در آخرین ماه تابستان ایران و در آستانه سال تحصیلی جدید، شروع مدارس حال و هوای خاصی به هر خانه‌ای می‌دهد. بچه‌ها بعد از چند ماه تعطیلی شوق رفتن به مدرسه را دارند اما والدین در ایران با دغدغه گران شدن کلیه مایحتاج زندگی و گرانی لوازم التحریر و نوشت افزار روبه رو هستند. مشکلی که راه چاره‌ای ندارد و باید برای فرزندانشان مایحتاج رفتن به مدرسه را مهیا کنند.
این در حالی است که با افرایش قیمت بازار کاغذ، برخی از اقلام لوازم التحریر به صورت غیرمعمولی افزایش پیدا کرده است. بازار لوازم التحریر امسال با سال گذشته تفاوت زیاد دارد به طوری که قیمت برخی از اقلام مثل «مداد اتود» که سال گذشته پنچ هزار تومان بود در حال حاضر به بیشتر از 25 هزار تومان رسیده است.
این افزایش قیمت در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از خانواده‌ها تنها لوازم ضروری را برای فرزندانشان تهیه می‌کنند. برخی از آنها حتی مجبور می شوند برای سال تحصیلی جدید فرزندانشان از خرید لباس و کیف و کفش، به دلیل گرانی، خودداری کرده و از وسایل سال گذشته استفاده کنند. رضا امیری، پدر سه دانش آموز در این باره گفت: «با وجود افزایش بیش از حد قیمت لوازم التحریر، خانواده ها مجبورهستند برای فرزندانشان وسایل تحصیل تهیه کنند. من یک بسته مداد رنگی 24 تایی را که سال گذشته 40 هزار تومان برایش پول دادم، امسال 60 هزار تومان خریداری کردم. اگر چه پولی را که به این محصول دادم به خاطر کیفیت آن و خارجی بودن است اما اگر بخواهید محصول ایرانی بخرید از کیفیت و تنوع اجناس به‌روز جا می‌مانید و فرزندانتان هم تمایلی به استفاده از آنها ندارند».
شخصیت هایی که نیستند
شاید بتوان یکی از مشکلاتی را که در حوزه نوشت‌افزار وجود دارد، نام برد نداشتن یک شخصیت کارتونی و مهم برای کودکان و نوجوانان است. همین امر باعث می‌شود که بسیاری از خریداران لوازم التحریر به سمت خرید محصولات خارجی با کیفیت و ظاهرا زیبا و رنگارنگ بروند. اگر چه این مساله به تولید کننده نوشت افزار برمی‌گردد اما باید دانست که خلق شخصیت‌های کارتونی نیاز به حمایت دولت و بخش تولید انیمیشن دارد.
الهام مطهری فروشنده لوازم التحریر است. وی می‌گوید: «سال گذشته شخصیت فیل‌شاه، که کارتونی ایرانی بود و محصولات نوشت افزاری آن تولید شده بود، با استقبال خوبی روبه رو شد و ما توانستیم تمام محصولات آن را بفروشیم».
وی با اشاره به این که در بخش نوشت افزار و لوازم التحریر در ایران فعالیت جدی و حرفه‌ای صورت نگرفته است، گفت: «مثلا همین محصولات والت دیزنی را ببینید الان چقدر طرفدار دارد. کار حرفه‌ای که با چندین سال تجربه برای تمام سطوح فعالیت صورت گرفته به همین خاطر است که بازار ما را تحت تاثیر قرار داده است. محصولات خارجی با کیفیت بالا و تنوع آنها جای محصولات داخلی را گرفته است. خانواده‌ها ترجیح می‌دهند یک محصول خارجی با کیفیت برای فرزندشان تهیه کنند تا هر چند وقت یک بار برای خرید مثلا مداد رنگی با کیفیت پایین پول بدهند».
سعید حسینی، مدیرعامل مجمع نوشت افزار ایرانی-اسلامی در گفت و گو با نسیم آنلاین نظر متفاوتی درباره بازار لوازم التحریر دارد. اگر چه او گرانی بازار این محصولات را منکر نمی‌شود اما با تاکید می‌گوید که توانسته‌اند بعد ازهشت سال فعالیت، محصولات خود را به خارج صادر کنند. او درباره گرانی کاغذ و تاثیر آن بر تولید کنندگان گله دارد و می‌گوید: «اگر قرار است حرف از تولید بزنیم باید سازوکارش را هم فراهم کنیم. وقتی تولیدکننده با همه مشکلاتی که دارد پا به میدان سخت کار تولیدی می‌گذارد، باید برایش یک سلسله تسهیلات فراهم کنند، تا به‌راحتی بتواند تولید کند. با نگاهی به آمار تولید محصولات نوشت‌افزار و اتفاقی که برای قیمت کاغذ در سال گذشته و امسال افتاده، آنها دچار مشکلات فراوانی شده‌اند. اگر در سال گذشته سهم کاغذ در هزینه تمام‌شده محصول حدود 45 درصد بود، امسال این رقم به 87 درصد افزایش یافته است؛ به‌عبارت دیگر محصولاتی که با کاغذ تولید می‌شود، حدود دو تا سه برابر افزایش قیمت دارد و این در‌حالی است که افزایش قیمت کاغذ غیرطبیعی است. قیمت دلار سه برابر شده، اما کاغذ با 9 برابر افزایش قیمت عرضه می‌شود. افزایش قیمت مواد اولیه نیز وجود دارد. همه اینها مشکلاتی است که تولیدکنندگان نوشت‌افزار در سال جدید با آن مواجه هستند».
خریدهای آنلاین بازار داغی که می‌سوزاند
برای کسی که حوصله گشت و گذار در بازار و نمایشگاه و فروشگاه را برای خرید لوازم التحریر ندارد و می‌خواهد اینترنتی خرید کند ماجرا کمی سوزناک‌تر است. گشتی در سایت‌های اینترنتی فروش محصولات مدرسه نشان از عدم کنترل و افسارگسیختگی قیمت‌ها دارد. ورود به سایتی مثل «وان دی آف» قیمت‌های لاکچری و گرانی را با وجود 70 درصد تخفیف به مخاطب عرضه می‌کند که شاید کمی شک برانگیز هم باشد. مثلا قیمت اصلی دفتر مشق 50 برگی فانتزی مدرن، 6500 تومان و بعد از تخفیف 3200 تومان عرضه شده است.
یک بسته مدادرنگی 36 رنگ فابرکاستل هم که در مغازه‌ها 75هزار تومان است، همراه با پاک‌کن همین مارک که قیمتش دو هزار تومان است، در سایت دیجی‌کالا 99 هزار تومان به فروش می‌رسد.
فروشنده‌ای می‌گوید با نوسانات دلار قیمت اقلام خارجی دو برابر شده است، اما این تفاوت قیمت در بازار‌های داخلی را هیچ نرخ دلاری توجیه نمی‌کند.
باید دید مسئولان و نهادهای ناظر چه زمانی برای کنترل قیمت‌ها اقدام می‌کنند و آیا در آستانه بازگشایی مدارس ستاد تنظیم بازار با گران فروشان برخوردی خواهد کرد یا نه؟
صنعتی که ریشه‌اش وارداتی است
در حالی که بسیاری از کارشناسان و مسئولان در حوزه تولید و توزیع نوشت افزار دلیل اصلی این گرانی را نبود کاغذ و تحریم‌ها می‌دانند، رئیس انجمن تولیدکنندگان نوشت‌افزار کشور با اشاره به افزایش قیمت دلار و محصولات پتروشیمی و افزایش حقوق و دستمزد نسبت به سال گذشته، از دو برابر شدن قیمت لوازم‌التحریر خبر داده است.
محمودرضا صنعتکار در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه بخشی از ارز دولتی به جای تولیدکنندگان واقعی به «رانت‌کاران» و «واردکنندگان صوری» تخصیص یافته است، اظهار کرد: «حتی اگر ارز نیمایی دریافت می‌کردیم قیمت آن تقریبا سه برابر قیمت ارزی بود که در سال گذشته دریافت کرده بودیم».
رئیس انجمن تولیدکنندگان نوشت‌افزار کشور با بیان اینکه ۲۰ تا ۲۵ درصد مواد اولیه در صنعت لوازم‌التحریر وارداتی است، اظهار کرد: «درصد بیشتری از مواد اولیه این صنعت مربوط به پتروشیمی است، که قیمت آنها نسبت به سال گذشته سه برابر شده است. از طرف دیگر عرضه مواد اولیه پتروشیمی در بورس محدود است و در زمان عرضه نیز به مزایده گذاشته می‌شود و کسی که بیشترین قیمت را پیشنهاد بدهد، می‌تواند آن محصول را بخرد».
وی افزود: «تولیدکنندگان لوازم‌التحریر نقدینگی کافی برای خرید مواد اولیه مورد نیاز یک سال خود را ندارند و اگر در زمان عرضه این مواد در بورس موفق به خرید نشوند، با توجه به اینکه زمان عرضه کالا در بورس مشخص نیست، مجبور هستند مواد اولیه را با اختلاف قیمت ۱۵ تا ۲۰ درصد از بازار آزاد تهیه کنند».
