وقتی دونالد ترامپ برنده انتخابات ریاست ‌جمهوری ۲۰۱۶ میلادی آمریکا شد، هم‌زمان این گفته در رسانه‌های اجتماعی آن کشور شنیده می‌شد: به کانادا می‌رویم! در کانادا البته در ابتدا صدای ایده‌های افراط‌گرایانه گروه‌های اغلب کوچک و کمتر شنیده شده، بلندتر شد، سپس اخبار پر از قصه‌های موج پناهجویانی شد که از وحشت اخراج از آمریکا، پیاده از مرز رد می‌شوند و به کانادا می‌آیند.

برای رامین، به روی کار آمدن ترامپ، همراه با یک اتفاق عجیب در قطار شهری «ونکوور» بود. او از شهر «نیو وست‌مینستر» عازم شهر «کوکیتلم» بود که یک جوان سفیدپوستِ جلیقه‌زرد پوش، وارد قطار شهری شد.

قطار که راه افتاد، او کلاه ایمنی‌اش را با عصبانیت به شانه رامین پرت کرد و سپس لیوان قهوه‌اش را سر دو زن میانسال آسیایی‌تبار و رنگین‌پوست انداخت. رامتن نوار زرد روی پنجره را لمس کرد و سپس در یک میکروفن نصب شده کنار در گفت «اینجا یک نفر به ما حمله کرده». آن نوار، به مقامات قطار شهری هشدار می‌دهد که در واگن اتفاقی نگران‌کننده افتاده است. پلیس در ایستگاه بعدی منتظرشان بود و مرد سفیدپوست را بازداشت کرد.

رویدادهایی مثل این در کانادا بیشتر از قبل شده‌اند. مثالش بیلبوردهای ضد مهاجرت حزب ملت کانادا (People Party of Canada) است که البته در برخی شهرها مثل هالیفکس، آن‌ها را پایین کشیدند. شبیه به آن حرف‌ها را در حساب توئیتر مکسیم بِرنیِر، رهبر این حزب می‌توان پیدا کرد:

«خودتان هم خوب می‌دانید که گوناگونی فرهنگی یک طرزتفکر چپ افراطی است که طرفدرانش با خشونت آن را گسترش می‌دهند بدون اینکه فکر و سیاستی در سر داشته باشند، صدای مخالف را هم با سانسور، فحاشی، ندادن فضا برای صحبت و حتی خشونت خاموش می‌کنند».

گوناگونی فرهنگی یادآور ایده «پییِر ترودو»، نخست‌وزیر پیشین و پدر جاستین ترودو، نخست‌وزیر فعلی کانادا است که مروج این بود که کانادا یک «موزاییک فرهنگی» است. افراد مهاجر می‌آیند، هویتشان را حفظ می‌کنند و تصویر بزرگ‌تر را که تماشا کنی، مثل موزاییک‌های کهن رومی و یونانی، کانادا را یک‌شکل می‌بینی.

«بِرنیِر» البته در انتخابات امسال فضا برای صحبت دارد. به‌رغم آنکه در ابتدا او و حزبش نتوانستند به مناظره اصلی انتخابات راه پیدا کنند، درنهایت شبکه سی‌بی‌سی اعلام کرد او هم در کنار رهبران پنج حزب اصلی پارلمان کانادا، در دو مناظره به زبان‌های فرانسه و انگلیسی حاضر خواهد شد. مناظره‌هایی که صدای او را، آن هم با برنامه‌هایی متفاوت از دیگر احزاب اصلی این کشور، به بیشتر خانه‌های کانادا خواهد برد.

برنامه انتخاباتی حزب ملت کانادا می‌گوید که آن‌ها خواستار کاهش تعداد مهاجران به کانادا می‌شوند و می‌خواهند تمرکز بر ورود «افراد کاربلد» (skilled immigrants) باشد، آن‌ها همچنین می‌خواهند تعداد پناهنده‌ها کم شود و به‌جای تمرکز بر «گوناگونی فرهنگی»، «ارزش‌ها و فرهنگ کانادایی» حاکم شود.

شاید برخی بگویند این حرف‌ها وارد سیاست کانادا نخواهند شد و تاثیری بر سیاستگذاری‌های این کشور نخواهند داشت. بااین‌حال در ۲۰۱۸ میلادی «ائتلاف برای آینده کبک» توانست برنده انتخابات دومین استان پرجمعیت کانادا شود. فرانسوا لوگو (François Legault)، رهبر دولت استانی کبک در گذر انتخابات بارها گفت که برنامه‌اش در پذیرش مهاجران، «تمرکز بر ارزش‌های کبک» است. هرچند مشخصا نگفت «ارزش‌های کبک» یعنی چی.

نخستین آمار منتشر شده از عملکرد دولت او نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال ۲۰۱۹، ۲۵ درصد کمتر از سال قبل مهاجر وارد این استان شده است و ۴۰ درصد نیز از آمار ورود «مهاجران کاربلد» کاسته شده است.

این آمار یادآور دولت محافظه‌کار پیشین کانادا به رهبری استیفن هارپر است. او قوانین مهاجرت و شهروندی به کانادا را تغییر داد و مهاجران را تبدیل به «شهروندان درجه دو» کرد که دولت می‌توانست شهروندی‌شان را از آن‌ها بگیرد. او همچنین سخت‌گیری بیشتری برای زبان‌آموزی و زمان انتظار برای درخواست شهروندی گذاشت. دولت لیبرال جاستین ترودو، آن قوانین را به حالت پیش از هارپر برگرداند، اما این روزها در کانادا دوباره صحبت از بازگشت محافظه‌کاران بیشتر از قبل شده است.

محمد گفت منتظر پایان فرآیند شهروندی‌اش است تا «هرچه زودتر برای مادرم درخواست ویزا بدهم. معلوم نیست دولت شییِر اگر بیاید، چه خواهد شد!»

شییِر: مشکلی با گفته‌های نژادپرستانه گذشته نامزدها ندارم

«اگر هرچیزی که [نامزدها] در گذشته گفته باشند و هرگونه آسیب یا بی‌احترامی به یک بخش جامعه داشته، و برایش معذرت خواسته باشند، این را قبول می‌کنم. قبول می‌کنم که افراد در گذشته دچار اشتباه شده‌اند».

این گفته اندرو شییِر، رهبر حزب محافظه‌کار کانادا است. این را در جواب به انتقادها از گفته‌های نژادپرستانه یا ضد همجنسگرایانه نامزدهای این حزب به خبرنگاران گفت. چند ساعت پیش از اینکه او این حرف را بزند، جاستینا مک‌کافری (Justina McCaffery)، از نامزدهای ارشد این حزب و نماینده فعلی پارلمان، از خبرنگار شبکه سی‌بی‌سی می‌گریخت تا جواب به سوال او در موضوع رابطه‌اش با «راست افراطی کانادا» را ندهد.

او از سمت دو نماینده لیبرال متهم شده است که دوست صمیمی «فیث گولدی» (Faith Goldy) است. از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های راست‌افراطی (الت‌رایت) کانادا که در یک ویدیو می‌گوید مک‌کافری «رفیق صمیمی‌اش» است. مک‌کافری می‌گوید این ویدیو متعلق به سال‌ها پیش است و دیگر ارتباطی با این آدم نداشته است.

ردپای نژادپرستی اما فقط محدود به چهره‌های راست‌گرایانه کانادا محدود نشده است. یک عکس منتشر شده در وبسایت مجله تایم، چاپ آمریکا، جنجال تازه‌ای به پا کرد که دامان جاستین ترودو را گرفت.

063_1169602838.jpg

ترودوی سیاه در میهمانی «شب‌های عربی»

مجله تایم تصویری از یک میهمانی در سال ۲۰۰۱ میلادی را منتشر کرد که در آن میهمان‌ها قرار بود لباس به شیوه «شب‌های عربی» بپوشند. جاستین ترودو، نخست‌وزیر فعلی کانادا، با دستان و صورتی سیاه در این میهمانی حاضر شده است. حزب لیبرال در فاصله‌ای کوتاه از انتشار این عکس، تایید کرد که فرد درون تصویر، ترودو است.

رهبران احزاب اپوزیسون برای اعتراض مکث نکردند. جاگمیت سینگ، رهبر حزب دموکرات نوین که از جامعه «سیک» با اصالت هندوستانی کانادا است، خود برابر اعتقادهایش عمامه‌پوش است و گفت: «این تصویر واقعا توهین‌آمیز و مشکل‌ساز است».

دقایقی بعد، ترودو رودرروی خبرنگاران ایستاد و معذرت خواست: «لباس علاءالدین پوشیدم و خودم را ]آن گونه[ آرایش کردم. نباید این کار را می‌کردم. باید همان موقع می‌فهمیدم کارم اشتباه است، اما نفهمیدم و واقعا معذرت می‌خواهم».

در آمریکای شمالی و در سال‌های اخیر، افراد جامعه از همدیگر می‌خواهند تا پوشش، نژاد، رنگ یا هویت فرهنگی دیگر افراد جامعه را در میهمانی‌ها مسخره نکنند. به‌عنوان مثال، لباس افراد بومی را به «تمسخر» نپوشند یا آنکه مانند ترودو، رنگین‌پوستان را با شیوه پوششان «مسخره» نکنند.

ساعاتی پس از انتشار نخستین تصویر، عکسی دیگر از دوران دبیرستان ترودو، او را دوباره با آرایش رنگین‌پوستی نشان می‌دهد اما این پایان ماجرا نبود. شبکه خبری گلوبال کانادا، حالا ویدیویی از جاستین ترودو، با صورتی سیاه و در حال رقص را منتشر کرده است.

نژادپرستی درجات مختلفی دارد و نظر کاربران نسبت به چنین تصویرها و ویدیوهایی متفاوت است. یک نظرسنجی می‌گوید نزدیک به نیمی از کانادایی‌ها، افکار نژادپرستانه داشته‌اند اما بخش کوچکی از آن‌ها در عمل نژادپرستی را نشان داده‌اند.

نظرسنجی‌ها می‌گویند لیبرال‌ها و محافظه‌کاران کانادا در آستانه انتخابات فدرال، شانه به شانه همدیگر ایستاده‌اند اما لیبرال‌ها شانس بیشتری برای تشکیل دولت دارند. در سطح استانی، از کبک تا اونتاریو تا آلبرتا، دولت‌های محافظه‌کار در دو سال اخیر شکل گرفته‌اند و قوانین سخت‌گیرانه، به‌خصوص در موضوع مهاجرت را در دست بررسی یا اجرا دارند.

در سیاست، نژادپرستی می‌تواند شکلی نظام‌مند به خود بگیرد. فرانک، یکی دیگر از ایرانی‌های مهاجر در کانادا می‌گوید «نژادپرستی سیستماتیک» را در کانادا شاهد بوده است. مثال از دانشگاه بریتیش کلمبیا (یو‌بی‌سی) می‌زند که مهم‌ترین دانشگاه غرب کانادا است.

می‌گوید نامه رد شدن درخواست سه هفته کارآموزی یک آشنا را در شهر لندن، پایتخت بریتانیا دیده است. دانشگاه نوشته بوده است که «چون درخواست دهنده اجداد اروپایی» ندارد، واجد شرایط این دوره نیست. او می‌گوید یک عضو خانواده‌اش نتوانست به‌رغم تحصیلات و تخصص و قبولی در امتحانات به کاری که می‌خواهد برسد، چون در آن سازمان، «همه اعضا سفیدپوست بودند و اجازه نمی‌دادند یک نفر غیر خودی وارد شود». این تجربه او از نژادپرستی در کانادا است که در آن شاید کسی هنوز بِرنیِر و گروه‌هایی مثل حزب ملت کانادا را در قالب نخست‌وزیری نمی‌بیند، اما صدای این گروه‌ها، حالا و در آستانه انتخابات، بلندتر از قبل شنیده می‌شود.