یک‌صد و هشتاد و دومین نشست اوپک در حالی به پایان رسید که هفته گذشته با شیوع گونه جدید ویروس کرونا نگرانی‌ها در مورد تاثیر شیوع این ویروس بر بازار نفت در بین کارشناسان افزایش‌یافته بود. اعلام تصمیم دولت بایدن برای آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت برای ایجاد توازن در بازار و کاهش قیمت نفت در کنار تمایل کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت برای آزادسازی بخشی از ذخایر نفت هم باعث شد تا اجلاس اخیر اوپک از اهمیت بیشتری برخوردار باشد. تداوم تنش بین آمریکا و اوپک پلاس می‌توانست زمینه بروز جنگ جدید قیمت نفت را فراهم نماید.

توافق جدید اوپک پلاس

روز دوم دسامبر اعضای اوپک پلاس با افزايش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای توليد نفت در ماه ژانويه، مطابق برنامه قبلي موافقت كردند. از ماه اوت گذشته اعضای اوپک برای ایجاد توازن در بازار و عدم کاهش قیمت نفت توافق کرده بودند که هر ماه ۴۰۰ هزار بشکه نفت ظرفیت خود را افزایش دهند و قرار شده بود تا هر ماه در اجلاس اوپک در مورد این تصمیم و یا اخذ تصمیم جدید بحث و گفتگو شود. با آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت به‌وسیله آمریکا انتظار می‌رفت اگر قیمت نفت به‌شدت افت کرد، اوپک اقدام به کاهش ظرفیت تولید و یا حفظ ظرفیت فعلی تولید خویش کند، اما آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت به‌تنهایی نتوانست باعث کاهش شدید قیمت نفت شود. 

در سال ۲۰۲۰ و پس از شیوع ویروس کرونا تقاضا در بازار به‌شدت افت کرد و اوپک پلاس طی طرحی برای عرصه حدود ۱۰میلیون بشکه در روز محدودیت عرضه ایجاد کرد، اعضای اوپک پلاس از ماه اوت  گذشته هر ماه ۴۰۰ هزار بشکه در روز به تولیدشان اضافه می‌کنند. با این تصمیم اعضای اوپک پلاس همچنان ۳.۸ میلیون بشکه در روز تولید خود را محدود نگه ‌داشته‌اند.

اوپک در جهت حفظ منافع اعضای خویش اقدام به تمدید تصمیم قبلی خویش نمود. تصمیم اوپک برای افزایش ظرفیت تولید از سوی برخی کارشناسان نفت به‌عنوان چراغ سبز اوپک به مصرف‌کنندگان نفت و بنزین در آمریکا بود که در هفته‌های اخیر به خاطر افزایش قیمت نفت با مشکلات زیادی روبرو شده بودند و حتی بحران انرژی باعث شده بود که اقتصاد آمریکا با بیشترین میزان نرخ تورم در سه دهه اخیر روبرو شود.

باید در نظر داشت که افزایش هزینه انرژی اثر مستقیم بر نرخ تورم دارد؛ و طبیعی است که دولت بایدن از همه ابزار لازم برای کاهش قیمت نفت در بازار بهره گیرد، هرچند دولت بایدن در قیاس با ترامپ گزینه‌های زیادی روی میز ندارد. در ماه‌های گذشته برخی تولیدکنندگان نفت بیش از سهمیه مصوب اقدام به تولید و فروش نفت کرده بودند. برای جلوگیری از عرضه بیشتر نفت که باعث کاهش قیمت نفت خواهد شد در بیانیه نهایی اجلاس اوپک پلاس به كشورهايي كه بيش از سهمیه‌شان، نفت توليد كرده بودند فرصت داده شد تا ماه  ژوئن ۲۰۲۲ اضافه‌ تولیدشان را جبران کنند. روسيه در صدر اين فهرست قرار دارد. بلافاصله پس از پایان اجلاس اوپک قیمت نفت برنت با كاهش حدود سه دلار كاهش به سطح ۶۷ دلار رسيد، اما در ساعات پایانی روز دوم دسامبر نفت برنت  در حدود ۶۹ دلار معامله شد.

شیوع اومیکرون و آینده بازار نفت

از هفته قبل گونه جدید ویروس کرونا موسوم به اومیکرون در آفریقای جنوبی مشاهده شد، برخی کشورها به‌منظور جلوگیری از شیوع این‌گونه جدید اقدام به لغو سفرهای هوایی به مقصد آفریقایی جنوبی و چند کشور دیگر نمودند. احتمال همه‌گیری این ویروس باعث شد تا بحث قرنطینه احتمالی در برخی کشورها مطرح شود.

اعمال قرنطینه و یا محدودیت‌ در سفرهای داخلی و یا خارجی به معنای کاهش تقاضا برای انرژی بود که باعث کاهش قیمت نفت می‌گردید. در بین سیاست عربستان در قبال شیوع اومیکرون جای سوال بود. یک روز پیش از شروع اجلاس اوپک پلاس، عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی اعلام کرد که نگران «اومیکرون» نیست. با توجه به تاثیر احتمالی این ویروس بر بازار نفت نشست کمیته فنی اوپک پلاس به‌جای دوشنبه، روز چهارشنبه برگزار شد.

روز جمعه گذشته  پس‌ازاینکه چندین کشور رسما اعلام کردند که چندین مورد ابتلا به اومیکرون دراین کشورها مشاهده شده است،  قیمت نفت همسو با بازارهای مالی دیگر در پی واکنش وحشت‌زده سرمایه‌گذاران سقوط کرد. شدت وحشت سرمایه‌گذاران در حدی بود  که فقط در عرض یک روز قیمت نفت بیش از ۱۰درصد کاهش یافت. این میزان کاهش قیمت نفت بزرگ‌ترین کاهش روزانه قیمت نفت از ماه  آوریل سال ۲۰۲۰ بود.

واکنش آمریکا به اجلاس اوپک

پس از تصمیم اوپک پلاس برای تداوم افزایش تدریجی تولید نفت جین ساکی، سخنگوی کاخ سفید، رضایت آمریکا را از تصمیم اوپک پلاس برای افزایش تولید نفت ابزار کرد. به گفته ساکی آمریکا در هفته‌های اخیر با شرکای خود اعم از عربستان سعودی، امارات و سایر تولیدکنندگان اوپک همکاری نزدیکی داشته است و از تصمیم اوپک  که باعث رفع فشار قیمت‌ها بر جامعه آمریکا می‌شود قدردانی می‌نماید و این کشور از تصمیم امروز برای ادامه افزایش ۴۰۰هزار بشکه در روز استقبال می‌کند.

آینده بازار نفت

اجلاس بعدی اوپک در روز ۴ ژانویه برگزار خواهد شد. انتخاب دبیر کل جدید اوپک تا این تاریخ یکی از مواردی است که در اجلاس بعدی موثر خواهد بود. عربستان در تلاش است تا سمت دبیر کلی اوپک را کسب نماید و در فرصت یک‌ماهه تا اجلاس بعدی اوپک به‌دقت تحولات بازار نفت را رصد خواهد کرد.

تصمیم اوپک برای تداوم افزایش تدریجی تولید هم به نفع اعضا بود و هم به نفع کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت از قبیل آمریکا. هرگونه عاملی که باعث شود توازن در بازار نفت بر‌هم بخورد و موجب کاهش شدید قیمت نفت شود با واکنش جدی اعضای اوپک پلاس مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی اوپک می‌تواند با فریز کردن میزان افزایش تدریجی ظرفیت تولید و یا حتی کاهش سقف تولید فعلی اعضا باعث افزایش قیمت نفت شود؛ امری که به نفع کشورهای عمده مصرف‌کننده انرژی ازجمله آمریکا نیست.

تصمیم اخیر اوپک نشان داد ایجاد ثبات در بازار در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بدون همکاری اوپک بسیار سخت و دشوار است و نقش سوخت‌های فسیلی در اقتصاد جهانی ادامه خواهد یافت. اگر گونه اومیکرون در این مدت تاثیر زیادی در میزان تقاضا در بازار نداشته باشد، به‌ احتمال زیاد در جلسه بعدی اوپک اعضا به تمدید توافق فعلی مبنی بر افزایش تدریجی رای خواهند داد.