گوزن‌های شمالی در قطب شمال زندگی می‌کنند، جایی که دما در شب‌های طولانی زمستان اغلب به زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. برخلاف اکثر پستانداران که فقط یک‌لایه خز دارند، گوزن شمالی دارای دولایه خز است: یک پوسته متراکم در زیر پتویی از موهای محافظ توخالی. گوزن شمالی می‌تواند تا ۲۰۰۰ تار مو در یک سانتی‌متر مربع از پوستش داشته باشد یعنی حدود ۱۰ برابر بیشتر از تراکم موی سر انسان.

این لایه دوگانه هوا را به دام می‌اندازد و پوششی عایق ایجاد می‌کند که موجب می‌شود گوزن شمالی گرمای بدنش را از دست ندهد و همچنین مانع رسیدن برف به سطح پوست و خنک شدن آن می‌شود. این امر به گوزن شمالی امکان می‌دهد تا گرم بماند.

یکی از دلایل احساس سرما از دست دادن حرارت بدن در بعضی اندام‌ها است. هنگامی‌که خون ‌به انگشتان دست‌وپا یا گوش و بینی می‌رسد خنک می‌شود و قلب ما باید با سرعت بیشتری پمپاژ کند تا خون دوباره گرم شود. این روند نیاز به انرژی زیادی دارد که ما از غذا دریافت می‌کنیم، چیزی که اغلب در قطب شمال وجود ندارد.

اما گوزن‌های شمالی چیزی به نام تبادل حرارتی ضدجریان دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد که گرما را بازیافت کنند تا قلب نیازی به کار سخت و شدید نداشته باشد. شریان‌ها و سیاهرگ‌هایی که خون را به قلب و از قلب می‌برند درهم‌تنیده شده‌اند و اجازه می‌دهند گرمای خون شریانی گرم به خون وریدی سرد منتقل شود. بسیاری از این تبادل گرما در استخوان‌های بینی مخصوص گوزن شمالی رخ می‌دهد، جایی که مقدار زیادی هوای سرد از طریق سوراخ‌های بینی استنشاق می‌شود. رگ‌های خونیِ بسیار متمرکز در سوراخ‌های بینی آن‌ها باعث شده که آن‌ها اغلب بینی قرمزی داشته باشند.

تناسب‌اندام و رژیم غذایی

گلسنگ -ارگانیسمی که از رابطه همزیستی بین جلبک‌ها و قارچ‌ها به وجود می‌آید- اصلی‌ترین چیزی است که گوزن شمالی در طول زمستان می‌خورد. گلسنگ‌ها شبیه به پوسته‌ای خشن هستند که اغلب روی تنه درختان و صخره‌ها وجود دارند.

گلسنگ‌ها در قطب شمال به وفور یافت می‌شوند و منبع غذایی ایده‌آلی برای گوزن‌های شمالی هستند که می‌توانند هر کجا بروند آن‌ را پیدا کنند. این بدان معناست که گوزن‌های شمالی نیازی به ذخیره چربی بدن یا ذخیره غذا ندارند و بر خلاف بسیاری از حیوانات دیگر، می‌توانند یک وعده کافی و تازه گلسنگ بخورند.

گوزن‌های شمالی در واقع تنها پستاندارانی هستند که به لطف باکتری‌های مخصوص موجود در روده خود قادر به هضم گلسنگ هستند.

قطب شمال در طول زمستان نور روز بسیار اندکی دارد، بنابراین گوزن‌های شمالی طوری تکامل یافته‌اند که تا حد ممکن بتوانند در تاریکی ببینند. رنگ چشم گوزن شمالی در فصل زمستان از طلایی به آبی تغییر می‌کند و میزان بیشتری از مقدار کم نور موجود را دریافت کرده و بینایی آن‌ها را بهتر می‌کند.

گوزن شمالی حتی می‌تواند در اشعه ماوراءبنفش هم ببیند. اگرچه این حس شگفت‌انگیز در پرندگان و حشرات رایج است، گوزن‌های شمالی تنها پستاندارانی هستند که این توانایی را تکامل داده‌اند. اشیایی که با چشم انسان در پس‌زمینه ترکیب می‌شوند، برای گوزن‌های شمالی بسیار بیشتر قابل‌مشاهده و تشخیص هستند. شاید بتوانیم با اندکی ارفاق بگوییم گوزن‌های شمالی می‌توانند در تاریکی ببینند.

ثبات و استواری

در کارت‌های تبریک کریسمس، گوزن‌های شمالی پرواز می‌کنند اما در واقعیت مجبورند روی زمین سرد و یخزده راه بروند. آن‌ها برای راه رفتن در برف بدون فرورفتن یا سرمازدگی، سم‌های هلالی شکلی را دارند که آن‌ها را محکم سر جایشان نگه می‌دارد، این سم‌های همه‌فن‌حریف به‌عنوان بیل برای حفاری و یافتن گلسنگ زیر برف هم کاربرد دارند.

بالشتک‌های سم در طول زمستان منقبض و سخت می‌شوند و به گوزن‌های شمالی اجازه می‌دهند روی لبه‌های تیز سم خود راه بروند. (شبیه کفش‌های مخصوص یخ‌نوردی) علاوه بر کاهش سطح سم در معرض زمین سرد، لبه‌های سم در یخ و برف را می‌برند تا از لیز خوردن جلوگیری کنند. این یک سازگاری عالی برای ثابت نگه داشتن گوزن شمالی روز زمین‌های یخزده قطبی است.

گوزن‌های شمالی تنها گونه‌های اهلی شده گوزن‌ها هستند که مردم از عصر حجر از آن‌ها برای رفت‌وآمد استفاده می‌کردند و جایی که هیچ اسبی زنده نمی‌ماند کاربری نظیر آن برای ساکنان مناطق سردسیر دارند.

گوزن‌های شمالی تا ۵۰۰۰ کیلومتر در سال مهاجرت می‌کنند؛ بیشتر از هر پستاندار خشکی دیگری! آن‌ها به‌طور منظم ۵۵ کیلومتر را در طول در روز راه می‌روند و می‌توانند با سرعت ۸۰ کیلومتر در ساعت بدوند.

اگرچه این گوزن‌ها تا سال‌های سال می‌توانند شغل خود را به‌عنوان یاوران پخش هدایای کریسمس حفظ کنند اما در ۳۶۴ روز دیگر سال زندگی‌شان تحت خطر است.

گوزن‌های شمالی می‌توانند گرم بمانند، در تاریکی ببینند، روی سطوح لغزنده صاف و استوار بمانند و در خشن‌ترین محیط‌ها غذا پیدا کنند؛ اما در برابر یک دشمن ناتوان هستند: تغییرات اقلیمی.

آب شدن یخ‌های قطبی، محیط و روش زندگی این گوزن‌ها را به‌شدت تهدید می‌کند و برای زنده ماندن و ادامه بقا بیشتر از کارفرمای قرمز پوششان، به تلاش انسان‌ها برای جلوگیری از افزایش دمای کره زمین نیاز دارند.

در نوشتن این مطلب از منابع مقاله لوئیس جنتل، از دانشگاه ناتینگهام ترنت در نشریه کانورسیشن استفاده شده است.