رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، می‌گوید آمریکا به آن کشور پیشنهاد داده  است که از آن جت‌های اف-۱۶ بخرد. این پیشنهاد برای جبران سرمایه‌گذاری ترکیه در برنامه جت‌های اف-۳۵ است که آنکارا پس از خرید پدافند هوایی از روسیه، از آن حذف شد. 

آقای اردوغان که روز یکشنبه پیش از سفر خود به آفریقا با خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت ترکیه می‌خواهد سرمایه‌گذاری خود در برنامه اف-۳۵ را بازگرداند و مذاکرات بر سر این موضوع ادامه دارند. او تاکید کرد: «ما ۱.۴ میلیارد برای اف-۳۵ها انجام پرداخته‌ایم و آمریکا پیشنهادی در مورد این پرداخت‌ها دارد. ما گفتیم هر قدمی که برای رسیدگی به نیازهای دفاعی کشورمان لازم باشد، برمی‌داریم.»

خبرگزاری رویترز به‌تازگی گزارش داده بود که ترکیه خواهان خرید ۴۰ فروند هواپیمای اف-۱۶ ساخت شرکت «لاکهید مارتینِ» آمریکا و ۸۰ محموله تعمیر و نگهداری برای هواپیماهای جنگی کنونی‌اش بوده است. 

پیش از این، آنکارا سفارش ۱۰۰ فروند جت اف-۳۵ (که آن‌را هم «لاکهید مارتین» می‌سازد) داده بود. اما در سال‌های اخیر، نزدیکی ترکیه (که عضو پیمان ناتو و دارای دومین ارتش بزرگ آن است) با روسیه (که رقیب اصلی کشورهای عضو این پیمان محسوب می‌شود)، باعث مخدوش شدن روابط نظامی آن با آمریکا شده است. در سال ۲۰۱۹، ترکیه پس از خرید پدافند هوایی اس ۴۰۰ از روسیه، از برنامه تحویل گرفتن جت‌های اف-۳۵ حذف شد. آقای اردوغان در سفر اخیر به مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک تاکید کرد که اگر لازم باشد، باز هم از روسیه اس ۴۰۰ می‌خرد.

آمریکا در پاسخ به حرکت ترکیه دست به تحریم آن کشور هم زده است. در دسامبر ۲۰۲۰، واشنگتن اداره صنایع دفاع ترکیه را به اضافه اسماعیل دمیر، رئیس آن، و سه نفر از کارمندانش با تحریم مواجه کرد. 

اختلافات بر سر جنگ‌های داخلی سوریه و لیبی (که ترکیه در هر دو عمیقا درگیر است)، آمال ترکیه در منطقه شرق مدیترانه، پرونده قضایی مربوط به رضا ضراب در آمریکا که یک بانک مهم دولتی ترکیه را هدف می‌گیرد، وضعیت بد حقوق بشر در ترکیه و حضور یکی از رهبران جریانی مذهبی در خاک آمریکا که ترکیه آن‌را «تروریستی» می‌داند، از جمله عواملی است که باعث شده است در چند سال گذشته، روابط آنکارا و واشنگتن به سردی گراید. در زمان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین، رابطه شخصی‌ای بین ترامپ و اردوغان برقرار بود. اما جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید، در هشت سال دولت اوباما مسئول رابطه با ترکیه بود و بارها علنا چنان سخن گفته است که به نظر می‌رسد دل خوشی از اردوغان ندارد.

حالا باید دید که آیا کنگره آمریکا، که بسیاری از اعضایش در سال‌های اخیر به صف مخالفان دولت ترکیه پیوسته‌اند، تقاضای آن کشور را برای دریافت جت تایید می‌کند، یا خیر. بسیاری از نمایندگان هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات، از دولت بایدن می‌خواهند فشارهای بیشتری بر اردوغان وارد آورد. آنکارا اما برعکس گفته است که می‌خواهد در زمان بایدن، روابط دو کشور بهبود یابد. اردوغان که اغلب ابایی از تحرکات سیاسی ندارد، قدم‌هایی نیز در آن زمینه برداشته است؛ از جمله تلاش برای کاستنِ تنش‌ها در شرق مدیترانه،  و بهبود روابط با اسرائیل. در منازعه قفقاز جنوبی، اردوغان متحد جمهوری آذربایجان و اسرائيل علیه جمهوری ارمنستان است، و در عین حال، گام‌هایی نیز برای بهبود روابط با ایروان برداشته است. 

هنگام سفر اخیر اردوغان به نیویورک اما بایدن با او دیدار نکرد، و روشن است که آن رویکرد موجب رنجش آنکارا شده است. آقای اردوغان چند روز بعد برای دیدار با پوتین، رئیس جمهوری روسیه، عازم بندر سوچی شد تا با پوتین دیدار کند و در آن، طرفین درباره مجموعه‌ گسترده‌ای از مسائل، از اوضاع سوریه تا همکاری دفاعی و تا انرژی هسته‌ای و همکاری فضایی، گفت‌وگو کردند. 

در منطقه شرق مدیترانه، ترکیه با کشورهایی چون قبرس، یونان، مصر، اسرائیل، فرانسه، و لیبی طرف است که به نظر می‌رسد بسیاری از آن‌ها برای مقابله با آنکارا گرد هم آمده‌اند.

در این میان، آمریکا و یونان روز پنجشنبه «توافق همکاری دفاعی دوجانبه» خود را به‌روزرسانی کردند. آنتونی بلینکن و نیکوس دندیاس، وزرای خارجه دو کشور، در پی سومین دور گفت‌وگوهای استراتژیک آمریکا و یونان در واشنگتن، توافقی را در آن زمینه امضا کردند. این دور گفت‌وگوها را مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق، در سال ۲۰۱۸ آغاز کرده بود. بلینکن گفت که طبق توافق جدید، آمریکا امکان حضور نظامی وسیع‌تری در یونان خواهد داشت. دندیاس نیز گفت که به موجب آن قرار داد، آمریکا «می‌تواند در یونان سرمایه‌گذاری کند.» 

توافق جدید به وضوح بر ترکیه، که در دوران اخیر اختلافات متعددی با یونان داشته است، نیز تاثیر خواهد گذاشت. آقای دندیاس در سفر خود به واشنگتن با چهره‌هایی همچون تد دویچ، از نمایندگان ارشد کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، نیز دیدار کرد و سخنان دویچ در کنگره پس از آن دیدار، خبر از گسترش روابط با آتن می‌دهد. آقای دویچ گفت: «یونان همیشه ثابت کرده که متحدی قابل اتکا در منطقه است و آمریکا باید همچنان از تلاش‌های آن برای مدرن‌سازی نیروهای مسلحش پشتیبانی کند و همکاری استراتژیک کشورهامان را تقویت بخشد.»

دویچِ دموکرات به همراه گاس بیلیراکیسِ جمهوری‌خواه، جزو حامیان لایحه‌ای هستند که «روند ۳ + ۱» بین آمریکا، قبرس، یونان، و اسرائیل را تشویق می‌کند؛ یعنی دقیقا همان کشورهای رقیب ترکیه در منطقه. 

برهان‌الدین دوران، کارشناس سیاسی و مدیر «بنیاد پژوهش سیاسی، اقتصادی و اجتماعی» در آنکارا که از اتاق‌فکرهای نزدیک به دولت است، در مقاله‌ای در روزنامه «صباح» نوشت که تلاش آمریکا برای تمرکز بر منطقه اقیانوس آرام و چین، باعث شده است که نگاهی متفاوت به روابط خود با ترکیه داشته باشد. 

اردوغان و بایدن به‌زودی در نشست گروه ۲۰ در رم شرکت می‌کنند و احتمالا آن‌جا دیداری خصوصی نیز خواهند داشت. آقای دوران نوشت: «در حالی که دو کشور در جست‌وجوی فرصت‌های جدید همکاری در بسیاری مناطق و اول از همه در آفریقا هستند، ترکیه می‌‌تواند فصل جدیدی در رابطه با نیازهای دفاعی خود بگشاید.»

موضوع افغانستان نیز از موارد احتمالی همکاری و مذاکره بین ترکیه و آمریکا است؛ موضوعی که در اولین دیدار بایدن و اردوغان در ماه ژوئن در جنب نشست ناتو در بروکسل نیز مطرح شد. ترکیه کوشیده است نوعی میانجی بین غرب و حکومت طالبان باشد و در همین راستا، روز پنجشنبه هیاتی از طالبان به آنکارا سفر کرد.