ظاهرا تنش در روابط کابل و ایالات متحده بر سر انتقاد‌های حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان وارد مرحله تازه‌ای شده است. خبرگزاری رویترز به نقل از چهار منبع معتبر گزارش کرده است که یک دیپلمات ارشد آمریکا به اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان گفته است که حکومت این کشور حاضر نیست چه در کابل و چه در واشنگتن هیچ داد و ستدی با آقای محب داشته باشد.
دیوید هیل معاون وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی همچنان به اشرف غنی یاددهانی کرده است که پس از این از مشاور امنیت ملی او در واشنگتن پذیرایی نخواهد شد. محب هفته پیش در جریان سفر به آمریکا با انتقاد از زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه آمریکا در امور صلح، گفته بود که حکومت ایالات متحده، کابل را در گفت‌وگوهای صلح به حاشیه رانده است و فرستاده ویژه این کشور در تلاش است تا خودش پس از توافق با طالبان وایسرای حکومت عبوری افغانستان بسازد.
غنی متحد ناکام واشنگتن
دست‌کم تا پیش از آغاز مذاکرات صلح با طالبان، میانه اشرف غنی با واشنگتن به مراتب بهتر از مناسبات آمریکا با رییس‌جمهوری پیشین افغانستان حامد کرزی بود. کرزی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ در یک گردش ۱۸۰ درجه‌یی از یک متحد آمریکا به یک منتقد جدی سیاست آمریکا در افغانستان تبدیل شد.
پنج سال دشوار کار با حامد کرزی، کافی بود تا آمریکایی‌ها مطمین شوند که رهبران حکومت پس از کرزی متحدان قابل اطمینان واشنگتن اند. غنی گزینه مناسبی بود. آمریکایی ها در جریان تنش‌های انتخاباتی سال ۲۰۱۴، غنی را بر رقیب انتخاباتیاش عبدالله عبدالله ترجیح دادند. واشنگتن توقع داشت تا غنی به لطف حمایت بی‌دریغ سیاسی واشنگتن بتواند همزمان با پیشبرد برنامه اصلاحات و حکومت‌داری و ثبات را به افغانستان برگرداند و امکان دسترسی به صلح را میسر کند. غنی به زودی از اجرایی کردن موافقتنامه تشکیل حکومت وحدت ملی سر باز زد و صحنه سیاست داخلی افغانستان را بر بنیاد سلیقه‌های خودش چرخاند و هر از گاهی امتیاز داشتن مناسبات استراتیژیک با ایالات متحده را به عنوان برگ برنده در بازی‌های داخلی بر رخ حریفان‌اش کشید.
تک‌رایی و تمامیت‌خواهی غنی باعث شد که پایه‌های مردمی حکومت وحدت ملی سست شود و اجماع نخبگان بر سر نظام سیاسی بشکند. با آغاز مذاکرات آمریکا با گروه طالبان، واشنگتن به ناکارآیی غنی در شکل‌دهی گفتمان صلح پی‌برد و آهسته آهسته حکومت وحدت ملی از متن مباحث منطقه‌یی و جهانی بر سر صلح افغانستان به حاشیه راند. دوام بی‌خبری کابل از گفت‌وگو‌ها در قطر باعث شد که غنی برای تضمین جایگاه حکومت تلاش‌های چندجانبه‌ای را راه بیندازد. سفر حمدالله محب به واشنگتن به جای ترمیم روابط با واشنگتن، غنی را بیشتر از پیش منزوی ساخت.
میان دو سنگ آسیاب
اشرف غنی گزینه‌های دلخواهی برای مدیریت تنش با واشنگتن ندارد. ایالات متحده آمریکا بزرگترین حامی مالی و سیاسی حکومت وحدت ملی است. هیچ قدرت منطقه‌یی نمی‌تواند جای آمریکا را در افغانستان پر کند. توافق دیپلماتیک واشنگتن با مشاور امنیت ملی افغانستان به این معنی است که ژنرال‌های آمریکایی مانند فرمانده کل نیروهای این کشور در افغانستان پس از این با بلند‌پایه ترین مقام امنیتی افغانستان هیچ گونه تماسی نخواهند داشت.
با آغاز فصل بهار که احتمال آغاز فصل دیگری از جنگ نیز می‌رود، این وضع عملا نمی تواند ادامه پیدا کند. سیاست‌های امنیتی افغانستان باید در همسویی با سیاست‌گذاری‌ها امنیتی ژنرال‌های آمریکایی در افغانستان طرح و اجرا شوند. مشاور امنیت ملی رییس‌جمهوری مسوول این هماهنگی است. حاشیه‌یی بودن او مناسبات گسترده امنیتی با ایالات متحده را عملا فلج می‌کند. حمدالله محب از نزدیک‌ترین همکاران رییس‌جمهوری افغانستان بوده است. غنی مجبور است میان داشتن مناسبات موثر امنیتی و سیاسی با آمریکا و حمدالله محب یکی را برگزیند. این انتخاب دشوار باید هر چه زودتر صورت بگیرد. دور دیگر مذاکرات آمریکا و طالبان تا یکی دو هفته دیگر در قطر آغاز خواهد شد. مخالفان سیاسی حکومت نیز قرار است در اواسط آوریل بار دیگر در مسکو با طالبان دیدار کنند. برگزاری جرگه مشورتی صلح نیز درد سر دیگریست که حکومت وحدت ملی به امید کسب مشروعیت ملی برای رهبری روند صلح به خود خریده است.
با هر منطقی که آسیب شناسی این وضع صورت بگیرد، حمدالله محب به گفته شاعر بزرگ فارسی‌دری حافظ شیرازی «کلاه دلکش است اما به ترک سر نمی ارزد.»
