یکی از مقامات ارشد امارات متحده عربی گفت کشورش می‌کوشد با دولت‌های ترکیه و ایران گفت‌وگو کند تا از میزان تنش و تقابل در منطقه کاسته شود و ابوظبی بتواند در دوران پس از ویروس کرونا، تمرکز خود را بر موضوع اقتصاد قرار دهد.

انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس امارات متحده عربی، روز شنبه در همایشی گفت تعهد آمریکا به منطقه معلوم نیست، و «جنگ سرد پیش رو» بین آمریکا و چین نیز باعث نگرانی‌های بسیار است. 

آقای قرقاش گفت: «در دوره پیش رو خواهیم دید که واقعا بر سر ردپای آمریکا در منطقه چه می‌آید. به نظرم هنوز پاسخ به این سوال را نمی‌دانیم، اما افغانستان بدون شک یک آزمون است و راستش را بخواهید آزمونی بسیار نگران‌کننده.»

آمریکا در تمامی شش دولت‌ عرب حاشیه خلیج فارس پایگاه نظامی دارد و این دولت‌ها رابطه اقتصادی وسیعی با چین نیز دارند. تلاش آمریکا برای بازگشت احتمالی به برجام و اوضاع افغانستان پس از به قدرت رسیدن طالبان، از دیگر روندهایی هستند که بر معادلات سیاسی این روزهای ابوظبی و سایر قدرت‌های منطقه تاثیر می‌گذارند.

این دیپلمات ۶۲ ساله که از ۲۰۰۸ تا فوریه سال جاری وزیر مشاور امور خارجه امارات بود، در همایش «سیاست جهان» صحبت می‌کرد که به ابتکار اتاق فکری فرانسوی برگزار می‌شود و امسال برای چهاردهمین دیدار سالیانه خود به ابوظبی آمده است. پل کاگامه، رئیس‌جمهوری روآندا، پاتریک آچه، نخست‌وزیر ساحل عاج، و ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی، از جمله رهبرانی هستند که در همایش امسال در امارات شرکت کرده‌اند. این نشست روز جمعه با سخنرانی شیخ نهیان بن مبارک آل نهیان، وزیر مدارا و همزیستی امارات، افتتاح شد.

از عربستان سعودی، ولید الخریجی، معاون وزیر خارجه و سفیر سابق آن کشور در ترکیه، در نشست ابوظبی شرکت کرد و در سخنان خود پنجاهمین سالگرد امارات و برگزاری نمایشگاه جهانی در دوبی را تبریک گفت. جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجه اتحادیه اروپا، نیز از مهم‌ترین سخنران‌های نشست بود که روز جمعه در مورد خاورمیانه، بحران لبنان، و تونس صحبت کرد. آقای بورل سپس عازم سفر به عربستان سعودی شد. 

آقای قرقاش در سخنان خود گفت: «بخشی از کاری که باید انجام دهیم، این است که منطقه خود را بهتر مدیریت کنیم. خلائی موجود است و خلاء همیشه مشکل‌زا است.»

امارات در یمن و لیبی به ترتیب درگیر نزاعی نیابتی با ایران و ترکیه بوده است و حالا می‌کوشد از راه گفت‌وگو، از تنش‌ها در منطقه بکاهد. ابوظبی در بیشتر مسایل منطقه موضع یکسانی با عربستان سعودی دارد و به همراه آن کشور هم در نزاع با قطر مشارکت داشته است و هم در انتقاد از برجام؛ به این علت که آن توافق به مسایلی همچون گروه‌های شبه‌نظامی متحد ایران و برنامه موشک‌های بالیستیک جمهوری اسلامی ایران نمی‌پردازد. امارات پیشقراول مقابله با اخوان‌المسلمین و گروه‌های هم‌فکر آن در منطقه نیز بوده است.

ترکیه نیز اخیرا در پی بهبود روابط خود با کشورهای منطقه همچون مصر، عربستان سعودی و امارات است. از جمله اقداماتی که آنکارا در این زمینه انجام داده است، محدود کردن فعالیت‌های تلویزیون‌ها و رسانه‌های «اخوان» در خاک ترکیه بوده است. ترکیه همچنین  کوشیده است تا روابط خود با اسرائیل را هم بهبود بخشد. 

قرقاش گفت: «ترکیه اخیرا دست به بازبینی سیاست‌های خود نسبت به مصر، اخوان‌المسلمین، و عربستان سعودی و سایرین زده است و ما از این بسیار استقبال می‌کنیم. به نظرم ما هم باید تا میانه راه بیاییم و با آن‌ها ارتباط داشته باشیم. ترک‌ها در مورد حرف‌هایی که ما به آن‌ها زده‌ایم، بسیار مثبت هستند.»

این دیپلمات ارشد اماراتی به موضوع ایران هم پرداخت، و گفت: «آیا نسبت به رابطه با ایران احساس خیلی مثبتی دارم؟ بله، دارم. آیا خیلی مطمئنم که ایران مسیر خود را در منطقه عوض می‌کند؟ در این‌جا باید بگویم که واقع‌گراتر هستم، اما مطئنم که ایران هم نگران خلاء و بالاگرفتن درگیری‌ها است.»

به دنیاگیری کرونا نیز از سوی بسیاری از سخنران‌های نشست ابوظبی اشاره شد. قرقاش نیز با اشاره به آن گفت که این بحران جهانی باعث شده است تا درگیری‌های سیاسی در درجه دوم اهمیت قرار گیرند. او نزاع بین چین و آمریکا را نیز دارای اهمیت بالایی دانست و گفت: «همه‌مان بسیار نگران جنگ سرد پیش‌ رو هستیم. این وضعیت خبر بدی برای تمام ما است، چون در نظام بین‌المللی، این فکر که باید بین چند کشور یکی را انتخاب کرد، بسیار مشکل‌زا است و به نظر من روزهای آسانی پیش رو نداریم.»

قرقاش از یکی از مهم‌ترین خانواده‌های بازرگانی دوبی می‌آید که معمولا موضع مثبتی نسبت به حفظ و گسترش روابط اقتصادی با ایران دارند. او جزو اقلیت «هوله» امارات است که تبار ایرانی دارند. 

جدا از اختلافات منطقه‌ای، موضوع سه جزیره تنب‌های کوچک و بزرگ و ابوموسی در خلیج فارس، از مهمترین اختلافات ابوظبی و تهران است که به زمان پیش از انقلاب و بنیان‌گذاری امارات در سال ۱۹۷۱ بازمی‌گردد. این سه جزیره در تنگه هرمز قرار دارند و از موقعیتی راهبردی برخوردارند. 

موضوع آن سه جزیره چند روز پیش در مجمع عمومی سازمان ملل نیز مطرح شد. خلیفه شاهین المرر، معاون وزیر خارجه امارات که قبلا سفیر آن کشور در ایران بود، روز دوشنبه تاکید کرد که ابوظبی همچنان «خواهان حاکمیت بر جزایر تحت اشغال ایران» است. نمایندگی دایم ایران در سازمان ملل نیز در پاسخ او بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت: «سه جزیره بخشی جداناشدنی از خاک ایران هستند و هرگونه ادعایی بر آن‌ها را قویا رد می‌کنیم.» دعوا بر سر اسم خلیج فارس نیز ادامه دارد و نمایندگی ایران از مقام اماراتی خواست «از نام صحیح برای آب‌های بین شبه‌جزیره عربستان و فلات ایران» استفاده کند. 

در سال ۱۹۷۱، در پی خروج نیروهای بریتانیا از خلیج فارس (همگام با تخلیه تمامی پایگاه‌های آن در شرق کانال سوئز)، نیروهای ایران تحت حکومت محمدرضا شاه پهلوی، نقش مهمی در منطقه یافتند و کنترل سه جزیره را نیز به دست گرفتند. این در حالی بود که شیخ‌نشین‌های معروف به «ساحل متصالح» که در قرن نوزدهم با بریتانیا معاهده‌هایی حمایتی امضا کرده بودند، گرد هم آمدند تا کشور جدیدی به نام «امارات متحده عربی» تشکیل دهند که از همان ابتدا مدعی حاکمیت  بر آن سه جزیره‌ نیز بود. اما کنترل ایران بر آن جزیره‌ها ادامه یافته است. المرر با یادآوری موضع کشورش، مدعی شد که سیطره ایران بر آن جزایر «نقض آشکار قانون بین‌المللی و منشور سازمان ملل» است.

برقراری روابط نزدیک و صمیمانه بین امارات و اسرائیل نیز از دیگر عوامل اختلاف تهران و ابوظبی است. با این همه، نشانه‌هایی از بهبود روابط را نیز شاهد بوده‌ایم. امارات در ماه‌های اولیه بحران کرونا منابع پزشکی به ایران ارسال کرد. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری جدید ایران، پیش از مراسم رسمی تخلیف خود با فرستاده‌ای بدون نام از امارات دیدار کرد و ابوظبی را «دوستی صادق» خواند که تهران خواهان بهبود روابط با آن است.