با زکام فصلی درگیرید؟ تنها نیستید. سرفه، عطسه و سرما‌خوردگی بار دیگر در حال افزایش‌ است و گزارش‌ها حاکی از گسترش مستمر سرماخوردگی پاییزی در کشور است.

در حالی که کاربران رسانه‌های اجتماعی از مبتلا شدن به «بدترین سرماخوردگی عمر خود» شکایت دارند، سازمان بهداشت عمومی انگلستان اعلام کرد گونه جدیدی از ویروس انتشار نیافته است بلکه با «اوج‌گیری» عوامل بیماری‌زا مواجه‌ایم که به گفته آن‌ها با نزدیک شدن به زمستان و بیرون آمدن مردم از قرنطینه پیش‌بینی‌شدنی بود.

این دیدگاه را هم نمی‌توان بی‌پایه انگاشت که افزایش ویروس‌های بسیار مقاوم ممکن است با کاهش ایمنی بدن بر اثر گذراندن زمان زیادی در خانه و پایان محدودیت‌های قرنطینه پیوند داشته باشد.

دکتر جیم برانیگان، استاد دانشگاه یورک که در مورد مولکولی تحقیقات آزمایشگاهی انجام داده که می‌تواند با ویروس سرماخوردگی مبارزه کند، در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: «امکان دارد کاهش محدودیت‌های اجتماعی منجر به افزایش موارد ابتلا به این ویروس تنفسی شده باشد. میزان سرماخوردگی و آنفلوآنزا در دوران قرنطینه کم بود و ممکن است با افزایش حضور افراد در گردهمایی‌ها، وسایل حمل و نقل عمومی و محل کار به شدت افزایش بیابد.»

از سویی دیگر آنتونی هاردن، استاد دانشگاه و نایب‌رئیس کارگروه مشترک تزریق واکسن و ایمن‌سازی (جی‌سی‌وی‌آی)، هشدار می‌دهد که ایمنی پایین در برابر آنفلوآنزا «زمستان امسال می‌تواند به طور بالقوه مشکلی بزرگ‌تر از کووید باشد.» او گفت: «در چند سال اخیر شیوع بسیار کمی از آنفلوآنزا داشتیم، به ویژه در زمان قرنطینه تقریبا صفر بود و می‌دانیم که وقتی شیوع ویروس آنفلوآنزا اندک باشد، مصونیت افراد در برابر آن کاهش می‌یابد و حالا باز آمده تا ما را گرفتار کند.»

بازگشت سرماخوردگی

دکتر الی گانت، پژوهشگر موسسه روسلین دانشگاه ادینبورگ، توضیح می‌دهد که چرا همیشه مستعد سرماخوردگی‌ایم.   

او در مصاحبه با  ایندیپندنت گفت: «اغلب بزرگسالان بین دو تا پنج بار در سال سرما می‌خورند. عامل آن هم بیش از صد نوع مختلف ویروس است - حدود پنجاه درصد آن‌ها رینوویروس‌ها هستند و چهار ویروس کرونا هم وجود دارند که باعث سرماخوردگی عادی می‌شوند. اگر به یک نوع ویروس سرماخوردگی معمولی مبتلا شویم واکنش ایمنی بدن که این ویروس را هدف قرار می‌دهد از ما در برابر انواع دیگر ویروس سرماخوردگی محافظت نمی‌کند، به همین دلیل است که همیشه در برابر سرماخوردگی آسیب‌پذیریم. حالا که یک سال فارغ از سرماخوردگی‌های معمولی را پشت سر گذاشته‌ایم، مجموعه ویروس‌هایی که در برابر آن‌ها آسیب‌پذیریم کمی بیشتر شده است، اما علائم بیماری یکسان است.»

محققان و متخصصان پزشکی به طور کلی بر این باورند که داشتن دستگاه ایمنی قوی به بدن در مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند. ممکن است بعضی‌ها از توانایی ژنتیکی برای تولید پادتن علیه برخی از ویروس‌ها برخوردار باشند، اما اغلب ما باید با انتخاب روش‌های زندگی سالم به تقویت دستگاه ایمنی خود کمک کنیم.

در ادامه به چند روش برای تقویت دستگاه ایمنی بدن و مقاومت در برابر سرماخوردگی فصلی امسال پرداخته‌ایم.

مصرف مکمل ویتامین دی

در اوج همه‌گیری کرونا، «ویتامین دی» به عنوان دارویی شگفت‌انگیز که احتمال ابتلا به کووید‌ـ۱۹ را حداقل می‌کند، سر زبان‌ها افتاد. با این حال در تحلیل محققان از پرونده بیش از ۴۰۰ هزار بیمار «هیچ شواهدی» به دست نیامده که نشان دهد افزایش مقدار ویتامین دی در بدن وضعیت ابتلا به کرونا را بهبود می‌دهد.

البته در کل، اثر مثبت «ویتامین دی» بر دستگاه ایمنی بدن را به آسانی نمی‌توان انکار کرد. بنا به تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ در مجله پزشکی بریتانیا منتشر شد و در آن وضعیت بیش از ۱۰ هزار بیمار را تحلیل کرده بودند احتمال ابتلا به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی در افرادی که میزان ویتامین دی بدنشان کم‌ باشد بیش از افرادی است که بدنشان دارای ویتامین دی کافی است.

دکتر راس والتون، متخصص ایمنی‌شناسی یاخته‌ای و موسس گروه تحقیقات بالینی ای-آی‌آر، در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: «بر اساس شمار فزاینده‌ای از مقالات علمی، برای پشتیبانی از دستگاه ایمنی بدن به خصوص در روزهای ابری زمستان که آفتاب نیست باید ویتامین دی را در سطح مناسبی نگه داشت. بنابراین تقویت برنامه خورد و خوراک یا مصرف مکمل هم گزینه مفیدی است.»

در خانه ماندن هنگام ناخوش‌احوالی

اگر احساس می‌کنیم ناخوشیم نباید ایثار کنیم و سر کار برویم. هنگام ناخوش‌احوالی در صورت امکان باید دورکاری کرد. همکاران نیز دوست ندارند به آن‌ها میکروب انتقال دهیم و مبتلایشان کنیم. بنابراین خانه بهترین جا برای ماندن است.

دکتر گانت می‌گوید: «این ویروس‌ها اغلب زمستان‌ها و از طریق عطسه و سرفه منتشر می‌شوند. تجمع در فضاهای سرپوشیده نیز به انتشار ویروس کمک می‌کند. وقتی بیمار می‌شویم نباید سر کار برویم. این ویروس‌ها قابلیت سرایت بالایی دارند و ممکن است عامل بیماری هم سارس ‌کوو ‌ـ ۲ باشد. ممکن است علائم قابل تشخیص نباشد.

مرتب ورزش کردن

مزیت‌های فعالیت بدنی برای حفظ سلامت به خوبی مشخص است. به گفته جیمز ترنر و جان کمپل، نویسندگان ایندیپندنت و استادان گروه بهداشت دانشگاه بات، تمرین ورزشی به کارکرد بهتر دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کند. برای مثال جلوگیری از ورود عامل‌های بیماری‌زایی مثل ویروس به بدن که از طریق پوست انجام می‌گیرد یکی از خطوط دفاعی دستگاه ایمنی است. بر اساس تحقیقات، زخم پوست افرادی که مرتب ورزش می‌کنند سریع‌تر از افراد کم‌فعالیت بهبود می‌یابد در نتیجه خطر ورود باکتری به بدن ورزشکاران کاهش می‌یابد. حتی تمرین‌های ورزشی ملایم نیز کارکرد دستگاه ایمنی را تقویت می‌کند.

دست نزدن به دهان، چشم و بینی

بسیاری از ما به جویدن ناخن، دست زدن به آرایش چشم یا پاک کردن ترشحات بینی با دست عادت داریم. چنین کارهایی باعث می‌شود ویروس به آسانی به درون بدن رخنه کند. رابرت شوارتز، رئیس بخش درمان خانواده در مدرسه پزشکی دانشگاه میامی، می‌گوید: «بسیاری این عادت‌های بد را دارند [دست‌زدن به چشم‌ها و گوش‌ها و بینی] و راه اصلی ورود ویروس به دستگاه ایمنی بدن از طریق مجاری تنفسی دهان و بینی است.» در نتیجه باید بیشتر توجه کرد و سعی کنیم که این اندام‌ها را دست‌مالی نکنیم. سطح وسایلی مثل تلفن همراه آکنده از میکروب‌ است و باید آن‌ها را مرتب ضدعفونی کنیم. بد نیست از برنامه‌های کامل شستن دست هم استفاده کنیم که در موج نخست همه‌گیری کرونا اعلام شده بود.»

کار از کار گذشت و سرما خوردیم حالا چه باید کرد؟

اگر بدن به بیماری دچار شده باشد و در حال دست‌‌وپنجه نرم کردن با آن باشیم بهترین توصیه آن است که آرام بگیریم و قدری استراحت کنیم. دکتر والتون در مصاحبه با ایندیپندنت می‌گوید: «توصیه کلی این است که خیلی استراحت کنیم و بخوابیم، خود را گرم نگه داریم و آب فراوان بنوشیم که بدن دچار کم‌آبی نشود. برای رفع دردهای عضلانی یا پایین آوردن دمای بدن پاراستامول یا ایبوپروفن مصرف کنیم.». اگر دچار بینی‌گرفتگی شدیم از داروی ضد انسداد بینی استفاده کنیم. ممکن است بی‌اشتها باشیم اما باید به خوردن خوراکی‌های مغذی ادامه دهیم چون دستگاه ایمنی بدن به انرژی و مواد مغذی نیاز دارد تا بتواند کار خود را انجام دهد که دوباره سرپا شویم و فعالیتمان را از سر بگیریم.