلوگیری از هجوم پناهجویان افغان به ترکیه را شدت یابد و هشدار داد که به قدرت رسیدن طالبان برابر است با بحران پناهجویان.

به علاوه خروج سریع آمریکا از افغانستان احتمالا موضع آمریکا در عرصه جهانی را تضعیف، و تلاش‌ها برای تقویت دمکراسی در منطقه را تضعیف خواهد کرد.